Тэадора Абіянг Нгема Мбасога

Тэадора Абіянг Нгема Мбасога (ісп.: Teodoro Obiang Nguema Mbasogo; нар. 5 чэрвеня 1942, Акаакан, Іспанская Гвінея) — дзяржаўны, ваенны і палітычны дзеяч Экватарыяльнай Гвінеі, прэзідэнт Экватарыяльнай Гвінеі (з 1979 года). Прыйшоў да ўлады ў выніку ваеннага перавароту, зрынуўшы дыктатарскі рэжым свайго роднага дзядзькі — Франсіска Масіяса Нгемы Біёга.

Тэадора Абіянг Нгема Мбасога
ісп.: Teodoro Obiang Nguema Mbasogo
President of Equatorial Guinea[d] з 3 жніўня 1979
Папярэднік	Франсіска Масіяс Нгема[d]
старшыня Афрыканскага саюза[d] 31 студзеня 2011 — 29 студзеня 2012
Папярэднік	Бінгу ва Мутарыка
Пераемнік	Яі Боні
Minister of National Defense[d] 22 снежня 1993 — 15 чэрвеня 2004
Нараджэнне	5 чэрвеня 1942(1942-06-05)[1][2] (82 гады) Akuacam[d], Іспанская Гвінея[d], Іспанская імперыя
Бацька	Santiago Nguema Eneme Obama[d]
Маці	María Mbasogo Ngui[d]
Жонка	Constancia Mangue[d], María Verminia Buckanan García[d], Elema[d][3] і Shaw[d][3]
Дзеці	Тэадор Нгема Абіянг Мангу[4], Gabriel Mbega[d] і Ruslán Obiang[d]
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Партыя	Democratic Party of Equatorial Guinea[d]
Адукацыя	General Military Academy[d] Colegio Nacional Enrique Nvó Okenve[d][5]
Род войскаў	Armed Forces of Equatorial Guinea[d]
Званне	галоўнакамандуючы
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся 5 чэрвеня 1942 года ў Акааканэ. Па этнічнай прыналежнасці — фанг^[6]. Выхадзец з уплывовага клана Эсангі. Скончыў школу ў Баце. З 1969 года з’яўляўся камандуючым Заходняй ваеннай акругай краіны, а ў 1975 годзе стаў камандуючым Нацыянальнай гвардыі^[6]. 8 студзеня 1976 года ён аддаў загад штурмаваць консульства Нігерыі, у выніку чаго 11 чалавек загінулі, а ў снежні таго ж года асабіста арыштаваў больш за сотню грамадзянскіх чыноўнікаў, якія пратэставалі супраць эканамічнай палітыкі яго дзядзькі^[7].

3 жніўня 1979 года падпалкоўнік Тэадора Абіанг узначаліў ваенны пераварот, ажыццёўлены 400 наймітамі з Марока, зрынуўшы пажыццёвага прэзідэнта краіны, свайго роднага дзядзьку — Франсіска Масіяса Нгему. Зрынуты прэзідэнт паўстаў перад судом, які 29 верасня прысудзіў яго да смяротнага пакарання, пасля чаго ён у той жа дзень быў расстраляны. 12 кастрычніка Абіанг стаў новым прэзідэнтам краіны.

У 1981 годзе ён атрымаў воінскае званне палкоўніка. 15 жніўня наступнага года ў краіне прайшоў рэферэндум, па выніках якога была прынятая новая канстытуцыя. Са студзеня 1986 года Тэадора Абіанг адначасова займае таксама пасаду міністра абароны краіны^[6].

У 1991 годзе на шэльфе ў тэрытарыяльных водах Экватарыяльнай Гвінеі былі выяўленыя шырокія запасы нафты. 17 лістапада таго ж года на рэферэндуме была прынятая новая канстытуцыя, якая ўстанавіла шматпартыйную сістэму.

25 лютага 1996 года ў краіне прайшлі прэзідэнцкія выбары, перамогу на якіх атрымаў адзіны кандыдат Тэадора Абіанг Нгема Мбасога, які набраў 97,85 % галасоў. Апазіцыя тады байкатавала выбары^[8]. На наступных прэзідэнцкіх выбарах, якія прайшлі 15 снежня 2002 года, ён быў зноў пераабраны, набраўшы 97,1 % галасоў.

