From Wikipedia, the free encyclopedia
Анарха-камунізм, або анархістычны, свабодны, лібертарны камунізм (ад грэч. Αναρχία — безуладдзя; лац. Commūnis — агульны) — адзін з кірункаў вучэння пра камунізм і грамадскае самакіраванне (анархізм), які абгрунтоўвае ідэю анархіі, заснаванай на ўзаемадапамозе і роўнасці ўсіх людзей.
Галоўным тэарэтыкам, які падаў ідэі анархістычнага камунізму і народнага самакіравання, лічыцца Пётр Аляксеевіч Крапоткін (1842—1921), які пры гэтым зусім не быў першым анарха-камуністам.[1]
Вучнем і прадаўжальнікам яго справы, які спрыяў увасабленню ідэй анархістычнага камунізму ў жыццё, стаў Нестар Іванавіч Махно, украінскі казацкі ваенны і палітычны дзеяч, сусветна вядомы атаман адной з украінскіх сялянскіх армій у вайне за ўсталяванне савецкай улады ў Украіне ў 1917—1923 гадах, які не толькі вывучаў працы Крапоткіна, але блаславёны самім Крапоткіным падчас сустрэчы ў 1917—1918 годзе ў Маскве на барацьбу за народную свабоду і савецкую ўладу. Нестар Махно падтрымліваў Пятра Крапоткіна і яго сям’ю ў апошнія гады яго жыцця, да сваёй эміграцыі.[2]
 Канцэпцыя
Ідэалогіі
Інтэрнацыяналы
Асобы
Іншае
|
Многія прыхільнікі анархістычнага камунізму называлі сябе камуністамі і ўнеслі значны ўклад ва ўстанаўленне савецкай улады.
У адрозненні ад камунізму, анарха-камунізм не прызнае інстытутаў улады. Ён лічыць, што ўлада ніяк не ўплывае на грамаду, а парламентарыі і працоўныя і палітычныя саюзы не ўплываюць на яго, таму трэба стварыць новае гаспадарчае жыццё — арганізацыю, пабудаваную на свабодным саюзе, або вольнай федэрацыі.[3] Для гэтага трэба стварыць сістэму, пры якой не будзе чалавека, які будзе забіраць зроблены чалавекам тавар, але для гэтага трэба пазбавіцца ад абмежаванняў класаў і даць усім роўныя магчымасці.[4][5]
Больш за ўсё анарха-камунізм падобны да анарха-сіндыкалізму, з якім яны маюць адзін сцяг[6], аднак гэта не адно і тое. Анарха-сіндыкалізм сцвярджае, што толькі рэвалюцыйныя арганізацыі працоўнага класу павінны пабудаваць новую грамаду, у той час як анарха-камуністы не даюць гэтаму значэння.
Анарха-індывідуалізм, як і камунізм, ідэолагі анарха-камунізму наадварот крытыкуюць:[7]
 |
Калі вы прыходзіце ў грамадскую бібліятэку — толькі не ў парыжскую, а напрыклад у лонданскую ці берлінскую, — бібліятэкар не пытаецца ў вас, перш чым даць вам патрэбную кнігу, ці хаця б нават пяцьдзясят кніг, якія паслугі вы аказалі грамадству? Ён проста дае вам кнігі, а ў некаторым выпадку нават дапаможа вам знайсці кнігу ў каталогу, калі вы не ўмееце зрабіць гэтага самі. Гэтак жа, за вядомы ўступны ўзнос — прычым укладу ў выглядзе працы нярэдка нават аддаюць перавагу перад грашовым ўнёскам — навуковыя таварыствы адкрываюць вам свае музеі, сады, бібліятэкі, лабараторыі, штогадовыя святы, — кожнаму сябру абыякава, будзь ён Дарвін, ці просты аматар. У некаторых гарадах, калі вы працуеце над якім-небудзь вынаходствам, вы можаце адправіцца ў адмысловую майстэрню, дзе вам адвядуць месца, дадуць сталярны варштат або станок і ўсе неабходныя інструменты, усе прыборы, абы толькі вы ўмелі імі працаваць, — і дадуць вам працаваць колькі хочаце. — «Вось вам патрэбныя інструменты, прыцягніце да сваёй справы сяброў, калі знойдзеце патрэбным, злучыцеся з таварышамі іншых рамёстваў — ці працуйце ў адзіночку, калі вам гэта больш падабаецца, вынаходзьце паветраплавальны снарад, ці не вынаходзьце роўна нічога — гэта ваша справа. У вас ёсць свая ідэя, і гэтага дастаткова». — сцвярджаў П. А. Крапоткін |  |
У. І. Ленін у працы «Анархізм і Сацыялізм»[8] сцвярджаў, што анархісты «не бачаць сённяшняга дня», што згадаў і ў размове з Н. І. Махно[9]. Ён не бачыў розніцы паміж кірункамі анархіі і лічыў іх контррэвалюцыянерамі.
 | Артыкулу нестае спасылак на крыніцы. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
