Уладзімір Ільіч Содаль

Уладзімір Ільіч Содаль (13 верасня 1937^[1], в. Мормаль, Жлобінскі раён, Гомельская вобласць — 15 красавіка 2015, Мінск; Псеўданім: Уладзімір Мормальскі ^[2]) — беларускі літаратуразнавец, журналіст, даследчык, краязнавец.

Уладзімір Ільіч Содаль
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	13 верасня 1937(1937-09-13)
Месца нараджэння	Мормаль, Мормальскі сельсавет, Жлобінскі раён, Беларусь
Дата смерці	15 красавіка 2015(2015-04-15) (77 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Пахаванне	Астрашыцкі Гарадок
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Альма-матар	Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут імя А. М. Горкага (1963)
Месца працы	Нацыянальная дзяржаўная тэлерадыёкампанія Рэспублікі Беларусь Наша слова Мастацтва
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	літаратуразнавец, пісьменнік, журналіст, біёграф, краязнавец
Мова твораў	беларуская
Грамадская дзейнасць
Партыя	Беларускі народны фронт «Адраджэнне»
Член у	Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны Саюз беларускіх пісьменнікаў

Біяграфія

Нарадзіўся 13 верасня 1937 года ў вёсцы Мормаль Жлобінскага раёна Гомельскай вобласці. Інвалід па зроку з дзяцінства. У 1961 годзе ажаніўся з Кларай Барысаўнай Караткевіч, меў сына і дачку.

Скончыў Мінскі педагагічны інстытут (1963). Працаваў загадчыкам Мормальскага сельскага клуба, электрыкам Мурманскага сударамонтнага завода, скончыў брыгадныя курсы токараў, настаўнікам беларускай мовы і гісторыі Астрашыцкага дзіцячага сухотнага санаторыя, намеснікам галоўнага рэдактара часопіса «Мастацтва Беларусі», рэдактарам навукова-папулярных і навучальных праграм^[3]. У 1967—2000 гадах працаваў на Беларускім тэлебачанні, у тым ліку быў рэдактарам асветніцкіх перадач «Роднае слова» (1979—2000), «У кожнага была свая вайна».

Член Саюза беларускіх пісьменнікаў (1996), Саюза журналістаў Беларусі. Сябар Рэспубліканскай Рады «Таварыства беларускай мовы імя Францыска Скарыны» (ТБМ), рэдкалегіі газеты «Наша слова». Удзельнік Устаноўчага з'езду БНФ, ТБМ, адзін з падпісантаў творчай інтэлігенцыі ліста ў ЦК КПСС аб стане беларускай мовы ў рэспубліцы.

Неаднойчы быў затрыманы або збіты за свае палітычныя погляды^[4][5]. Выступаў супраць інтэграцыі Беларусі з Расіяй^[6] і расійскай агрэсіі ва Украіне^[7].

Памёр 15 красавіка 2015 года ў Мінску у Першым клінічным шпіталі ад інфаркта^[8]. Пахаваны на могілках у Астрашыцкім гарадку каля маці.

Творчасць, даследчыцкая дзейнасць

Першыя свае апавяданні апублікаваў у 1955 годзе ў газеце «Піянер Беларусі». Даследуе беларускую літаратуру і культуру ХІХ—ХХ ст., жыццёвы і творчы шлях В. Дуніна-Марцінкевіча, Ф. Багушэвіча, Я. Купалы, М. Багдановіча, Ядвігіна Ш., Зоські Верас і інш. Аўтар кніг «Людзьмі звацца» (1977), «Пуцявінамі сейбіта» (1982), «Кушлянскі кут», «Сцежкамі Мацея Бурачка» (абедзве 1990), «Жупранская старонка» (1992), «Тут бачу свой край» (1994), «Свіранскія крэскі» (1995), «Карпілаўка» (2001), «Умей слухаць» (2003), «Святы той куточак фальварак Свіраны» (2005), «Анекдоцік у роцік» (2008), «Блаславёныя Кушляны» (2009), «Народныя апавяданні» (2009). Складальнік альбомаў «Францішак Бенядзікт Багушэвіч» (1986), «Вінцэнт Якуб Дунін-Марцінкевіч» (1997). Укладальнік зборнікаў твораў Ф. Багушэвіча «Мая дудка» (1987), «Каму дудка паслушна» (1990). Кніга «Волат з Мiгаўкі» (2007) прысвечана жыццю i дзейнасці Аляксандра Уласава.

У 2019 годзе выйшла з друку кніга «Буйніцы і драбніцы: моўныя абразкі, артыкулы, лісты, успаміны»^[9].

Аўтар сцэнарыяў навучальных дыяфільмаў пра Ф. Багушэвіча, В. Дуніна-Марцінкевіча, К. Каліноўскага і інш.

За літаратурна-даследчую працу і змаганне за родную мову Камітэтам Ушанавання ганараваны ордэнам «Гонар Айчыны» і імянным срэбным пярсцёнкам з выявай герба (27.11.1997) і адпаведнымі дыпломамі. Занесены ў кнігу гонару «Рупліўцы твае, Беларусь»^[10].

Зноскі

1. In memory of Uladzimir Sodal Архівавана 5 сакавіка 2016.
2. Уладзіміру Содалю — 70
3. Уладзімір СОДАЛЬ: «Мне Бог вельмі спрыяе…» Архівавана 15 кастрычніка 2020. // nv-online.info 11 верасня 2012, С. 7.
4. Сярод збітых удзельнікаў «Чарнобыльскага шляху» — літаратуразнаўца Уладзімір Содаль
5. Уладзімір Содаль: Разгоны моладзевых акцый нагадваюць фашыстоўскія аблавы
6. Беларускія інтэлігенты выступілі супраць інтэграцыі з Расеяй
7. Беларускія інтэлігенты супраць расейскай агрэсіі ва Ўкраіне
8. Памёр Уладзімер Содаль. Развітанне адбудзецца 18 красавіка Архівавана 14 ліпеня 2015.
9. Буйніцы і драбніцы: моўныя абразкі, артыкулы, лісты, успаміны / Уладзімір Содаль. — Мінск : Лімарыус, 2019. — 561 с. ISBN 978-985-6968-75-7.
10. «Нацыянальную бібліятэку пабудавалі на маім гародзе»: сёння адзначае 75-годдзе літаратуразнаўца Уладзімір Содаль

Літаратура

• Саламевіч І. У. Содаль Уладзімір Ільіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 75. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).

Спасылкі

• Содаль Уладзімір Ільіч на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»
• Беларуская інтернэт-бібліятэка Kamunikat
• Памёр літаратуразнаўца Уладзімір Содаль. (Фота) // nn.by 16 красавіка 2015