У краіне квітнее культ асобы прэзідэнта. У 2003 годзе дзяржаўнае радыё абвясціла, што Тэадора Абіанг Нгема «падобны да Бога на нябёсах» і знаходзіцца «у пастаянным кантакце з Усемагутным», прычым прэзідэнт валодае «усёй уладай над людзьмі і рэчамі». Па дадзеных амерыканскага часопіса «Parade» на 2003 год Тэадора Абіанг Нгема Мбасога займаў шостае месца ў дзесятцы горшых дыктатараў сучаснасці^[9].

Па дадзеных часопіса Forbes у 2006 годзе стан Абіанг ацэньвалася ў 600 млн долараў, а сам ён займаў восьмае месца ў спісе самых багатых кіраўнікоў свету^[10]. У 2007 годзе ён прапанаваў унесці змяненне ў канстытуцыю, дадаўшы да іспанскай і французскай трэцюю афіцыйную мову — партугальскую.

У 2013 годзе КНДР узнагародзіла Тэадора Абіанг Нгема Мбасога прэміяй імя Кім Чэн Іра^[11].

У верасні 2016 года галоўны рэдактар ліберыйскай газеты New Democrat быў затрыманы за публікацыю артыкула, які абвінавачвае Тэадора Абіанга Нгема Мбасога ў канібалізме^[12].

У лістападзе 2021 года Тэадора Абіанг Нгема Мбасога быў прызначаны на з’ездзе сваёй партыі кандыдатам на шосты тэрмін на выбарах 2022 года.

Спробы перавароту

Тэадора Абіанг Нгема Мбасога з сужэнцамі Абама, 2009 год.

6 сакавіка 2004 года ў аэрапорце Харарэ (Зімбабвэ) уладамі Рэспублікі быў арыштаваны брытанец Сайман Ман, які сустракаў Boeing-727 з 64 пасажырамі, які ляцеў з ПАР. Неўзабаве высветлілася, што пасажыры гэтага самалёта з’яўляюцца наймітамі, якія ляцелі ў Экватарыяльную Гвінею для ўдзелу ў звяржэнні Тэадора Абіанга Нгемы Мбасога. Праз некалькі дзён у самой Экватарыяльнай Гвінеі было арыштавана 15 замежных грамадзян, якія абвінавачваюцца ў спробе звяржэння прэзідэнта краіны^[13], 11 з якіх суд прысудзіў да розных тэрмінаў турэмнага зняволення, 1 памёр падчас следства (па некаторых дадзеных, ад катаванняў), а астатнія былі апраўданыя^[14]. У змове апынуўся замяшаны сын Маргарэт Тэтчэр — Марк, які ў 2005 годзе прызнаўся ў аказанні садзейнічання пры набыцці верталёта, які мог выкарыстоўвацца пры ажыццяўленні змовы^[15]. Аднак ён адзначыў, што нічога не ведаў пра планы змоўшчыкаў^[14]. Арыштаваны ж у Зімбабвэ брытанец таксама заявіў на судзе, што да перавароту мелі дачыненне Іспанія, ЗША і ПАР, а галоўным арганізатарам з’яўляўся ліванскі нафтавы магнат Эліла Каліла^[14].

17 студзеня 2009 года група ўзброеных людзей, пераправіўшыся на лодках на востраў Біёка, атакавалі прэзідэнцкі палац, але падчас перастрэлкі адзін з нападнікаў быў забіты^[16]. Спачатку ўлады абвінавацілі ў атацы членаў Руху за вызваленне дэльты Нігера, затым былога лідара апазіцыйнай партыі «Народны саюз» Фаўсціна Онда Эбангу. 21 жніўня 2010 года суд, прызнаўшы вінаватымі ў арганізацыі нападу, а таксама ў тэрарызме і дзяржаўнай здрадзе, прысудзіў да смяротнага пакарання капітана сухапутных войскаў Хасэ Абеса Нсуе Нчаму, яго намесніка Мануэля Ндонг Ансеме, экс-кіраўніка мытні краіны Хакінта Міча Абіангу і супрацоўніка службы бяспекі прэзідэнта Аліпіа Ндонг Асуму^[16]. Неўзабаве пасля вынясення прысуду падсудныя былі пакараныя^[17]. Тэадора Абіанг Нгема з гэтай нагоды заявіў: «Гэтыя людзі неслі пагрозу мне, маёй сям’і і майму ўраду. Таму судаводства ў дачыненні да іх было хуткім»^[18].

