Марачоўшчына

Марачо́ўшчына (Мерачо́ўшчына) — урочышча ў Беларусі, былы фальварак. Знаходзіцца за за 1,5 км на паўночны захад ад места Косава. Радзіма Тадэвуша Касьцюшкі, нацыянальнага героя Беларусі, Польшчы і ЗША. Да нашага часу тут захаваўся палац Пуслоўскіх, помнік архітэктуры XIX ст. У адноўленай сядзібе Касьцюшкаў дзейнічае музэй.

Марачоўшчына
трансьліт. Maračoŭščyna
Урочышча Марачоўшчына
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Івацэвіцкі
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1645
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°45′55.92″ пн. ш. 25°7′25.51″ у. д.
Марачоўшчына на мапе Беларусі ± Марачоўшчына Марачоўшчына
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Назва

Традыцыйная гістарычная назва ўрочышча — Марачоўшчына — адпавядае традыцыйнаму вымаўленьню мясцовых жыхароў. У аснове тапоніма ляжыць старабеларускі апелятыў «марочна», які азначае — балота, дрыгва, балоцістая мясцовасьць^[1]. Часам пры напісаньні назвы фальварку пад уплывам польскай мовы і польскай гістарыяграфіі замест уласна беларускай ужываецца спаланізаваная форма — Мерачоўшчына, што супярэчыць як сучаснай мясцовай моўнай традыцыі, так і самой этымалёгіі назвы^[2].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Марачоўшчыну датуецца 23 кастрычніка 1529 рокам, калі фальварак быў у валоданьні Храптовічаў. У 1577 року князі Сангушкі-Кобрынскія прадалі Косаў разам з Марачоўшчынай ваяводу берасьцейскаму Андрэю Ляшчынскаму^[3].

У першай палове XVIII стагодзьдзя Марачоўшчына была ў валоданьні Сапегаў. У 1733 року яна перайшла да мечніка берасьцейскага Людвіка Касьцюшкі ў заставу^[4]. Прынята лічыць, што тут у 1746 року нарадзіўся Тадэвуш Касьцюшка. Па сьмерці Людвіка фальварак перайшоў да ягонай жонкі Тэклі з Ратомскіх, якая прадала Марачоўшчыну ў 1764 року ўладальніку Косава Юрыю Флемінгу і пераехала ў Сяхновічы. З гэтага часу Марачоўшчына стала неад’емнай часткай косаўскага маёнтку.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 рок) Марачоўшчына апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Слонімскім павеце Гарадзенскай губэрні.

У 1821 року Косаўскі ключ набыў граф Войцех Пуслоўскі, маршалак шляхты Слонімскага павету, які распачаў аднаўленьне сядзібы Касьцюшкаў. Рэстаўрацыя завяршылася ў 1857 року^[5].

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 року згодна з Трэцяй Устаўной граматай Марачоўшчына абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 року ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР^[6]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 року Марачоўшчына апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у гміне Косаве Косаўскага павету Палескага ваяводзтва.

У 1939 року Марачоўшчына ўвайшла ў БССР. За часамі Другай сусьветнай вайны згарэла сядзіба Касьцюшкаў. У 1999 року на месцы былога фальварку паставілі мэмарыяльны камень, а ў верасьні 2004 року ў адноўленым будынку разьмясьціўся сядзіба-музэй Касьцюшкі.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Палац Пуслоўскіх (1838)
• Помнік Тадэвушу Касьцюшку (2018)
• Сядзіба Касьцюшкаў (XVIII ст.; адноўлена ў 2004)

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  A. Lesser, 1830—84 рр.
• 
  А. Жамэт, 1847 р.
• 
  В. Адам, 1848 р.
• 
  М. Кулеша, да 1849 р.

• 
  М. Кулеша, 1852 р.
• 
  Н. Орда, 1875 р.
• 
  1880 р. (памылкова Сяхновічы)
• 
  1881 р.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1915 р.
• 
  1919—39 рр.
• 
  1925 р.
• 
  1925 р.

• 
  1925 р.
• 
  1927 р.
• 
  1930 р.
• 
  1937 р.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Палац Пуслоўскіх
• 
  Адноўленая сядзіба Касьцюшкаў
• 
  Сядзіба і палац
• 
  Аднаўленьне палацавай брамы

Асобы

• Тадэвуш Касьцюшка (1746—1817) — вайсковы і грамадзкі дзяяч Рэчы Паспалітай, кіраўнік паўстаньня 1794 году

Крыніцы

1. Зайка А. Радзіма Касцюшкі: Мерачоўшчына ці ўсё ж Марачоўшчына? // Наша Ніва, 15 кастрычніка 2017 г.
2. Зайка А. Марачоўшчына ці Мерачоўшчына? // Івацэвіцкі весьнік, 4 лістапада 2008 г.
3. Несцярчук Л. Мерачоўшчына. Mereczowszczyzna. Меречевщина // Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X—XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БелТА, 2002. — С. 154. — ISBN 985-6302-37-4
4. Krzywicki J. Mereczowszczyzna // Słownik geograficzny... T. VI. — Warszawa, 1885. S. 259.
5. Несцярчук Л. Мерачоўшчына. Mereczowszczyzna. Меречевщина // Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X—XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Мн.: БелТА, 2002. — С. 155. — ISBN 985-6302-37-4
6. 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.

Літаратура

• Несцярчук Л. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны X—XX стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы). — Менск: БелТА, 2002. — С. 154. — ISBN 985-6302-37-4
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI: Malczyce — Netreba. — Warszawa, 1885.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  111Г000305

• Урочышча Марачоўшчына, Radzima.org
• Музэй-сядзіба Касьцюшкі (рас.), Глёбус Беларусі