Сіленд
самаабвешчаная віртуальная карлікавая дзяржава ў Паўночным моры From Wikipedia, the free encyclopedia
Сіленд, Княства Сіленд (англ.: Principality of Sealand) — самаабвешчаная віртуальная карлікавая дзяржава ў Паўночным моры ў 10 кіламетрах ад узбярэжжа Вялікабрытаніі. Размяшчаецца на марской платформе.
| |||||
 | |||||
| Дэвіз: «E Mare Libertas[1] (лац. «З мора — свабода»)» | |||||
| Гімн: «E Mare Libertas» | |||||
| Заснавана | 2 верасня 1967 | ||||
| Афіцыйная мова | англійская | ||||
| Сталіца | Сіленд | ||||
| Найбуйнейшыя гарады | Сіленд | ||||
| Форма кіравання | Канстытуцыйная манархія | ||||
| Князь | Міхаіл I Бейтс | ||||
| Плошча • Усяго • % воднай паверхні | 0,00055 км² 100% | ||||
| Валюта | сілендскі долар | ||||
| Інтэрнэт-дамены | .eu | ||||
| Тэлефонны код | +44 | ||||
| Часавыя паясы | +0 | ||||
Сіленд — канстытуцыйная манархія. Кіраўнік дзяржавы — князь Рой I Бейтс і княгіня Джоана I Бейтс. З 1999 года непасрэдную ўладу ажыццяўляе спадчынны прынц Міхаіл I. Дзейнічае канстытуцыя, створаная ў 1995 годзе, якая складаецца з прэамбулы і 7 артыкулаў. Распараджэнні суверэна афармляюцца ў выглядзе дэкрэтаў. У структуры выканаўчай улады тры міністэрствы: унутраных спраў, замежных спраў і па справах тэлекамунікацый і тэхналогій. Юрыдычная сістэма засноўваецца на звычайным брытанскім праве.
Стварэнне Сіленда
Фізічна тэрыторыя Сіленда паўстала падчас Другой сусветнай вайны. У 1942 ВМС Вялікабрытаніі збудавалі на подступах да ўзбярэжжа серыю платформ. Адной з іх быў Рафс-Таўэр (англ.: Roughs Tower, дасл. «хуліганская вежа»). Падчас вайны там размяшчаліся зенітныя артылерыя і знаходзіўся гарнізон з 200 чалавек. Пасля канчатка ваенных дзеянняў большасць веж было разбураная, але Рафс-Таўэр, быўшы за межамі брытанскіх тэрытарыяльных вод, застаўся некранутым. У 1966 адстаўны маёр брытанскага войска Педдзі Рой Бейтс абраў гэта месца для базавання сваёй пірацкай радыёстанцыі «Britain’s Better Music Station». Каб пазбегнуць судовага пераследу з боку англійскіх улад, Бейтс абвясціў платформу суверэннай дзяржавай і абвясціў сябе князем (англ.: prince) Роем I. Абвяшчэнне Сіленда адбылося 2 верасня 1967 года. Гэты дзень адзначаецца як галоўнае дзяржаўнае свята.
У 1968 годзе брытанскія ўлады паспрабавалі акупаваць маладую дзяржаву. Да платформы падышлі патрульныя катары, і княжая сям’я адказала папераджальнымі стрэламі ў паветра. Да кровапраліцця дзела не дайшло, але супраць князя Роя як брытанскага грамадзяніна быў пачаты судовы працэс. 2 верасня 1968 суддзя Эсекса вынес гістарычную пастанову: ён прызнаў, што справа знаходзіцца па-за брытанскай юрысдыкцыі.
У 1972 годзе Сіленд пачаткаў чаканіць манеты. У 1975 годзе ўвайшла ў сілу першая канстытуцыя Сіленда. З’явіліся сцяг і герб.
Змаганне за ўладу
У жніўні 1978 года ў краіне адбыўся путч. Яму папярэднічала ўзнікненне напружанасці паміж князем і яго найблізкім паплечнікам, прэм’ер-міністрам краіны графам Аляксандрам Готфрыдам Ахенбахам (Alexander Gottfried Achenbach). Бакі расхадзіліся ў поглядах на прыцягненне ў краіну вонкавых інвестыцый і вінавацілі адзін аднаго ў антыканстытуцыйных намерах. Скарыстаўшыся адсутнасцю князя, які вёў у Аўстрыі перамовы з фундатарамі, Ахенбах з групай галандскіх грамадзян высадзіўся на востраве. Захопнікі замкнулі маладога прынца Майкла ў склепе, а затым вывезлі яго ў Нідэрланды. Але Майкл збег з палону і сустрэўся з бацькам. Пры падтрымцы лаяльных грамадзян краіны зрынутым манархам атрымалася разбіць войскі ўзурпатараў і вярнуцца да ўлады.