У 2017 годзе, імкнучыся засцерагчыся ад уплыву апазіцыі, прэзідэнт перавёў сталіцу ў новы горад у джунглях у глыбіні кантынентальнай часткі краіны — Сьюдад-дэ-ла-Пас.

Прыватнае жыццё

У цяперашні час Абіянг пакутуе на рак, і разглядаецца пытанне аб яго спадчынніку. Сын прэзідэнта, Тэадор Абіанг-малодшы, больш вядомы пад імем Тэадорын, падазраецца ўладамі ЗША ў карупцыі: ён валодае раскошнай вілай ў Малібу (штат Каліфорнія), якую набыў за 35 млн долараў. Тэадор праз цэнтральны банк Францыі перавёў у 2005—2006 гадах у банкі ЗША буйную суму грошай, якія незаконна прысвоіў раней, падчас працы міністрам сельскай гаспадаркі і лесаперапрацоўчай прамысловасці ва ўрадзе свайго бацькі.

Сям’я і ўлада

Тэадора Абіанг Нгему Мбасога часта прызначаў на вышэйшыя дзяржаўныя пасады сваіх сваякоў.

• Тэадор Нгема Абіянг Мангу — сын прэзідэнта ад першага шлюбу, у розны час працаваў міністрам лесу, рыбнай гаспадаркі і навакольнага асяроддзя (2001—2003), міністрам інфраструктуры і лесу (2003—2004), а з 2004 года ўзначальвае Міністэрства сельскай гаспадаркі і лесу.
• Габрыэль Мбега Абіанг Ліма — сын прэзідэнта ад другога шлюбу^[19], з’яўляўся дзяржаўным сакратаром па здабыўной прамысловасці і вуглевадародах (2001—2004), затым быў прызначаны намеснікам міністра горназдабыўной прамысловасці, прамысловасці і энергетыкі.
• Антоніа Мба Нгема — малодшы брат прэзідэнта, працаваў генеральным дырэктарам паліцыі^[19], а ў 2004 годзе ён стаў міністрам нацыянальнай абароны.
• Алехандра Эвуна Авона Асангона — дзядзька па бацьку, быў кіраўніком адміністрацыі прэзідэнта ў рангу міністра^[19].
• Дэметрыа Эла Ндонг Нсефуму — дзядзька па бацьку^[19], з 2003 па 2006 гады займаў пасаду першага віцэ-прэм’ера па пытаннях унутранай палітыкі і адначасова міністра транспарту, тэхналогіі, пошт і тэлекамунікацый (2003—2006).
• Хаімэ Абама Авона Нчама — дзядзька па бацьку^[19], выконваў абавязкі міністра інфраструктуры і лесу (2003—2004).
• Рубен Нсуе Маі — стрыечны брат^[19], працаваў міністрам юстыцыі і па справах рэлігіі (2001—2004).
• Крыстабаля Менана Эла — стрыечны брат^[19], у 2001 годзе быў прызначаны міністрам здабыўной прамысловасці і энергетыкі, а ў 2004 годзе — міністрам адукацыі, навукі і спорту.
• Пастар Міча Онда Біле — стрыечны брат^[19], у 2003 годзе стаў міністрам замежных спраў, міжнароднага супрацоўніцтва і сувязяў з франкамоўнымі краінамі.
• Тэрэза Эфа Асангона — стрыечная сястра^[19], узначальвала Міністэрства сацыяльных спраў і па справах жанчын (2001—2004), затым стала паслом Экватарыяльнай Гвінеі на Кубе (з 2006).
• Бальтазар Энгонга Эджа — пляменнік^[19], працаваў міністрам эканомікі Экватарыяльнай Гвінеі (2001—2004).
• Мельхор Эсан Эджа — пляменнік^[19], з’яўляецца дзяржаўным сакратаром па пытаннях казначэйства і бюджэту.

Ключавыя пасады ў дзяржаве атрымалі таксама сваякі жонкі прэзідэнта.

