Херсонская губерня

Херсонская губерня — губерня, якая была размешчана ў Расійскай імперыі і ахоплівала сучасную Херсонскую, Мікалаеўскую, частку Адэскай і Кіраваградскай абласцей Украіны, а таксама частку Прыднястроўя.

Херсонская губерня
Герб[d]
Краіна	Расійская імперыя  УССР
Уваходзіць у	Расійская імперыя (1803—1917) Расійская рэспубліка (1917—1917) РСФСР (1917—1917) Украінская Народная Рэспубліка (1917—1918) Украінская дзяржава (1918—1918) Украінская Народная Рэспубліка (1918—1919) УССР (1919—1919) Поўдзень Расіі (1919—1920) УССР (1920—1922)
Адміністрацыйны цэнтр	Херсон[1] Мікалаеў
Дата ўтварэння	15 (27) мая 1803
Дата скасавання	21 кастрычніка 1922
Насельніцтва	3 215 700 чал.
Плошча	71 936 км²
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

Губерня была заснавана ў 1803 г. Аляксандрам I указам ад 15 мая № 20760, калі цэнтр Мікалаеўская губерні быў пераведзены з Мікалаева ў Херсон. 6 студзеня 1921 г. Херсонская губерня была перайменавана ў Мікалаеўскую.^[2] 21 кастрычніка 1922 г. Мікалаеўская губерня ўвайшла ў склад Адэскай губерні.

Указам Сената ад 8 кастрычніка 1802 г. Наварасійская губерня была падзелена на Екацярынаслаўскую, Мікалаеўскую і Таўрычаскую губерні. Херсонскі павет увайшоў у склад Мікалаеўскай губерні. Мікалаеўская губерня праіснавала менш года. Указам Сената ад 15 мая 1803 г. губернскае кіраванне з Мікалаева было перакладзена ў Херсон і губерня стала называцца Херсонскай. Да канца XIX стагоддзя значных адміністрацыйна-тэрытарыяльных змен на Херсоншчыне не адбывалася. У сакавіку 1918 г. ад Крыма да Украіны адышло тры паўночныя паветы, у тым ліку Дняпроўскі, ён стаў складовай часткай Херсонскай губерні. 28 студзеня 1920 г. Усеўкррэўкам прыняў пастанову аб падзеле Херсонскай губерні на Херсонскую і Адэскую. Цэнтрам Херсонскай губерні стаў Мікалаеў. У снежні 1920 г. Херсонская губерня была пераназвана ў Мікалаеўскую. Херсон стаў павятовым цэнтрам Мікалаеўскай губерні. У 1922 годзе Адэская і Мікалаеўская губерні аб’яднаны ў Адэскую губерню. Херсонскі павет з гэтых пор уваходзіць у склад Адэскай губерні. У 1923 годзе Адэская губерня падзелена на 6 акруг, у тым ліку Херсонскую акругу з цэнтрам у г. Херсоне. У 1930 годзе праведзена новая адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа. Херсонская акруга была ліквідаваны, а Херсонскі сельскі раён перададзены ў ведамства Херсонскага гарадскога Савета дэпутатаў працоўных. У верасні 1937 года з Адэскай вобласці была вылучана Мікалаеўская.

Адміністрацыйны падзел

Першапачаткова губерня была падзелена на 4 паветы: Елісаветградскі, Ціраспальскі, Альвіёпальскі і Херсонскі, а з ліпеня 1806 года на 5: Александрыйскі, Елісаветградскі, Альвіёпальскі, Ціраспальскі і Херсонскі. У 1825 годзе з частак Херсонскага і Ціраспальскага паветаў быў створаны Адэскі павет. У 1828 годзе Альвіёпальскі і Елісаветградскі паветы былі скасаваны і на іх аснове створаны Бабрынецкі павет. У 1834 годзе Ціраспальскі павет быў падзелены на 2 часткі і створаны новы Ананьеўскі павет. У 1865 годзе кіраванне Бабрынецкага павета перанесена ў Елісаветград і павет пераназваны ў Елісаветградскі.

Адміністрацыйны падзел Херсонскай губерні

№	Павет	Павятовы горад	Плошча, кв.вёрст	Насельніцтва, тыс.чал.
1	Александрыйскі	Александрыя	9 810,6	327,199
2	Ананьеўскі	Ананьеў	9 041,0	187,226
3	Елісаветградскі	Елісаветград	13 942,0	507,660
4	Адэскі	Адэса	9 272,0	532,729
5	Ціраспальскі	Ціраспаль	6 352,0	206,568
6	Херсонскі	Херсон	17 181,0	532,956
7	Мікалаеўскае ваеннае губернатарства	Мікалаеў	173,37	92,000

Зноскі

1. http://kherson.archives.gov.ua/images/stories/kh2.jpg
2. ЗУРРСУУ/1921/1/Про переміну назви Херсонської губернії на Миколаївську

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Херсонская губерня
• Херсонская губерния // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.