Урад дзейнічаў у дакладнай адпаведнасці з нормамі міжнароднага права. Палонныя замежныя найміты былі неўзабаве адпушчаныя, бо Жэнеўская канвенцыя аб правах ваеннапалонных патрабуе вызвалення вязняў пасля завяршэння ваенных дзеянняў. Арганізатар перавароту быў зрушаны са ўсіх пастоў і асуджаны за дзяржаўную здраду ў адпаведнасці з сілендскімі законамі, але ён меў другое — нямецкае грамадзянства, таму яго лёсам зацікавіліся ўлады ФРГ. Брытанскі МЗС адмовіўся ўмешвацца ў гэта пытанне, і нямецкім дыпламатам прыйшлося весці перамовы непасрэдна з Сілендам. На востраў прыбыў старэйшы юрысконсульт нямецкага пасольства ў Лондане д-р Німюллер. Князь Рой запатрабаваў дыпламатычнага прызнання Сіленда, але ў выніку, улічваючы бяскроўны характар няўдалага путчу, пагадзіўся на вусновыя запэўненні і вялікадушна адпусціў Ахенбаха.
Тыя хто прайграў працягвалі настойваць на сваіх правах. Яны ўтварылі незаконны ўрад Сіленда ў эміграцыі (ФРГ). Ахенбах сцвярджаў, што з’яўляецца старшынёй Таемнай Рады. У студзені 1989 г. ён быў арыштаваны ўладамі ФРГ (натуральна, яго дыпламатычны статут не быў прызнаны) і перадаў свой пост міністру па эканамічным супрацоўніцтве Ёханесу Зайгеру (Johannes W. F. Seiger), які неўзабаве стаў прэм'ер-міністрам. Пераабраны ў 1994 і 1999.
Тэрытарыяльны канфлікт з Вялікабрытаніяй
30 верасня 1987 Сіленд абвясціў аб пашырэнні сваіх тэрытарыяльных вод з 3 да 12 міль. На наступны дзень аналагічную заяву зрабіла Вялікабрытанія. Такім чынам, у адпаведнасці з міжнароднымі нормамі, марская тэрыторыя паміж дзвюма краінамі павінна дзяліцца пароўну. Адсутнасць двухбаковага дагавора, які рэгулюе гэта пытанне, стала чыннікам небяспечных інцыдэнтаў. Так у 1990 Сіленд абстраляў папераджальнымі залпамі брытанскае судна, якое несанкцыянавана надышло да яго берагу.
Фальшывыя сілендскія пашпарты
Імя Сіленда без ведама ўрада было ўцягнута ў грандыёзную злачынную афёру. У 1997 у поле зроку Інтэрпола патрапіў разгалінаваны інтэрнацыянальны сындыкат, які наладзіў гандаль фальшывымі сілендскімі пашпартамі (сам Сіленд ніколі не гандляваў пашпартамі і не падаваў палітычнага сховішча). Звыш 150 тыс. фальшывых пашпартоў (у тым ліку дыпламатычных), а таксама кіроўчых пасведчанняў, універсітэцкіх дыпломаў і іншых падробленых дакументаў былі прададзены грамадзянам Ганконга (у перыяд яго перадачы пад кантроль КНР) і Усходняй Еўропы. У некалькіх еўрапейскіх краінах былі зафіксаваны спробы адкрыцця банкаўскіх рахункаў і нават набыцці ўзбраенняў па сілендскім пашпартам. Махляры паспелі заказаць танкі М-55, самалёты МІГ-23, АН-23, верталёты МІ-24, артылерыйскія ўстаноўкі і боепрыпасы. Штаб-кватэра зламыснікаў знаходзілася ў Германіі, сфера дзейнасці ахапляла Іспанію, Вялікабрытанію, Францыю, Славенію, Румынію і Расію. У справе як міністр замежных спраў Сіленда фігураваў расійскі грамадзянін Ігар Папоў. У ЗША выявілася сувязь гэтай справы з забойствам Джані Версачэ (забойца пакончыў з сабой на яхце, чый уладальнік меў фальшывы сілендскі дыпламатычны пашпарт). Урад Сіленда аказаў поўнае садзейнічанне следству і пасля гэтага непрыемнага выпадку адмяніла пашпарты.
Знешнія інвестыцыі
У 2000 годзе фірма HavenCo размясціла ў Сілендзе свой хостынг, наўзамен урад абавязаўся гарантаваць непахіснасць заканадаўства аб волі інфармацыі (у стаўленні інтэрнэту ў Сілендзе дазваляецца ўсё, акрамя спаму, хакерскіх нападаў і дзіцячай парнаграфіі). HavenCo спадзяецца, што размяшчэнне на суверэннай тэрыторыі выратуе яе ад дзеяння абмежаванняў брытанскага інтэрнэт-заканадаўствы.
Здарэнні
23 чэрвеня 2006 года на Сілендзе адбыўся пажар Архівавана 2 сакавіка 2015., які прычыніў сур’ёзную шкоду платформе.
