Міко́ла Я́каўлевіч Раве́нскі (5 сьнежня 1886, маёнтак Капланцы, Ігуменскі павет, цяпер Бярэзінскі раён Менскай вобласьці — 9 сакавіка 1953[1], Лёвэн, Бэльгія) — беларускі кампазытар, дырыгент, музычны крытык.
Хуткія факты Нарадзіўся, Памёр ...
Закрыць
Напісаў музыку да шэрагу вершаў беларускіх паэтаў, аўтар музыкі да гімну «Магутны Божа», кампанаваў рэлігійную музыку.
Нарадзіўся 5 сьнежня 1886 г. у маёнтку Капланцы Ігуменскага павету (цяпер Бярэзінскі раён). Бацька — садоўнік.
Зь пяці гадоў сьпяваў у царкоўным хоры, навучаўся ў вясковай школе. У 1895 прыняты на поўнае ўтрыманьне ў Менскі архірэйскі хор, дзе атрымаў пачатковую музычную адукацыю. У 1903 г. быў накіраваны ў Менскі мужчынскі манастыр як дырыгент тамтэйшага хору.
У 1905 г. атрымаў ад архірэя накіраваньне ў Наваградак, дзе працаваў дырыгентам царкоўнага хору й выкладаў музыку ў школах. У 1912—1914 гг. прайшоў курсы рэгента царкоўнага хору ў Маскве. З пачаткам Першай сусьветнай вайны эвакуяваны з Наваградку, працаваў канторшчыкам, загадчыкам складамі ў вайсковым будаўніцтве. З 1917 — выкладчык сьпеваў і музыкі ў Ігумене.
У 1919 пераехаў у Менск, працаваў дырыгентам царкоўнага хору, школьным выкладчыкам. У 1920 г. пачаў працаваць кіраўніком хору пры Беларускім работніцкім клюбе (эсэраўскім) у Менску. У гэты час зьяўляюцца ягоныя першыя кампазыцыі — песьні на вершы Максіма Багдановіча, Канстанцыі Буйло, уступ да паэмы «Гапон» Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча, песьня «Ах ты, Нёман-рака» на словы Цішкі Гартнага. У 1922 г. у Менску выйшаў друкам амаль увесь тагачасны песьневы рэпэртуар М. Равенскага — «Зборнік песьняў з нотамі». Пасьля забароны дзейнасьці эсэраў арыштаваны, па вызваленьні пэўны час працаваў хормайстрам у Беларускім дзяржаўным акадэмічным тэатры (1923).
У 1923 г. выехаў у Маскву працягваць сваю музычную адукацыю, дзе жыў сем гадоў, закончыўшы ў 1927 годзе музычны тэхнікум імя Стасава і ў 1930 годзе кампазытарскі аддзел кансэрваторыі. Адначасна ў 1924—1930 быў сябрам-карэспандэнтам Беларускай Акадэміі навук. У Маскве Мікола Равенскі піша песенныя кампазыцыі на словы Ўладзімера Дубоўкі і Янкі Купалы. Пад уплывам У. Дубоўкі зьвярнуўся да музычнае крытыкі й напісаў два крытычныя артыкулы ва «Ўзвышша».
3 1930 выкладаў у музычным тэхнікуме, Беларускай кансэрваторыі. У 1938 выключаны з Саюзу кампазытараў як брат расстралянага Антона Равенскага[4]. У 1940 пераехаў у Магілёў, але праз год вярнуўся ў Менск, дзе і застаў акупацыю. Тут 23 чэрвеня згінулі ў пажары ўсе ягоныя рукапісы і друкі[5].
З 1943 — рэгент царкоўнага хору ў г. Ігумене[5], у 1944 вярнуўся ў Менск. 3 надыходам савецкіх войскаў эміграваў у Нямеччыну, жонка зь дзецьмі засталася ў БССР[6]. Працаваў рабочым на тартаку пад Мюнхэнам, выкладаў у беларускіх гімназіях у Рэгенсбургу і Остэргофэне[4]. Быў сябрам Рады БНР у выгнаньні[7].
