Срэбра

Срэ́бра (Ag, па-лацінску: argentum, ад англа-саксонскага sedlfor siolfur) Ag — хімічны элемэнт 11 групы пэрыядычнай сыстэмы (паводле старой клясыфікацыі — першай пабочнай падгрупы); атамны нумар 47. Бліскучы белы мэтал. Срэбра крыху цьвярдзейшае за золата. Срэбра — коўкі мэтал. Срэбра — высакародны мэтал. Срэбра больш хімічна актыўнае за золата і, магчыма, паляд. Срэбра мае найбольшую электраправоднасьць і цеплаправоднасьць сярод усіх мэталаў. Срэбра мае найменшы кантактны супор. Срэбра не акісьляецца на паветры і ў вадзе, але цямнее ў прысутнасьці азону, серкавадароднай кісьлі ці паветра з серкай. Срэбра вядомае са старажытнасьці. Яно згадваецца ў кнізе Роду. Археалягічныя знаходкі ў Малой Азіі і на астравах Эгейскага мора сьведчаць пра тое, што людзі навучыліся аддзяляць срэбра ад волава не пазьней за 3000 г да н. э. Адным з спосабаў атрыманьня срэбра зьяўляецца электроліз медзі. Срэбра ачышчаюць да 99,9%. Таксама існуе срэбра чысьцінёй да 99,999+%^[1].

Паляд ← Срэбра → Кадм Cu ↑ Ag ↓ Au 47Ag Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў
Выгляд
бліскучы белы мэтал
Агульная інфармацыя
Назва, сымбаль, атамны нумар	Срэбра, Ag, 47
Катэгорыя элемэнту	Пераходныя мэталы
Група, пэрыяд, блёк	11, 5, d
Адносная атамная маса	107,8682 г·моль−1
Канфігурацыя электронаў	[Kr] 4d10 5s1
Электронаў у абалонцы	2, 8, 18, 18, 1
Фізычныя ўласьцівасьці
Шчыльнасьць (пры п. т.)	10,50 г·см−3
Тэмпэратура плаўленьня	961,78 °C
Тэмпэратура кіпеньня	2162 °C
Цеплаправоднасьць	(300 K) 430 Вт·м−1·K−1
Уласьцівасьці атама
Ступені затляненьня	+1, +2
Найбольш стабільныя ізатопы
Асн. артыкул: ізатопы
іза % пэрыяд паўраспаду распад энэргія (МэВ) прадукты распаду 107Ag 51,84 107Ag зьяўляецца стабільным пры 60 нэўтронах 109Ag 48,16 109Ag зьяўляецца стабільным пры 62 нэўтронах
п а р

Прыродныя крыніцы

Разам з цынай, ртуцьцю, антымонам, аршэньнікам, срэбра — важны элемэнт для патрэб чалавецтва. Паводле распаўсюджанасьці ў зямной кары займае 67-е месца сярод элемэнтаў. Самароднае срэбра і яго мінэралы (аргэніт Ag₂S і кэраргірыт AgCl) — рэдкія, асноўная маса срэбра атрымліваецца пры дабываньні іншых мэталаў: руд волава, руд волава з цынкам, медзі, радовішчаў золата, медна-нікелевых руд. Сярод краінаў заходняга паўшар’я буйныя вытворцы срэбра — Мэксыка, ЗША, Канада ды Пэру.

Прымяненьне

Гістарычна срэбра выкарыстоўвалася для вырабу манэт ў шматлікіх краінах сьвету. Срэбра ўжываецца ў спэцыяльным хімічным абсталяваньні і апаратуры для харчовай прамысловасьці, у якасьці пакрыцьця дэталяў адказнага прызначэньня ў электроніцы і радыётэхніцы. Адным з асноўных прымяненьняў срэбра зьяўляецца выраб фотаматэрыялаў. Чыстае срэбра не таксічнае. Срэбра выкарыстоўваецца ў стаматалягічных стопках. Срэбра мае антысэптычны эфэкт і забівае мікраарганізмы, не прыносячы шкоды вышэйшым арганізмам. Важнае значэньне маюць стопкі срэбра. У ювэлірных і іншых вырабах, для якіх важны прыгожы выгляд, выкарыстоўваецца стэрлінг — стопак срэбра, які ўтрымлівае 92,5% срэбра, астатняе — медзь ці іншы мэтал.