• Марселіна Марселіна Ойна Нтутуму — брат жонкі, у 2001 годзе быў прызначаны міністрам транспарту і сувязі, а ў 2004 годзе першым намеснікам прэм’ер-міністра па пытаннях унутранай палітыцы, застаючыся на гэтай пасадзе да 2006 года.
• Лукас Нгема Эвона Мбанг — брат жонкі^[19], узначальваў міністэрства інфармацыі, культуры і турызму (2001—2003), затым міністэрства па справах моладзі і спорту (2003—2004).
• Францыска Эду Акома — брат жонкі, стаў намеснікам міністра нацыянальнай бяспекі^[19].
• Віктарыана Нчама Нсе Акома — сястра жонкі^[19], працавала дзяржаўным сакратаром па замежных справах (2003).

Зноскі

1. Teodoro Obiang Nguema Mbasogo // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
2. Teodoro Obiang Nguema Mbasogo // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683'></a>
3. https://www.elmundo.es/loc/famosos/2022/06/04/62999fb5fc6c83db3a8b45ed.html
4. https://foreignpolicy.com/2011/10/19/worlds-richest-minister-of-agriculture-and-forestry-now-a-unesco-envoy/
5. https://www.pdge-guineaecuatorial.com/un-hombre/
6. Кто есть кто в мировой политике. — М.: Политиздат, 1990. — С. 324. — ISBN 5-250-00513-6.
7. Екатерина Адамова, Кирилл Новиков, Антон Парыгин, Максим Сухманский, Анна Черникова (2003-09-01). "Все мировые лидеры". Журнал «Власть».{{cite news}}: Папярэджанні CS1: розныя назвы: authors list (спасылка)(недаступная спасылка)
8. "Elections in Equatorial Guinea"(англ.). AFRICAN ELECTIONS DATABASE. Архівавана з арыгінала 2011-03-16. Праверана 2011-01-26.
9. Лукашенко и Туркменбаши вошли в десятку худших диктаторов современности (нявызн.). NEWSru.com (11 сакавіка 2003). Архівавана з першакрыніцы 11 сакавіка 2012. Праверана 26 студзеня 2011.
10. Кирилл Комаров. Богатые правители (нявызн.). ВЗГЛЯД.РУ (5 мая 2006). Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2021. Праверана 4 мая 2020.
11. Премию Ким Чен Ира присудили президенту Экваториальной Гвинеи (нявызн.). Lenta.ru (1 жніўня 2013). Архівавана з першакрыніцы 26 мая 2021. Праверана 4 мая 2020.
12. Liberia editor detained over 'cannibal' African leader story (англ.) (15 верасня 2016). Архівавана з першакрыніцы 16 верасня 2016. Праверана 17 верасня 2016.
13. Наргиз Асадова Железный Марк // Коммерсантъ : газета. — 2004. — 27 жніўня — № 158. — С. 11.
14. Сергей Карамаев (2005-01-14). "Самые убедительные победы на президентских выборах. Топ-10". "Лента.Ру". Архівавана з арыгінала 2021-05-15. Праверана 2020-05-04.
15. Наргиз Асадова Сын Маргарет Тэтчер купил неправильный вертолет // Коммерсантъ : газета. — 2005. — 14 студзеня — № 4. — С. 11.
16. В Экваториальной Гвинее приговорили к смерти организаторов попытки переворота (нявызн.). Лента.Ру (23 жніўня 2010). Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2021. Праверана 4 мая 2020.
17. В Экваториальной Гвинее подтвердили казнь мятежников (нявызн.). Русская служба Би-би-си (28 жніўня 2010).
18. Экваториальная Гвинея признала факт казни мятежных офицеров (нявызн.). Газета.Ru (28 жніўня 2010). Архівавана з першакрыніцы 2 верасня 2010. Праверана 27 студзеня 2011.
19. "Президенты с самым большим стажем и их семьи. Топ-10". Газета «Коммерсантъ». 2005-03-02.

Спасылкі

• Alexander Smoltczyk. Rich in Oil, Poor in Human Rights. Torture and Poverty in Equatorial Guinea (англ.). Spiegel International. Spiegel (28 жніўня 2006). Праверана 8 снежня 2023.