Палітбюро́ ЦК КПСС (Палітычнае бюро ЦК КПСС) — кіруючы орган ЦК КПСС, у які ўваходзілі найбольш уплывовыя члены Цэнтральнага Камітэта, якія вызначалі палітыку партыі, а ва ўмовах аднапартыйнай сістэмы — і ўсёй дзяржавы, паколькі, паводле Канстытуцыі СССР, кампартыя з’яўлялася «перадавым атрадам рабочых у іх барацьбе за будаўніцтва камуністычнага грамадства і прадстаўнічым кіруючым ядром усіх арганізацый рабочых, як грамадскіх, так і дзяржаўных» (1936), «кіруючай і накіравальнай сілай» савецкага грамадства (1977). Такім чынам, члены Палітбюро фактычна ўваходзілі ў шэрагі вышэйшага кіраўніцтва СССР, нават калі фармальна не займалі дзяржаўных пасад.
| РСДРП — РСДРП(б) — РКП(б) — УКП(б) — КПСС |
|
Гісторыя партыі |
|
Партыйная арганізацыя |
|
Кіраўнікі партыі |
|
Статут Руская партыя |
Упершыню Палітбюро ЦК РСДРП(б) на чале з Ленінам было ўтворана на пасяджэнні ЦК 10 (23) кастрычніка 1917 для палітычнага кіраўніцтва ўзброеным паўстаннем (у яго ўваходзілі А. С. Бубнаў, Р. Я. Зіноўеў, Л. Б. Каменеў, У. І. Ленін, Р. Я. Сакольнікаў, І. В. Сталін, Л. Д. Троцкі). Адноўлена як дзеючы орган у 1919 на VIII з’ездзе РКП(б). Называлася Палітбюро ЦК РКП(б), пазней — Палітбюро ЦК УКП(б), на XIX з’ездзе УКП(б) 1952 пераназвана ў Прэзідыум ЦК КПСС, на XXIII з’ездзе КПСС 1966 ізноў пераназвана ў Палітбюро ЦК КПСС. На Пленуме ЦК КПСС 16 кастрычніка 1952 г. зацверджана і абрана Бюро Прэзідыума ЦК, у складзе: Л. П. Берыя, М. А. Булганін, К. Я. Варашылаў, Л. М. Кагановіч, Г. М. Малянкоў, М. Г. Пярвухін, М. З. Сабураў, І. В. Сталін, М. С. Хрушчоў. 5 сакавіка 1953 г. Бюро Прэзідыума ЦК КПСС ліквідавана пастановай Сумеснага пасяджэння Пленума ЦК КПСС, Прэзідыума Вярхоўнага Савета і Савета Міністраў СССР.[1][2]
Паводле Статуту КПСС, Палітбюро ЦК КПСС абіралася на пленумах ЦК КПСС для кіравання працай партыі ў перыяд паміж пленумамі ЦК. Менавіта Палітбюро ЦК КПСС прымала рашэнні, якія пасля зацвярджаў ЦК КПСС. У склад Палітбюро ЦК КПСС уваходзілі члены Палітбюро (да 1990, таксама кандыдаты ў члены Палітбюро).
У склад Палітбюро ЦК КПСС уваходзіла ад 8 (у пач. 1920-х гадоў) да 25 (у 1970-х гадах) членаў. Як правіла, у яго ўваходзілі: Генеральны сакратар ЦК КПСС, старшыня Савета міністраў СССР, старшыні прэзідыумаў Вярхоўных саветаў СССР і РСФСР, першыя сакратары ЦК КПУ, першыя сакратары Маскоўскага гаркама і/ці Ленінградскага абкама КПСС, з 1973 таксама старшыні КДБ, міністры замежных спраў і абароны.
Пры М. С. Хрушчове ў склад Прэзідыума ЦК сталі ўключаць першых сакратароў некаторых рэспубліканскіх кампартый (традыцыя захавалася і пазней), а ў 1990—1991 г. у Палітбюро па пасадзе ўваходзілі першыя сакратары ўсіх рэспубліканскіх ЦК (у тым ліку адразу дзвюх КП Эстоніі).
Рэкорд і антырэкорд працягласці знаходжання ў складзе Палітбюро належаць двум Маршалам Савецкага Саюза: даўжэй за ўсіх членам Палітбюро (Прэзідыума) ЦК КПСС быў К. Я. Варашылаў (34 з паловай года), менш за ўсіх — Г. К. Жукаў (120 дзён).
Калі ў 1990 годзе ў СССР у рамках рэформы вярхоўнай улады была ўведзена пасада Прэзідэнта і з’явіліся альтэрнатыўныя палітычныя сілы, роля Палітбюро ў кіраванні краінай рэзка зменшылася.
Гл. таксама
- ЦК КПСС
- Сакратарыят ЦК КПСС
- Аргбюро ЦК УКП(б)
- Адміністрацыя прэзідэнта Расіі
Зноскі
Літаратура
Спасылкі
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
