Remove ads
Тарту (эст.: Tartu, ням.: Dorpat; у 1030—1060 і ў 1893—1918 гадах Юр’еў) — горад у Эстоніі, цэнтр павета Тарту, на рацэ Эмайыгі, другі па колькасці насельніцтва (101 000 чал. у 2008 годзе) пасля Таліна.
Горад
Тарту на карце Эстоніі _no_rivers.svg)  | ||||||||||||||||||||||||||||
Тарту знаходзіцца за 185 км на паўднёвы ўсход ад сталіцы Эстоніі Таліна. Тарту размешчаны на абодвух берагах Эмайыгі за 37 км ад яе ўпадзення ў Чудска-Пскоўскую сістэму азёр; горад цягнецца ўздоўж ракі на 9 км.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Remove ads
У сучасным Тарту развітыя дрэваапрацоўчая і мэблевая прамысловасць, машынабудаванне і металаапрацоўка, прыборабудаўнічая прамысловасць, а таксама лёгкая (швейная, абутковая) і харчовая прамысловасць (бровар A. le Coq). З 2000 года пачалі развівацца фірмы, якія прапануюць паслугі інфармацыйных тэхналогій.
Тарту — вузел чыгуначных ліній і аўтамабільных дарог. Праз горад праходзіць аўтамагістраль Талін — дарога № 7 (E77) ля мяжы з Расіяй (E263, № 2 у Эстоніі); аўтамагістраль Йыхві — Рыга (E264, № 3 у Эстоніі, А3 у Латвіі); пачынаецца аўтадарога Тарту — Вярска (№ 45 у Эстоніі); аўтадарога Тарту — Вільяндзі (№ 48 у Эстоніі); аўтадарога Тарту — Йыгева (№ 39 у Эстоніі). Праз горад праходзіць таксама чыгунка Тапа — Пскоў (№ 2 у Эстоніі); пачынаецца чыгуначная лінія Тарту — Рыга. Дзейнічае Тартускі аэрапорт.
Remove ads
Музычна-драматычны тэатр «Ванемуйнэ» заснаваны ў 1870 годзе. Эстонскі нацыянальны музей (заснаваны ў 1909, у 1940—1988 — этнаграфічны музей Эстоніі) — адзін з самых значных збораў прадметаў матэрыяльнай культуры эстонскага народа. У Тарту больш за 20 музеяў — Тартускі гарадскі музей, мастацкі музей, Тартускі музей цацак, музей спорту, Дом-музей Оскара Лутса; літаратурны музей імя Ф. Р. Крэйцвальда, музей класічных старажытнасцяў пры ўніверсітэце, заалагічны музей з аддзелам геалогіі, музей гісторыі ўніверсітэта і інш.
Remove ads
У Старым горадзе размешчана асноўная частка гісторыка-архітэктурных помнікаў: ратуша (1789) у стылі ранняга класіцызму, жылыя дамы, царква Яна (XIV стагоддзе), галоўны корпус універсітэта (1804—1809). Успенскі сабор. На ўзгорку Тоамемягі (у парку Тоаме) разваліны Домскага (Пятра і Паўла) сабора (XIII—XV стагоддзяў, харавая частка ў 1804—1807 перабудавана ў бібліятэку ўніверсітэта, цяпер музей), стары анатамічны тэатр (1803-05) і абсерваторыя. Дом Упсала. Тэатральны дом.
Сярод сучасных пабудоў — будынкі банка (1936), тэатр «Ванемуйнэ» (1967) і іншыя. Помнікі: палкаводцу М. Б. Барклаю-дэ-Толі (1849, скульптар В. І. Дэмут-Маліноўскі), прыродазнаўцаў К. М. Бэру (1886, А. М. Апякушын), астраному В. Я. Струвэ, эстонскаму паэту К. Я. Петэрсана (1983, Я. Соанс), хірургам М. І. Пірагову (1952), М. М. Бурдэнку (1952), пісьменніку-асветніку Ф. Крэйцвальду (1953), князю Вячку і старэйшыне Меэлісу (1980). Мемарыяльны комплекс Савецкім воінам-вызваліцелям на братэрскіх могілках (1975). Неафіцыйным сімвалам горада з’яўляецца скульптура «Студэнты ў пацалунку» з фантанам (1998), размешчаная на ратушнай плошчы.
Remove ads
- Анелін
- Веэрыку
- Ваксалі
- Іхастэ
- Карлава
- Кесклін
- Маар’ямыйза
- Раадзі-Круусамяе
- Ропка
- Супілін
- Тамелін
- Цяхтверэ
- Юлейые
- Яамамыйза (Хііналін; «Шанхай»)
- Павел Багоўскі — эстонскі анколаг.
- Уладзімір Міхайлавіч Лабанкоў — хірург. Доктар медыцынскіх навук, прафесар.
- Маргус Лайдрэ — эстонскі дыпламат.
- Ёханес Пяэзуке — эстонскі фатограф і рэжысёр
- Эна Раўд — эстонскі пісьменнік.
- Анта Раўкас — эстонскі вучоны-геолаг.
- Кадры Сімсан — эстонскі дзяржаўны дзеяч.
- Мійна Хярма — эстонскі кампазітар.
- Юла Ыўн — эстонскі скульптар.
- Яан Эйнаста — эстонскі астраном.
- Хейна Элер — эстонскі кампазітар.
Берум, Нарвегія[16]
Веспрэм, Венгрыя (1969)[16]
Дэвентэр, Нідэрланды (2004)[16]- Зютфен, Нідэрланды (1990)[16]
Каўнас, Літва (1993)[16]
Кутаісі, Грузія (31 мая 2017)[17][18][…]
Люнебург, Германія (1993)[16]
Рыга, Латвія (2005)[16]
Солсберы, Вялікабрытанія (1999)[16]
Тамперэ, Фінляндыя (1992)[16]- Турку, Фінляндыя (1996)[16]
Ферара, Італія (1998)[16]
Фрэдэрыксбэркг[d], Данія (1996)[19]
Хабнарфіёрдур, Ісландыя[16]- Хяменліна, Фінляндыя (1991)[20][16]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads