From Wikipedia, the free encyclopedia
Ленінская гвардыя — зборная назва бліжэйшых паслядоўнікаў Леніна (гл. таксама Старыя бальшавікі), у тым ліку Сталіна. Па азначэнні доктара філасофскіх навук, прафесара Рычарда Касалапава — «рамантычная саманазва групы партыйцаў з дарэвалюцыйным стажам, якім давялося працаваць непасрэдна з Леніным»[1].
РСДРП — РСДРП(б) — РКП(б) — УКП(б) — КПСС |
Гісторыя партыі |
Партыйная арганізацыя |
Кіраўнікі партыі |
Статут Руская партыя |
Назва атрымала шырокую вядомасць у выглядзе палітычнага клішэ ў кантэксце абвінавачванняў Іосіфа Сталіна ў знішчэнні «старых бальшавікоў» падчас «вялікага тэрору» 1937-1938 гадоў, і распаўсюдзілася пасля XX з'езда КПСС[2] У той жа час аналагічны тэрмін «старая ленінская гвардыя» («старая бальшавіцкая гвардыя») выкарыстоўваўся і раней у значэнні «старыя бальшавікі». У прыватнасці, Кароткі курс гісторыі ВКП(б) (1938) згадвае, што «Троцкі ... заяўляў аб перараджэнні старой ленінскай гвардыі». Яшчэ раней тэрмін «старая ленінская гвардыя» выкарыстаў Курцыё Малапартэ ў сваёй працы «Тэхніка дзяржаўнага перавароту» (1931).
Даследчык Міхаіл Васленскі ў сваёй фундаментальнай працы «Наменклатура» характарызуе падзеі 1937 года як «гібель ленінскай гвардыі», прыраўноўваючы тэрмін «ленінская гвардыя» да камуністаў, які ўступілі ў партыю да рэвалюцыі («з дарэвалюцыйным партстажам»), або, па меншай меры, да заканчэння Грамадзянскай вайны:
У 1937 годзе — праз дваццаць гадоў пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі — ленінская гвардыя прафесійных рэвалюцыянераў была вельмі немаладая. Але да натуральнага сыходу ёй заставалася яшчэ прыкладна паўтара дзясятка гадоў, калі не больш. Гэтых-то гадоў жыцця ёй i не хацелі даваць умацаваўшыяся ў розных звёнах наменклатуры кар'ерысты, імкнуўшыяся на занятыя пастарэлымі рэвалюцыянерамі вышэйшыя пасады ... Зрушыць ленінцаў — не некалькі асобных асоб, а ўвесь пласт — звычайным шляхам было немагчыма. Вось чаму, нягледзячы на ўсе прызначэнні і перамяшчэнні, у 1930 годзе сярод сакратароў абкамаў, крайкамаў і ЦК нацкампартый 69 працэнтаў — больш за дзве траціны — усё яшчэ былі з дарэвалюцыйным партстажам. З дэлегатаў XVII з'езду партыі (1934) 80 працэнтаў уступілі ў партыю да 1920 года, гэта значыць да перамогі ў грамадзянскай вайне ....
Ленін справядліва бачыў сілу сваёй гвардыі ў яе велізарным, доўгімі гадамі культываным аўтарытэце ў партыі. Толькі потым мы прывыклі да таго, што любы партыйны кіраўнік мог быць вельмі проста арыштаваны і затым ліквідаваны як фашысцкі шпіён і трацкісцкі вырадак пры стандартнай ўсеагульнай ухвале. Але тады да гэтага благаславёнага стану трэба было яшчэ прыйсці.
Даследчык Абдурахман Аўтарханаў у сваёй працы «Тэхналогія ўлады» выказвае меркаванне, што ўзыходжанне Сталіна да ўлады суправаджалася «поўнай палітычнай ліквідацыяй старой гвардыі Леніна»[3]
Гісторык Ю. В. Емяльянаў разам з тым адзначае, што «само паняцце „ленінская гвардыя“ вельмі ўмоўна». Так, да «ленінскай гвардыі» звычайна адносяць лідараў розных апазіцый («рабочая апазіцыя», «трацкізм», «левы ўхіл», «правы ўхіл», «платформа Руціна» і г. д.), тады як шэраг з іх (у прыватнасці, Бухарын М. І.[4]) увайшлі ў ЦК толькі ў 1917 годзе, а Троцкі наогул далучыўся да бальшавізму толькі ў тым жа 1917 годзе[5].
Прыхільнікі Сталіна І. В. традыцыйна адпрэчваюць абвінавачванні ў «знішчэнні ленінскай гвардыі», паказваючы, што бальшавікамі з дарэвалюцыйным партстажам з'яўляўся шэраг асоб з бліжэйшага атачэння Сталіна (В. М. Молатаў, уступіў у партыю ў 1906 годзе, Кагановіч Л. М., член партыі з 1911 года, К. Я. Варашылаў, член партыі з 1904 года, Мікаян А. І., член партыі з 1915 года, Г. М. Малянкоў, які ўступіў у партыю ў 1920 годзе, М. І. Калінін, які ўступіў у РСДРП(б) у 1911 годзе, Жданаў А. А., член партыі з 1915 года, і г . д.), ды і сам Сталін.
Разам з тым, у гады «вялікага тэрору» 1937-1938 гадоў, сапраўды, была знішчана значная частка дзеячаў рэвалюцыі і Грамадзянскай вайны: асабіста арыштаваўшы Часовы ўрад Антонаў-Аўсеенка В. А. (уступіў у РСДРП(б) у чэрвені 1917 г. пасля доўгіх фракцыйных ваганняў), арганізатары расстрэлу царскай сям'і Белабародаў А. Г., Галашчокін Ф. І. і Мрачкоўскі С. В., былы ваенны міністр і галоўнакамандуючы НРА ДВР В. К. Блюхер, адзін з асноўных партыйных ідэолагаў і адказны рэдактар «Праўды» з 1917 года Бухарын М. І., старшыня Цэнтрабалта і актыўны ўдзельнік Кастрычніцкай рэвалюцыі П. Я. Дыбенка, першы старшыня Камінтэрна і адзін з бліжэйшых вучняў Леніна, які вярнуўся разам з ім з эміграцыі ў 1917 годзе, і таксама хаваўся разам з ім у Фінляндыі Зіноўеў Г. Я., актыўны дзеяч Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый Каюраў В. М., першы савецкі вярхоўны галоўнакамандуючы М. В. Крыленка, адзін з заснавальнікаў ВЧК Петэрс Я. Х. і г.д[6].
Падлікі паказваюць, што са складу ЦК РСДРП(б), які прыняў у 1917 годзе рашэнне аб узброеным паўстанні ў Петраградзе, падчас «вялікага тэрору» загінула 58 %, з першага складу Саўнаркама, абранага гістарычным II З'ездам Саветаў — 63 %.[7] З 267 членаў ЦК, абіраўшыхся ў яго склад з 1917 г. па 1934 гады, да пачатку рэпрэсій памерлі 34, перажылі рэпрэсіі 36, у асноўным тыя, хто заўзята падтрымліваў Сталіна і тыя, што ўвайшлі ў ЦК у 1920-30-я гады. Астатнія былі рэпрэсіраваны[8].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.