Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П. М. Машэрава

Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П. М. Машэрава — вышэйшая навучальная ўстанова ў горадзе Віцебску.

Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт імя П. М. Машэрава (ВДУ)
Дэвіз	Docendo discimus
Заснаваны	21 лістапада 1910[1]
Рэктар	Валянціна Васілеўна Багатырова[2]
Краіна	Беларусь
Сайт	vsu.by
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

У 1910 годзе ў Віцебску быў заснаваны настаўніцкі інстытут, якія рыхтаваў настаўнікаў для сярэдняй школы. У 1918 годзе ён быў ператвораны ў педагагічны інстытут. У пачатку 1920-х гадоў некалькі разоў мяняў назву і рэарганізовываўся, а ў 1924 годзе быў аб’яднаны з Беларускім дзяржаўным універсітэтам. У 1930 годзе быў узноўлены ў выглядзе індустрыяльна-педагагічнага інстытута, з 1933 года стаў называцца Віцебскім дзяржаўным педагагічным інстытутам. У 1934 годзе інстытуту было прысвоена імя С. М. Кірава. У 1935 годзе ў яго складзе быў створаны настаўніцкі інстытут.

Будынак былога мужчынскага духоўнага вучылішча

Падчас Вялікай Айчыннай вайны карпусы інстытута былі разбураныя, а многія выкладчыкі і студэнты загінулі на фронце ці ў партызанскім руху. Нягледзячы на гэта, заняткі ў інстытуце зноў пачаліся ўжо ў 1944 годзе. Пасля вайны праца інстытута была адноўлена да пачатку 1950-х гг. У гэты час, аднак, былі ліквідаваныя настаўніцкі інстытут і філалагічны факультэт, а гістарычны факультэт інстытута быў пераведзены ў Магілёў. У 1960—1970 гг. інстытут актыўна развіваўся, адкрываліся новыя факультэты і павялічваўся прыём студэнтаў.

Будынак Віцебскага педагагічнага інстытута па Маскоўскім праспекце

У 1995 годзе ВДПІ імя С. М. Кірава быў ператвораны ў Віцебскі дзяржаўны ўніверсітэт, а ў 1998 годзе ўніверсітэту было прысвоена імя свайго вядомага выпускніка П. М. Машэрава.

Універсітэт мае навукова-даследчую лабараторыю па біялогіі Беларускага Паазер’я, батанічны сад, рэдакцыйна-выдавецкі аддзел, музей гісторыі ўніверсітэта, мемарыяльны музей П. М. Машэрава, музеі — літаратурны, біялагічны, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. З 1996 года выдаюцца часопіс «Веснік Віцебскага дзяржаўнага ўніверсітэта», з 2002 года — «Вучоныя запіскі» УА «ВДУ імя П. М. Машэрава», газета «Мы і час».

Факультэты

• Факультэт хіміка-біялагічных і геаграфічных навук
• Факультэт сацыяльнай педагогікі і псіхалогіі
• Факультэт фізічнай культуры і спорту
• Мастацка-графічны факультэт
• Педагагічны факультэт
• Юрыдычны факультэт
• Факультэт гуманітарыстыкі і моўных камунікацый
• Факультэт матэматыкі і інфармацыйных тэхналогій

Рэктары

• Клаўдзій Іванавіч Ціхаміраў (1910—1921)
• Пётр Мікалаевіч Ільінскі (1921—1923)
• А. І. Каляда (?-1941)
• Леў Самойлавіч Калецкі (1944—1945)
• В. П. Касцючэнка (1945—1955)
• П. Ф. Грук (1955—1959)
• П. Я. Цярэнцьеў (1959—1963)
• Андрэй Раманавіч Гарбачоў (1963—1978)
• Віктар Ніканавіч Вінаградаў (1978—1997)
• Аркадзь Уладзіміравіч Русецкі (1997—2009)
• Аляксандр Пятровіч Саладкоў (2009—2013)
• Аляксей Уладзіміравіч Ягораў (2014—2020)
• Валянціна Васільеўна Багатырова (з 2020)

Выкладчыкі

• Вольга Дзмітрыеўна Акімава, 1938—1941 гг.
• Леанід Сяргеевіч Анцімонаў, беларускі мастак
• Таццяна Станіславаўна Бубенька, беларускі археолаг
• Уладзімір Аляксандравіч Голубеў, беларускі астраном
• Анатоль Максімавіч Дарафееў, беларускі заолаг
• Алена Ціхаўна Жукава, беларускі вучоны-педагог у галіне тэхнічнай графікі
• Анатоль Мікалаевіч Канапелька, беларускі паэт, загадчык кафедры беларускай літаратуры
• Аляксандр Фёдаравіч Карпан, беларускі мастак
• Веніямін Аркадзевіч Космач, беларускі гісторык
• Ігар Міхайлавіч Курбатаў, загадчык кафедры арганічнай і біялагічнай хіміі ў 1939—1941 гг.
• Валянціна Аўраамаўна Маслава, беларускі мовазнавец
• Алесь Мемус, беларускі мастак, выкладаў у 1974-99 гадах
• Леанід Мікалаевіч Ніканаў, загадчык кафедры батанікі (з 1941 г.)^[3]
• Уладзімір Папковіч, беларускі пісьменнік, перакладчык, загадчык кафедры нямецкай літаратуры
• Вольга Іванаўна Русілка, беларуская паэтэса, загадчык кафедры беларускай літаратуры
• Іван Міхайлавіч Сталяроў, беларускі мастак
• Міхаіл Леанідавіч Цыбульскі, беларускі мастацтвазнавец

