Прэмія імя Францішка Аляхновіча

Прэмія імя Францішка Аляхновіча — літаратурная прэмія, заснаваная Беларускім ПЭН-цэнтрам сумесна з «Радыё Свабода» ў 2013 годзе.

Яе прысвяцілі драматургу і рэжысёру Францішку Аляхновічу (1883—1944), аўтару кнігі «У капцюрох ГПУ». Уручаецца за найлепшы твор на беларускай і рускай мовах любога жанру, напісаны ў зняволенні. Прымаюцца да разгляду працы як апублікаваныя, так і ў выглядзе рукапісаў.

Уручаецца не штогод. Новыя лаўрэаты прэміі былі названыя 15 лістапада 2023 года на фоне рэпрэсій звязаных з масавымі пратэстамі ў Беларусі пасля сфальсіфікаваных прэзідэнцкіх выбараў.

Бяспека ўдзельнікаў

Няспынныя рэпрэсіі, арышты аўтараў і выдаўцоў^[1] цягам 2022 году зрабілі амаль немагчымым публічнае з’яўленне твораў, напісаных у няволі.

Сёлета дзеля бяспекі арганізатары прэміі прапанавалі намінантам або іх сваякам, пры жаданні, захаваць ананімнасць і гарантавалі канфідэнцыяльнасць. З гэтае прычыны імёны некаторых пераможцаў і лаўрэатаў схаваныя пад псеўданімамі, не абвяшчаюць і назвы іх твораў. Прозвішчы агалосяць толькі калі гэта стане бяспечным для аўтараў твораў.^[2]

Лаўрэаты

• 2013: Ігар Аліневіч^[3]
• 2014: Алесь Бяляцкі, Зміцер Дашкевіч, Фелікс Пекер, Павел Севярынец, Аляксандр Фядута, Ірына Халіп^[3]
• 2017: Мікола Дзядок, Зміцер Дрозд, Андрэй Саннікаў і Леанід Пятрэнка^[3]
• 2018: Аляксандр Лапшын, Уладзімір Някляеў, Вольга Мікалайчык^[3]
• 2019: Сяргей Скрабец, Алесь Пушкін^[4]
• 2021: Андрэй Аляксандраў, Аляксандр Васілевіч, Максім Знак, Вольга Калацкая, Святлана Купрэева, Мікола Папека, Андрэй Скурко^[3]
• 2023: Алесь Бяляцкі, Алег Грузьдзіловіч, Вольга Класкоўская, Марк Каласок (псеўданім), Летапісец (псеўданім), Нікола Тэсла (псеўданім)^[5][2]

Зноскі

1. Спецдакладчыкаў ААН праінфармавалі пра адвольнае затрыманне выдаўца Янушкевіча  (бел.). spring96.org (7 чэрвеня 2022). Праверана 5 ліпеня 2024.
2. Назвалі пераможцаў і ляўрэатаў прэміі імя Аляхновіча за турэмную літаратуру. Сярод іх журналісты Свабоды  (бел.). Радыё Свабода (15 лістапада 2023). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2024. Праверана 5 ліпеня 2024.
3. Свабода, Радыё. Названыя новыя ляўрэаты прэміі за літаратуру з турмы  (бел.). Радыё Свабода (15 лістапада 2021). Праверана 5 ліпеня 2024.
4. Свабода, Радыё. Літаратура з турмы. Аляксандар Фядута: «Свабода ўнутры нас»  (бел.). Радыё Свабода (13 лістапада 2021). Праверана 5 ліпеня 2024.
5. Абвесцілі пераможцаў і лаўрэатаў прэміі Францішка Аляхновіча – за найлепшы твор, напісаны за кратамі  (бел.). belsat.eu. Праверана 5 ліпеня 2024.