Вайсковыя могілкі (Гродна)

Вайсковыя могілкі — могілкі салдатаў і афіцэраў армій розных краін у Гродне. Размешчаны на рагу

Вайсковыя могілкі?
Уваход на могілкі
53°40′14″ пн. ш. 23°50′54″ у. д.HGЯO
Размяшчэнне
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гродзенская вобласць
Горад	Гродна
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Пахаванні савецкіх салдат

Закладзены каля 1887 года. Склаліся з дзвюх частак: лютэранскай (паўднёвай) і паўночнай, дзе знаходзіліся пахаванні вайскоўцаў іншых хрысціянскіх веравызнанняў.

Да найбольш цікавых помнікаў гэтага перыяду адносіцца капліца генерал-маёра Аляксандра Русаў — Капліца Русаў.

У лістападзе 2021 года на ўваходзе да могілак усталявалі і адкрылі помнік генералу Антонаву. Аўтарам помніка стаў гродзенскі скульптар Уладзімір Панцялееў^[1].

Капліца Русаў

Капліца генерала Русаў — эфектнае архітэктурнае збудаванне, пабудаванае высакаякаснай мастацкай цаглянай муроўкай ў стылі эклектыкі з элементамі рэтраспектыўна-гатычнага стылю. На ўмураванай у сцяну чыгуннай мемарыяльнай пліце да цяперашняга часу добра захаваўся кароткі надпіс: «Генерал-маёр Аляксандр Аляксандравіч Русаў». Лічыцца найстарэйшым аб’ектам на могілках.

Да пачатку рэканструкцыі ў 2022 годзе была ў кепскім стане^[2]. З яе абвальвалася плітка, з гэтай прычыны ў 2019 годзе ўсталявалі таблічкі, якія забаранялі падыходзіць да будынка бліжэй за 10 метраў.

Капліца Русаў

Генерал Русаў

Аляксандр Русаў (нар. 13 лютага 1834), удзельнік Крымскай вайны. Кіраваў падаўленнем сялянскіх хваляванняў у Кіеўскай губерні. Калі ў 1885 годзе ў званні генерал-маёра сышоў у адстаўку набыў фальварак Закрэўшчызна побач чыгуначнай станцыі Жытомля. Тады ж яго прызначылі маршалкам шляхты Гродзенскага павета. Акрамя гэтага, генерал быў старшынёй з’езду міравых пасрэднікаў, старшынёй камітэта грамадскага здароўя, узначальваў павятовую санітарную камісію і камісію па складанні спісаў прысяжных засядацеляў. З 1892 года быў сябрам Гродзенскага павятовага аддзялення Літоўскага епархіяльнага навучальнага савета.

Па веравызнанні быў лютэранінам. Імаверна, менавіта ён дапамог гродзенскім лютэранам атрымаць участак па сучаснай вуліцы Белуша пад могілкі, якія з часам зрасліся з суседнімі воінскімі могілкамі. Калі ён памёр 6 кастрычніка 1896 года, яго пахавалі на гэтых самых могілках^[3]. Праз некалькі гадоў, яго жонка і сябры лютэранскай абшчыны Гродна ўзвялі над магілай капліцу^[4]. Пабудова перажыла савецкі час, калі руйнавалі іншыя помнікі і знішчылі лютэранскую частку могілак і на іх месцы пабудавалі шматпавярховік.

Пахаванні

Пахаванні польскіх салдат

• салдаты і афіцэры Расійскай імперыі (Першая сусветная вайна, інш.);
• салдаты і афіцэры Германскай імперыі (Першая сусветная вайна);
• салдаты Польскай рэспублікі (савецка-польская вайна, Другая сусветная вайна (1939));
• салдаты і афіцэры Чырвонай Арміі (савецка-польская вайна, Другая сусветная вайна (1939, 1941, ваеннапалонныя, 1944), інш.);
• салдаты Вермахта (Другая сусветная вайна).

У 1981 годзе быў усталяваны помнік савецкім салдатам, аўтары якога скульптар У. Церабун і архітэктар А. Каралькоў.

Крыніцы

1. antonio. У Гродне паставяць яшчэ адзін помнік ад Панцялеева. Гэтым разам - у гонар генерала  (бел.). Hrodna.life (10 чэрвеня 2021). Праверана 13 лютага 2024.
2. vasia11. У Гродне ўратуюць ад разбурэння найстарэйшую капліцу на Вайсковых могілках. Што для гэтага патрэбна  (бел.). Hrodna.life (15 жніўня 2022). Праверана 13 лютага 2024.
3. К, А.. Старадаўнюю капліцу на вайсковых могілках у Гродне працягваюць рамантаваць. Вось як яна выглядае зараз  (бел.). Hrodna.life (16 жніўня 2023). Праверана 13 лютага 2024.
4. У Гродне на вайсковых могілках развальваецца капліца генерала Русаў. Лютэране шукаюць спонсараў, каб аднавіць яе  (бел.). Hrodna.life (13 лютага 2024). Праверана 13 лютага 2024.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вайсковыя могілкі (Гродна)
• «Ад Каложы да Фартоў» Архівавана 26 чэрвеня 2010.