Аляксандра Саковіч (сапр. Іна Рытар, у замужастве Каханоўская; 14 снежня 1906, Адэса — 8 студзеня 1997, Кліўленд, ЗША) — беларуская пісьменніца, мемуарыст.
| Аляксандра Саковіч | |
|---|---|
| Асабістыя звесткі | |
| Дата нараджэння | 14 снежня 1906 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 8 студзеня 1997 (90 гадоў) |
| Пахаванне | |
| Грамадзянства | |
| Муж | Аўген Калубовіч |
| Альма-матар | |
| Месца працы | |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | пісьменніца |
| Мова твораў | беларуская |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
З 1921 г. жыла ў Мінску. Вучылася ў Беларускім педагагічным тэхнікуме, скончыла гістарычнае аддзяленне педфакультэта БДУ. Швагерка пісьменніка і вучонага Міхайлы Грамыкі. Жывучы ў доме Грашкаў, затым у Лёсікаў, сустракалася з Я. Купалам, Я. Коласам, З. Бядулем (пазней напісала пра гэтыя сустрэчы ўспаміны). Пасля заканчэння ўніверсітэта працавала там жа выкладчыцай беларускай мовы і літаратуры.
У 1930 годзе выйшла замуж за свайго першага мужа, узяла ягонае прозвішча Сеўрук. Муж быў рэпрасаваны, высланы на Калыму, дзе загінуў у ГУЛАГу, Іна Рытар з двухгадоваю дачкою (сын-першынец памёр) вярнулася ў Беларусь.
У час нямецкай акупацыі жыла на радзіме бацькоў у Ярэмічах, настаўнічала, была выкладчыцай у Навагрудскай настаўніцкай семінарыі.
З лета 1944 г. — на эміграцыі, трапіла ў французскую зону акупацыі Германіі, пасля пераехала ў беларускі лагер перамешчаных асобаў каля Рэгенсбургу, выкладала нямецкую і англійскую мовы ў Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы. Тут ад няшчаснага выпадку загінула яе 9-гадовая дачка.
У 1950 г. Іна Рытар эмігравала ў ЗША. Жыла ў Нью-Ёрку, брала ўдзел у нацыянальным грамадскім жыцці, уваходзіла ў Галоўную ўправу БАЗА, управу БІНІМа.
У 1955 годзе абралася шлюбам з Аўгенам Калубовічам (на эміграцыі Каханоўскі) і пераехала з мужам у Кліўленд, дзе была заснавана беларуская калонія. Выкладала ў беларускай суботняй школцы, займалася літаратурнай творчасцю, грамадскай працай.
Памерла 8 студзеня 1997 года. Пахавана на могілках Рыверсайд у Кліўлендзе, штат Агая[1].
Самая першая публікацыя была змешчана ў газеце «Раніца» (1944). Сярод яе твораў апавяданні, аповесці, успаміны пра Я. Купалу, Я. Коласа, Я. Лёсіка, П. Бузука, М. Грамыку, У. Ігнатоўскага, А. Цвікевіча, М. Доўнар-Запольскага і інш. У артыкулах «Лістападаўцы», «Да гісторыі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэту», «Археалагічная экспедыцыя ў 1928 г.», «Менск у 1930—1931 гадох» паўстае карціна жыцця на Беларусі 1920-30-х гадоў, раскрываецца складаны і супярэчлівы духоўны стан грамадства, якое ўступала ў перыяд панавання таталітарнага рэжыму.
Пісьменніцкая актыўнасць Іны Рытар прыпадае на 1950-80-я гады. Яе проза цікавая перажытасцю матэрыялу, праўдай чалавечых лёсаў і абставін. Як празаік А. Саковіч пачалася з апавядання «У няведам’е» (часопіс «Конадні», 1957). Затым яе аповесці, апавяданні пачалі рэгулярна публікавацца ў эмігранцкім друку. Апавяданні «На захад», «Шчаслівая», «Сама», «Кожнаму сваё», «З кім яна?», «Асірочаныя», «У завею» аб’яднаныя тэмай жыцця на Беларусі ў 1930-я гады і на пачатку Другой сусветнай вайны. У іншых апавяданнях і аповесцях «Браты», «Паміж Сцылай і Харыбдай» праглядваецца лёс самой пісьменніцы і яе блізкіх. Упершыню ў беларускай прозе так шырока быў паказаны лёс жанчыны, сямейнае, мацярынскае шчасце якой было разбурана бязлітаснымі катаклізмамі часу.
Кніга аповесцей і апавяданняў А. Саковіч «У пошуках праўды» была выдадзена ў Нью-Ёрку Інстытутам навукі і мастацтва ў 1986 г. У яе увайшлі таксама ўспаміны і артыкулы пісьменніцы.
- Гардзіенка Н. Могілкі як частка мемарыяльнай культуры беларускай эміграцыі. — academia.edu.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