Намеры аб продажы
У студзені 2007 года ўладальнікамі краіны было прынята рашэнне аб яе продажу. Адразу пасля гэтага торэнт-сайт The Pirate Bay пачаткаў збор сродкаў[2] на набыццё Сіленда.[3] 15 студзеня 2007 года агенцтва «ЦэнтрАзія» апублікавала паведамленне аб тым, што вядомы казахстанскі навуковец-палітолаг Даніяр Ашымбаеў за неназваную суму набыў у асабістую ўласнасць вядомае самаабвешчанае княства — Sealand.[4][5] У рэчаіснасці жа гэта паведамленне апынулася жартам — падарункам пісьменніку
Становішча Сіленда выгодна адрозніваецца ад становішча іншых віртуальных дзяржаў. Княства мае фізічную тэрыторыю і валодае некаторымі юрыдычнымі падставамі на міжнароднае прызнанне. Патрабаванне незалежнасці грунтуецца на трох аргументах. Самым фундаментальным з іх з’яўляецца той факт, што Сіленд быў заснаваны ў нейтральных водах да ўступу ў сілу канвенцыі ААН па марскім праве 1982 года, якая забараняе будаўніцтва штучных будынкаў у адкрытым моры, і да пашырэння суверэннай марской зоны Вялікабрытаніі з 3 да 12 міль у 1987 годзе. На падставе таго, што Рафс-Таўэр быў закінуты і выкраслены са спісаў брытанскага Адміралцейства, яго занятак у 1966 годзе разглядаецца як каланізацыя. Пасяленцы, якія ўгрунтаваліся на ім мелі поўнае права заснаваць дзяржаву і ўсталяваць форму кіравання па сваім меркаванні. Сіленд адказвае ўсім крытэрам дзяржаўнасці, паказаным у Канвенцыі Монтэвідэа аб правах і абавязках дзяржаў. Паводле міжнародных нормаў, памер дзяржавы не можа з’яўляцца перашкодай для прызнання. Напрыклад, прызнанае брытанскае валоданне востраў Піткерн налічае ўсяго каля 60 чалавек насельніцтва.
Другім важным аргументам з’яўляецца рашэнне брытанскага суда 1968 года аб адсутнасці юрысдыкцыі Вялікабрытаніі над Сілендам. Ні адна іншая краіна таксама не заявіла аб сваіх правах на Сіленд.
Па-трэцяе, маецца некалькі фактаў прызнання Сіленда дэ-факта. Канвенцыя Монтэвідэа абвяшчае, што дзяржавы маюць права на існаванне і самаабарону незалежна ад афіцыйнага прызнання. У сучаснай міжнароднай практыцы маўклівае (недыпламатычнае) прызнанне — досыць распаўсюджаная з’ява. Яно ўзнікае тады, калі які-небудзь рэжым не мае дастатковай легітымнасці, але ажыццяўляе фактычную ўладу на сваёй тэрыторыі. Напрыклад, шматлікія дзяржавы не прызнаюць Тайвань дыпламатычна, але дэ-факта разглядаюць яго як суверэнную краіну. У стаўленні да Сіленда маецца чатыры падобныя сведчанні:
- Вялікабрытанія не плаціць князю Рою пенсію за той перыяд, калі ён знаходзіўся ў Сілендзе.
- Суды Вялікабрытаніі адмовіліся разглядаць пазовы супраць Сіленда 1968 г. і 1990 г.
- МЗС Нідэрландаў і ФРГ уступілі ў перамовы з урадам Сіленда.
- Бельгійская пошта некаторы час прызнавала сілендскія маркі.
Тэарэтычна пазіцыі Сіленда вельмі пераканаўчыя. У выпадку прызнання княства стала бы самой маленькай краінай свету і 49-й дзяржавай Еўропы. Аднак паводле ўстаноўчай тэорыі, больш распаўсюджанай у сучасным міжнародным праве, дзяржава можа існаваць толькі пастолькі, паколькі прызнаецца іншымі дзяржавамі. Таму Сіленд не можа быць прыняты ні ў адну міжнародную арганізацыю, не можа завесці ўласны паштовы адрас, даменнае імя. Ні адна з краін не ўсталявала з ім дыпламатычныя адносіны.
У нумізматычных мэтах у княстве чаканіліся наступныя манеты:
У манет 1970-х гг. на аверсе — партрэт аднаго з манархаў, на рэверсе — герб Сіленда (на манетах 1972 года гербу яшчэ няма, намаляваны паруснік на хвалях). На аверсе манет 1990-х гг. — выява дэльфіна.
«Урад у выгнанні» ў 1991 годзе выпусціў срэбныя сто долараў з партрэтам прэм’ер-міністра Ёханеса Зайгера.
- Так у прынятай Бейтсам версіі; другое слова (форма аблатыва ад слова mare — «мора») правільна на лацінскай мове выглядае як mari.
- Архівавана 13 чэрвеня 2008.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
