From Wikipedia, the free encyclopedia
LIGO (англ.: Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) — лазерна-інтэрфераметрычная гравітацыйна-хвалевая абсерваторыя. Праект быў прапанаваны ў 1992 годзе Кіпам Торнам, Рональдам Дрыверам з Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута і Райнэрам Вайсам з Масачусецкага тэхналагічнага інстытута. Праект фінансуецца амерыканскім Нацыянальным навуковым фондам. Дасягаючы па кошце 365 мільёнаў даляраў, гэты праект з’яўляецца самым амбіцыйным сярод усіх, які калі-небудзь фінансаваліся фондам. Міжнародная Навуковая Супольнасць LIGO (англ.: LIGO Scientific Collaboration, LSC) прадстаўляе сабой групу даследчыкаў, якая расце з кожным годам: каля 40 навукова-даследчых інстытутаў і 600 асобных вучоных, працуюць над аналізам дадзеных, якія паступаюць з LIGO і іншых абсерваторый.
 Цэнтр кіравання LIGO ў Хэнфардзе | |
| Арыгінал назвы | Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory |
|---|---|
| Тып | лазерны гравітацыйна-хвалевы інтэрферометр |
| Размяшчэнне |
 ЗША, Лівінгстан і Хэнфард |
| Каардынаты | |
| Сайт: | Афіцыйны сайт |
Галоўная задача LIGO — эксперыментальнае выяўленне гравітацыйных хваляў касмічнага паходжання. Гэтыя хвалі ўпершыню былі прадказана ў агульнай тэорыі адноснасці Эйнштэйна ў 1916 годзе, калі яшчэ не існавала тэхналогій, неабходных для іх выяўлення. Упершыню іх існаванне было ўскосна даказана Р. Халсам і Дж. Тэйларам пры вывучэнні пульсара PSR B1913 +16. За гэтае адкрыццё яны былі ўзнагароджаны Нобелеўскай прэміяй па фізіцы ў 1993 годзе.
У жніўні 2002 абсерваторыя LIGO пачатку назіранне гравітацыйных хваль. Іх можна назіраць у падвойных сістэмах (сутыкнення і ўзаемадзеяння нейтронных зорак і чорных дзірак), пры выбухах звышновых зорак, паблізу пульсараў і ў рэштках гравітацыйнага выпраменьвання, спароджанага Вялікім выбухам. Тэарэтычна абсерваторыя можа даследаваць і такія гіпатэтычныя з’явы як касмічныя струны і межы даменаў (англ.: Domain wall, межы, якія падзяляюць рэгіёны двух магчымых мінімумаў патэнцыйнай энергіі (вакуум)).
Абсерваторыя удзельнічае ў праекце Einstein@Home.
LIGO складаецца з двух абсерваторый: у Лівінгстане (штат Луізіяна) [1] і ў Хэнфардзе [2], аддаленых адзін ад аднаго на 3002 кіламетры. Паколькі хуткасць распаўсюджвання гравітацыйных хваль, як чакаюць, роўная хуткасці святла, гэтая адлегласць дае розніцу ў 10 мілісекунд, якая дасць магчымасць вызначыць кірунак на крыніцу зарэгістраванага сігналу.
Асноўны элемент кожнай абсерваторыі — Г-вобразная сістэма, якая складаецца з двух чатырохкіламетровых плячэй з высокім вакуумам ўнутры. Усярэдзіне такой сістэмы усталёўваецца інтэрферометры Майкельсана, у кожным з плеч якога дзякуючы дадатковым люстэркам ўтвараюцца рэзанатары Фабры-Пяро.
Адначасова з асноўным інтэрферометрам можа быць выкарыстаны «малы» інтэрферометр. Даўжыня пляча такога інтэрферометра удвая менш (2 кіламетры), а рэзкасці рэзанатараў Фабры-Пяро ў плячах тыя ж, што і ў асноўнага інтэрферометра, што адпавядае удвая менш часу згасання. З-за памяншэння часу звону, тэарэтычна разлічаная адчувальнасць малога інтэрферометра супадае з адчувальнасцю асноўнага інтэрферометра на частотах вышэй за 200 Гц, але ўдвая горш на нізкіх частотах.
Абсерваторыя ў Лівінгстана працуе з адным інтэрферометрам у асноўным рэжыме. У 2004 годзе гэты інтэрферометр быў паспяхова ўдасканалены з дапамогай ўстаноўкі заснаванай на гідраўлічных акцюатарах актыўнай сістэмы механічнага шумапрыглушэння. Такая сістэма забяспечвае паслабленне вібрацый на частотах 0,1-5 Гц на парадак. У гэтай паласе сейсмічныя вібрацыі абумоўлены, у асноўным, мікросейсмічнымі хвалямі і антрапагеннымі крыніцамі (дарожным рухам, лесанарыхтоўкамі і інш)
У Хэнфардскай абсерваторыі разам з інтэрферометрамі, ідэнтычным Лівінгстанскім, выкарыстоўваюць таксама ўдвая меншы інтэрферометры. Дзякуючы абмежаванай сейсмічнай актыўнасці ў Паўднёва-ўсходнім Вашынгтоне, у Хэнфардзе дапушчальна было працягваць выкарыстоўваць пасіўную сістэму шумапрыглушэння.
Мяркуецца серыя паляпшэнняў абсерваторыі. Да 2014 года плануецца дасягнуць на парадак лепшай адчувальнасці, чым у антэнах, якія дзейнічаюць у цяперашні час.[4]
LISA (англ.: Laser Interferometer Space Antenna, Касмічная антэна, якая выкарыстоўвае прынцып лазернага інтэрферометра) — сумесны праект НАСА і ЕКА, які плануецца аб’яднаць з LIGO ў даследаванні гравітацыйных хваль. Абсерваторыі будуць успрымаць гравітацыйныя хвалі на розных частотах (частата хваляў, успрыманых LISA, на чатыры — пяць парадкаў ніжэй, чым у LIGO), таму атрыманыя дадзеныя будуць ўзаемадапаўняльная.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
