Аперацыя «Саюзны абаронца» (англ.: «Unified Protector») — сумесная аперацыя НАТА і міжнароднай кааліцыі ў Лівіі. Гэта першая аперацыя НАТА супраць адной з найбуйнейшых арабскіх краін у Афрыцы, і першая не па ініцыятыве Злучаных Штатаў Амерыкі.
| Саюзны абаронца | |||
|---|---|---|---|
| Асноўны канфлікт: Грамадзянская вайна ў Лівіі (2011), Інтэрвенцыя ў Лівіі | |||
 Верталёт «Апач» ВПС Вялікабрытаніі на ўзлёце з HMS Ocean During, 29 ліпеня 2011. | |||
| Дата | 23 сакавіка — 31 кастрычніка 2011 | ||
| Месца | Лівія | ||
| Вынік | перамога НАТА | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
| Сілы бакоў | |||
|
|||
| Страты | |||
|
|||
| Агульныя страты | |||
|
|||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
З лютага 2011 года ў Бенгазі, на ўсходзе Лівіі, пачаліся акцыі пратэсту супраць праўлення тагачаснага лідара Лівіі Муамара Кадафі. Дэманстрацыі пасля распаўсюдзіліся па ўсёй дзяржаве, а колькасць ахвяр з кожным днём расла. У адказ на гэта Савет Бяспекі ААН прыняў 26 лютага 2011 рэзалюцыю 1970, у якой выказаў заклапочанасць з нагоды сітуацыі, якая склалася ў краіне, і наклаў эмбарга на пастаўкі зброі ў Лівію.
Пасля прыняцця рэзалюцыі 1970, НАТА актывізавала сваю дзейнасць у Міжземным моры. Сістэма далёкага радыёлакацыйнага выяўлення і папярэджання АВАКС падавала падрабязную інфармацыю аб рухах у лівійскім паветранай прасторы[25][26]. Пасля таго, як сітуацыя ў Лівіі значна пагоршылася, 17 мая 2011 Савет Бяспекі ААН прыняў рэзалюцыю 1973, у якой асудзіў парушэнні правоў чалавека, у тым ліку адвольныя затрыманні, гвалтоўныя знікненні, катаванні і пакаранні смерцю[27]. Рэзалюцыя таксама зацвердзіла актыўныя меры, у тым ліку беспалётнаую зону, а таксама дазваляла інтэрвентам выкарыстоўваць усе неабходныя меры для «абароны грамадзянскіх асоб і населеных раёнаў».
З прыняццем рэзалюцыі Савета Бяспекі ААН некалькі членаў ААН прынялі неадкладныя ваенныя дзеянні для «абароны грамадзянскіх асоб» у рамках аперацыі «Odyssey Dawn». Гэтая аперацыя, якая не была пад камандаваннем і кантролем НАТА, была праведзена шматнацыянальнай кааліцыяй на чале са Злучанымі Штатамі Амерыкі.
31 сакавіка альянс таксама далучыўся да аперацыі ў Лівіі і прыняў адзінае кіраванне міжнародных ваенных намаганняў. Аперацыю назвалі «Саюзны абаронца» (англ.: «Unified Protector»).
Паўночнаатлантычны альянс НАТА прыняў рашэнне аб прыняцці камандавання міжнароднай ваеннай аперацыяй ААН у Лівіі ад ЗША і ўпаўнаважыў Стратэгічнае камандаванне АУС НАТА па Еўропе на ваенныя дзеянні ў Лівіі. Камандуючым аперацыі прызначаны Вярхоўны галоўнакамандуючы аб’яднаных узброеных сіл у Еўропе Джэймс Ставрыдыс (ВМС ЗША), намеснікам вярхоўнага галоўнакамандуючага канадскі генерал Шарль Бушар (ВПС Канады), камандуючага саюзнымі ваенна-марскімі сіламі італьянскага віцэ-адмірала Рынальда Веры, а камандуючы саюзнымі ваенна-паветранымі — генерал-лейтэнант Ральф Джодыс (ВПС ЗША)[28].
- 24 сакавіка: сіламі 6 знішчальнікаў (2х Rafale і 4х Mirage 2000D) ВПС і ВМС Францыі, узброеныя ракетамі SCALP GP, праведзены налёт на лівійскую авіябазу ў 250 кіламетрах на поўдзень ад узбярэжжа Міжземнага мора[29]. Каля 14:30 CET самалётамі Rafale і Mirage 2000 у ходзе патрулявання паветранай прасторы Лівіі быў знойдзены самалёт лівійскіх ВПС Г-2 «Галеб». Адразу пасля яго прызямлення на авіябазе блізу горада Місурата ён быў знішчаны ракетай «паветра-зямля». Тым часам ВПС Нарвегіі далучыліся да аперацыі «Рассвет Адысеі» і перадалі пад аператыўнае кіраўніцтва ВПС ЗША шэсць знішчальнікаў F-16, якія базаваліся на авіябазе Суда, Крыт, Грэцыя. У той жа дзень ВМФ Вялікабрытаніі нанеслі ракетамі «Тамагаўк», запушчанымі з борта падлодкі HMS Triumph, удары па мэтам СПА Лівіі[30]. Таксама самалёты кааліцыі нанеслі бомбавы ўдар па авіябазе Себха за 620 кіламетраў на поўдзень ад Трыпалі[31].
