Сульфіды

Сульфі́ды^[1] (ад лац.: sulphur — сера) — клас хімічных злучэнняў, якія ўяўляюць сабой злучэнні металаў (а таксама шэрагу неметалаў В, Si, Р, As) з серай (S), дзе яна мае ступень акіслення −2. Могуць разглядацца як солі серавадароднай кіслаты H₂S.

Сульфіды шчолачных металаў бясколерныя, добра растваральныя ў вадзе. Іх водныя растворы маюць шчолачную рэакцыю. Пры ўздзеянні разведзеных кіслот вылучаюць серавадарод.

Сульфіды шчолачназямельных металаў бясколерныя, у вадзе раствараюцца мала. На вільготным паветры вылучаюць серавадарод. Па астатніх уласцівасцях падобныя на сульфіды шчолачных металаў.

Сульфіды цяжкіх металаў амаль нерастваральныя ў вадзе. Амаль усе яны чорнага або чорна-бурага колеру (за выключэннем белага ZnS, ружаватага MnS, жоўтага CdS, памяранцава-чырвонага Sb₂S₃, жоўтага SnS₂).

Атрыманне

Сульфіды атрымоўваюць рознымі метадамі:

Fe + S = FeS

2CdO + 3S = 2CdS + SO₂

TiO₂ + CS₂ = TiS₂ + CO₂

Na₂SO₄ + 4C = Na₂S + 4CO

2Ga + 3H₂S = Ga₂S₃ + 3H₂

ZnCl₂ + H₂S = ZnS + 2HCl

Выкарыстанне

Сульфіды выкарыстоўваюцца у якасці адарантаў гаручых газаў, антыаксідантаў, стабілізатараў паліва, змазачных матэрыялаў і палімераў, інгібітараў радыкальных рэакцый^[2]. Сульфіды Na₂S, CaS, BaS — у гарбарным вытворчасці для дублення скур; полісульфіды кальцыю і барыю — у сельскай гаспадарцы для барацьбы са шкоднікамі раслін; PbS, CdS, ZnS і іншыя — паўправадніковыя матэрыялы, а крышталі гэтых і некаторых іншых сульфідаў — паўправадніковыя лазерныя матэрыялы^[2]. Сульфіды шчолачназямельныя металаў, а таксама ZnS і CdS — аснова люмінафораў; MoS₂ — цвёрдая змазка; (NH₄)₂S — важны рэактыў ў якасным хімічным аналізе; FeS₂ — сыравіна для вытворчасці сернай кіслаты^[2]. Прыродныя сульфіды выкарыстоўваюцца для атрымання металаў, сульфатаў, сернай кіслаты^[1].

Гл. таксама

• Арганічныя сульфіды
• Полісульфіды
• Сульфіды (мінералы)
• Сульфіты
• Сульфаты

Зноскі

1. БелЭн 2002.
2. Сульфи́ды // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)

Літаратура

• Чарнякова А. П. Сульфі́ды // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 264. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Сульфи́ды / Малина И. К. // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)

Спасылкі

• Демидов О. М., Щербаков Д. А., Шантроха А. В. Сульфиды. Номенклатура, способы получения // Журнал «AUDITORIUM», 2019. (руск.)