Вядомыя выпускнікі

• Галіна Сцяпанаўна Васільева, беларуская мастачка
• Уладзімір Іванавіч Акулаў, беларускі мастак
• Арцём Арашонак, беларускі пісьменнік і перакладчык
• Анатоль Іванавіч Гармаза, беларускі мастак
• Фелікс Фёдаравіч Гумен, беларускі мастак
• Аляксандр Ігаравіч Дасужаў, беларускі мастак
• Мікалай Мікалаевіч Дундзін, беларускі мастак
• Андрэй Эрыхавіч Духоўнікаў, беларускі мастак
• Канстанцін Барысавіч Езавітаў, беларускі палітычны, грамадскі і ваенны дзеяч, публіцыст, перакладчык, педагог
• Міхаіл Ермашкевіч, беларускі рымска-каталіцкі дзеяч
• Анатоль Пятровіч Жураўлёў, беларускі мастак
• Уладзімір Усцінавіч Іваноў, беларускі мастак
• Іван Любачка (1915—1977), беларускі гісторык
• Алег Данілавіч Кастагрыз, беларускі мастак
• Васіль Кузьміч Касцючэнка, беларускі мастак
• Мікалай Уладзіміравіч Кірэеў, беларускі мастак
• Барыс Андрэевіч Лазука, беларускі мастацтвазнавец
• Анатоль Андрэевіч Люцко, беларускі мастак
• Аляксей Антонавіч Марачкін, беларускі мастак
• Уладзімір Іванавіч Пракапцоў, генеральны дырэктар Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь.
• Сяргей Васільевіч Рублеўскі, беларускі пісьменнік
• Уладзімір Канстанцінавіч Слабін, беларускі вучоны-біёлаг
• Лера Сом, беларуская паэтэса
• Мікалай Іванавіч Таранда, беларускі мастак
• Барыс Якаўлевіч Хесін, беларускі мастак
• Наталля Арсенцьеўна Чорнагалова, беларускі мастак
• Уладзімір Дзмітрыевіч Шапо, беларускі акварэліст, графік
• Пётр Пятровіч Шарыпа, беларускі мастак
• Павел Пятровіч Шастакоў, беларускі паэт, журналіст
• Аляксандр Сяргеевіч Шыёнак, беларускі мастак
• Віктар Аляксандравіч Шылко, беларускі мастак
• Алена Ярмаловіч, паэтэса

Вывучэнне польскай мовы

У 1990-х гадах студэнты факультэтаў беларускай філалогіі і гісторыі, а таксама рускай філалогіі мелі магчымасць вывучаць польскую мову ў факультатыўных групах. Дзякуючы патрымцы Польскага інстытута ў Мінску, універсітэт падпісаў дамову аб супрацоўніцтве з Універсітэтам у Беластоку^[4].

Абвінавачванні ў палітычных рэпрэсіях студэнтаў

ВНУ абвінавачваецца ў выключэнні студэнтаў з-за палітычных прычын. Паводле рапарту польскага Фонду Свабода і Дэмакратыя і паводле беларускага Камітэту «Салідарнасць», Аркадзь Русецкі, рэктар універсітэта, выключыў 2-х студэнтаў за іх палітычную дзейнасць^[5][6].

Зноскі

1. https://vsu.by/universitet/ob-universitete/19-istoricheskij-ocherk.html
2. https://vsu.by/persons/1048-14
3. Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т.4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1985. — Т. 4. — 10 000 экз.
4. Oświata…. — С. 343.
5. Białoruski system... — С. 44.
6. РУСЕЦКІ А. ЎЛ. Архівавана 5 сакавіка 2016.

Літаратура

• Витебск: Энциклопедический справочник / Гл. редактор И. П. Шамякин. — Мн.: БелСЭ им. П. Бровки, 1988. — С. 278. — 408 с. — 60 000 экз. — ISBN 5-85700-004-1. (руск.)
• пад рэд. др Дар'юша Залеўскага, Марка Буцька, Міхала Куркевіча і Томаша Пісулі. Białoruski system represji. Prześladowcy i ich ofiary. Raport z realizacji projektu „Centrum dokumentacji i pomocy ofiarom represji politycznych na Białorusi”. — Варшава: Фонд Свабода і Дэмакратыя, снежань 2007. — С. 72. Архівавана 4 верасня 2011. (польск.)
• Агнешка Грэндзік-Радзяк. Oświata i szkolnictwo polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej i współczesnej Białorusi 1939–2001. — Торунь: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2007. — 441 с. — ISBN 978-83-60738-09-2. (польск.)

Спасылкі

• Афіцыйны сайт (бел.)