- 26 сакавіка: ВПС Францыі нанеслі некалькі паветраных удараў па мэтам у раёне гарадоў Эль-Зінтан і Місурата, знішчыўшы на стаянках па меншай меры 5 лёгкіх штурмавікоў Г-2 «Галеб» і два ўдарных верталётаў Мі-35.
- 27 сакавіка: знішчальнікі F-16 ВПС Даніі знішчылі некалькі ўстановак САУ на поўдзень ад Трыпалі. Тым часам чатыры CF-18 Hornet ВПС Канады знішчылі склад з узбраеннем ў 92 кіламетрах на поўдзень ад Місураты.
- 28 сакавіка: знішчальнікі Panavia Tornado ВПС Вялікабрытаніі знішчылі два лівійскіх танкі і дзве бронемашыны каля Місураты. На працягу раніцы самалёты ВПС Вялікабрытаніі атакавалі склады з узбраеннем каля горада Себха на поўдні Лівіі[32].
- 29 сакавіка: цяжкаўзброены AC-130 і штурмавік A-10 Thunderbolt II уключыліся ў аперацыю «Світанак Адысеі», атакаваўшы наземныя сілы Муамара Кадафі. Акрамя таго, два B-1 ВПС ЗША вылецелі з авіябазы Элсварт і нанеслі ўдар па невядомых мэтам у Лівіі[33].
- 30 сакавіка: самалёты міжнароднай кааліцыі нанеслі ўдар па калоне лівійскіх урадавых войскаў, якія надыходзялі ў напрамку горада Адждабія[34].
- 2 красавіка: заходняя кааліцыя выпадкова нанесла авіяўдар па групе апазіцыянераў на ўсходняй ускраіне лівійскага горада Марса-эль-Брэг, знішчыўшы пры гэтым не менш за дзесяць праціўнікаў урада Кадафі[35].
- 8 красавіка: самалёты НАТА нанеслі ракетныя ўдары па ваенных арсеналах кадафістаў. Бамбардзіроўцы падвергнуліся ваенныя склады, размешчаныя ў 15 кіламетрах на паўднёвы ўсход ад горада Зінтан. Як паведаміў адзін з жыхароў горада, у дадзеным раёне адбылося не менш за 14 выбухаў, пачаўся моцны пажар. Пасля ўдараў паўстанцы паспрабавалі наблізіцца да складоў, каб ацаніць вынікі бамбардзіроўкі, аднак лаяльныя Кадафі вайскоўцы не далі ім наблізіцца, адкрыўшы агонь з гранатамётаў[36].
- 10 красавіка: авіяцыя краін НАТА падбіла 25 танкаў урадавых войскаў у Лівіі.
- 25 красавіка: у выніку налётаў авіяцыі НАТА на Трыпалі пашкоджана рэзідэнцыя Кадафі[37].
- 5 мая: у выніку налёту авіяцыі НАТА было знішчана некалькі верталётаў узброеных сіл Лівіі падчас іх перавозкі[38].
- 10 мая: авіяцыя НАТА нанесла серыю ўдараў па Трыпалі. Паведамлялася, што меркаванай мэтай авіяўдараў была рэзідэнцыя Кадафі. У выніку нападаў былі пашкоджаны некалькі будынкаў, якія не маюць ваеннага прызначэння[39].
- 20 мая: сілы НАТА нанеслі авіяўдар па 8 караблям у партах Трыпалі, Аль-Хумса і Сірта. Праз два дні авіяцыя Паўночнаатлантычнага альянсу рэалізавала авіяўдары па порце Трыпалі і па раёне Баб аль-Азіза[40].
- 24 мая авіяцыя НАТА правяла ў Трыпалі шырокамаштабную бамбардзіроўку, паведамлялася аб мінімум 20 авіяўдарах і 150 пацярпелых. Увечары таго ж дня ў Трыпалі былі чутны выбухі ад яшчэ 6 авіяўдараў.
- 4 чэрвеня: ВПС НАТА нанеслі авіяўдары па ўсходнім прыгарадзе Лівіі — Таджуры, дзе знаходзілася ваенная база Кадафі[41].
- 7 чэрвеня: інтэрвентамі было здзейснена каля 60 авіяналётаў на Трыпалі[42]. У гэты дзень Кадафі выступіў са зваротам да народа[43]. На наступны дзень прашлі новыя бамбардзіроўкі сталіцы[44].
- 15 чэрвеня: пачаліся новыя бамбардзіроўкі Трыпалі[45].
- 16 чэрвеня: заходняя кааліцыя выпадкова нанесла ўдар па сілах паўстанцаў[46].
- 19 чэрвеня: падчас чарговай бамбардзіроўкі Трыпалі сіламі заходняй кааліцыі загінула 7 мірных жыхароў[47].
- 1 жніўня: Нарвегія спыніла свой удзел у ваеннай аперацыі ў Лівіі.
- 31 кастрычніка: абвешчана аб завяршэнні ваеннай аперацыі НАТА і яго саюзнікаў на тэрыторыі Лівіі.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
