Камунізм рабочых саветаў

Камунізм рабочых саветаў (рэтэкамунізм, ням.: Rätekommunismus) — левакамуністычны рух, узнік у Германіі і Нідэрландах у 1920-х гадах. Прыхільнікі рэтэкамунізму адпрэчвалі ідэю партыі як авангарду пралетарыяту (бо гэта абавязкова прывядзе да партыйнай дыктатуры). Прыхільнікі камунізму рабочых саветаў выступалі за рабочую дэмакратыю, якая рэалізуецца праз федэрацыю рабочых саветаў, складзеных з дэлегатаў, абраных на працоўных месцах і якія падлягаюць адкліканню ў любы момант. У некаторых аспектах камунізм рабочых саветаў выпрабаваў ўплыў анарха-сындыкалізму.

Гісторыя

Камунізм Канцэпцыя Марксісцкая філасофія Класавая барацьба Інтэрнацыяналізм Камуністычная партыя Ідэалогіі Марксізм Марксізм-ленінізм Трацкізм Сталінізм Цітаізм Мааізм Сталінізм-хаджаізм Чучхэ Геварызм Левы камунізм Камунізм рабочых саветаў Анарха-камунізм Рэлігійны камунізм Еўракамунізм Нацыянальны камунізм Інтэрнацыяналы Міжнароднае таварыства працоўных Другі Інтэрнацыянал Камуністычны інтэрнацыянал Чацвёрты Інтэрнацыянал Асобы Карл Маркс Фрыдрых Энгельс Уладзімір Ленін Роза Люксембург Іосіф Сталін Леў Троцкі Маа Цзэдун Іншае Анархізм Антыкапіталізм Антыкамунізм Камуністычныя краіны Камуністычная сімволіка Крытыка камунізму Дэмакратычны цэнтралізм Дыктатура пралетарыяту Гісторыя камунізму Левыя Люксембургізм Новы клас Новыя левыя Пост-камунізм Прымітыўны камунізм Сацыялізм Сталінізм Сацыяльная эканоміка Цітаізм СССР

З пачаткам у 1918 годзе нямецкай рэвалюцыі ў Германіі была створана Камуністычная рабочая партыя Германіі (КРПГ). Гэта адбылося адразу ж пасля таго, як вядучыя тэарэтыкі левага камунізму былі выключаныя з КПГ. КРПГ не працавала ў традыцыйных прафсаюзах, аддаючы перавагу фарміраваць уласныя рэвалюцыйныя саюзы — unionen. Уключаючы ў пачатку некалькі дзясяткаў тысяч рэвалюцыянераў, партыя дасягнула максімуму ў 1921 годзе, набраўшы 200 000 удзельнікаў, пасля чаго яе папулярнасць рэзка пайшла на спад, што суправаджалася пастаяннымі расколамі. Першы буйны раскол адбыўся пасля стварэння Фрыцам Вольфхаймам і Генрыхам Лауфенбергам нацыянал-бальшавіцкай фракцыі.

Нягледзячы на сваё адносна нядоўгае існаванне, КРПГ стварыла Камуністычны працоўны інтэрнацыянал (KAI), куды ўваходзілі таксама маленькая балгарская Камуністычная рабочая партыя, КРП ў Вялікабрытаніі, якую ўзначальвае Сільвіяй Панкхёрст, а таксама ў Галандыі. У выпадку Нідэрландаў гаворка ішла пра групу «трыбуністаў», якая ўключала астранома Антона Панекука і паэта Германа Гортера, якія стаялі ля вытокаў Камуністычнай партыі Нідэрландаў.

Найбольш радыкальнае працягу камуністаў рабочых саветаў у Германіі — AAUD-E (Усеагульны Працоўны Саюз — Адзінства, да 83 тыс. удзельнікаў) — не проста выступала з крытыкай партый і прафсаюзаў, але сцвярджала, што гэтыя буржуазныя інстытуты павінны быць знішчаныя свядомымі рабочымі, як і ўсе іншыя арганізацыі буржуазіі (прыватныя кампаніі, парламенты, дзяржаўныя органы).

На думку AAUD-E, цэнтралізаваныя партыйныя бюракратыі (іерархічна арганізаваныя піраміды чыноўнікаў) узурпуе права працоўнага насельніцтва самастойна (праз свае сходы і саветы) кіраваць уласным жыццём, эксплуатуюць радавых удзельнікаў партыйных арганізацый, прысвойваючы сабе права распараджацца калектыўна сабранымі сродкамі, інфраструктурай партыі і г. д. Аналагічна, прафсаюзная бюракратыя узурпуе права работнікаў змагацца за свае правы, эксплуатуюць іх і, да таго ж, выступаюць пасрэднікамі па продажы рабочай сілы бізнэсу. Важныя рысы AAUD-E — непрымірымае стаўленне да партыяў і прафсаюзам, а таксама жорсткі інтэрнацыяналізм.

Камуністы рабочых саветаў ўдзельнічалі ў стачкавым руху з эканамічнымі патрабаваннямі, хоць да эканамічных стачак ставіліся халаднавата, лічачы іх перажыткам старых дарэвалюцыйных часоў: «не трэба нічога патрабаваць у буржуазіі, трэба захопліваць фабрыкі і тэрыторыю». Рэвалюцыйныя арганізацыя павінна была будавацца, на іх думку, як добраахвотная «гарызантальная» асацыяцыя працоўных камітэтаў. Камуністы рабочых саветаў вызначалі Другую сусветную вайну як «Другую імперыялістычную», заклікаючы сацыяльныя нізы паўстаць супраць усіх існуючых рэжымаў, стварыць, як і падчас Першай імперыялістычнай вайны рабочыя і салдацкія парады, накіраваць штыкі супраць уласных генералаў — нямецкіх, савецкіх, ангельскіх. Сутычка эксплуататарскай імперый ўяўлялася ім крывавая мясарубка, барацьба супраць якой (і якіх) любымі сродкамі (дэзерцірства, забастоўка, паўстанне) — ёсць абавязак усякага свядомага работніка.

Сацыяльная рэвалюцыя ўяўлялася камуністам рабочых саветаў, як працэс, які выходзіць за рамкі адной краіны, бо капіталізм, будучы сусветнай сістэмай, можа быць знішчаны толькі ў сусветным маштабе. З мэтай пашырэння барацьбы прапаноўвалася арганізаваць міжнародны Інтэрнацыянал Саветаў.

Гл. таксама

• Марксізм
• Левы камунізм

Спасылкі

• Хэнк Канэ-Маер Камунізм рабочых саветаў у Германіі(недаступная спасылка)
• Каё Брэндэль «Група інтэрнацыянальных камуністаў» у Нідэрландах Архівавана 1 мая 2017.