З 1950 у Бэльгіі, у Лювэнскім унівэрсытэце стварыў студэнцкі ансамбль беларускай музыкі. У апошнія гады захварэў на рак[6][1]. Пахаваны ў Лёвэне.
- Мікола Равенскі
Каля магілы Міколы Равенскага ў
ЛёвэнеНадмагільле Міколы Равенскага ў
Лёвэне з выгравіраванымі нотамі гімна «Магутны божа»
Аўтар апрацовак беларускіх народных песень і песень на вершы М. Багдановіча («Пагоня», «Слуцкія ткачыхі» і інш.), Я. Купалы, Я. Коласа («Мой родны кут», «Край наш бедны» і інш.), К. Буйло («Люблю наш край», гістарычная сюіта «Курган» паводле аднайменнага верша), Ц. Гартнага, З. Бядулі, якія часткова ўвайшлі ў яго «Зборнік песень з нотамі» (1922), У. Дубоўкі («О Беларусь, мая шыпшына»); беларускай опэры «Браніслава» (лібрэта У. Дубоўкі; не завершанае); беларускай апэрэты «Залёты» (паводле В. Дунін-Марцінкевіча); музыкі на тэксты царкоўных малітваў, у тым ліку «Магутны Божа» (на словы Н. Арсеньневай).
Кампанаваў рэлігійную музыку. Падрыхтаваў працу «Характэрныя рысы беларускай народнай песні» (засталася ў рукапісе).
У канцы жыцьця кіраваў хорам беларускіх студэнтаў у Бэльгіі, зь ім даў шмат канцэртаў у краінах Заходняй Эўропы[8], запісаў грамафонныя кружэлкі зь беларускімі сьвецкімі і рэлігійнымі песьнямі[5]. Па сьмерці на гэтай пасадзе яго зьмяніў Канстанцін Кіслы.
Меў братоў Аляксандра (расстраляны нацыстамі ў пачатку нямецка-савецкай вайны) і Антона (расстраляны сталіністамі ў 1937)[9].
Зь першай жонкай меў дачок. Адна зь іх, Лёля, была сувязной Ісаі Казінца і расстраляная гестапа пасьля ягонага арышту[6]. Яшчэ адна, Вольга (у замужжы Аляксеенка) — салістка хору Беларускага радыё і тэлебачаньня[10].
Пляменьнік Міколы Равенскага Аляксандар Аляксандравіч Равінскі жыве ў Жодзіне[9].
Ноты
- Мікола Равенскі. Зборнік песен з нотамі. — Менск: Беларускае каапэрацыйна-выдавецкае таварыства «Адраджэньне, 1922. — 38 с.
- Мікола Равенскі. Люблю наш край. (Ноты) / для хору ў суправаджэнні фартэпіяна, апрацоўка Мар'ян Наско. — Гродна?: 1966. — 4 с. — (Насустрач фестывалю самадзейнага мастацтва). — 2500 ас.
- Мікола Равенскі. Люблю наш край. (Ноты) / апрацоўка для змешанага хору а капэла Уладзіміра Раговіча. — Менск: 1970?. — 3 с. — (Рэспубліканскі Дом народнай творчасці Беларусі).
- Люблю наш край. Харавыя творы беларускіх кампазітараў: Дапамажнік для настаўнікаў / Укладаньне: Валеры Карэтнікаў, Вера Дабравольская; Пад рэдакцыяй Валеры Карэтнікава; Уступны артыкул С. К. Ярохiнай. — Менск: Беларусь, 1998. — 126 с. — 2380 ас. — ISBN 985-01-0403-1
- Мікола Равенскі. Вакальныя творы: Арыя Браніславы з аднайменнай опэры; фантазія-нактурн «Менск» для голасу, скрыпкі і фартэпіяна / словы Уладзімера Дубоўкі; вакальны дуэт «Мой родны кут»/ словы Якуба Коласа. / пад рэдакцыяй Ганны Каржанеўскай; галоўны рэдактар Віктар Скорабагатаў; рэдакцыйная калегія: Ігар Алоўнікаў і інш.. — Менск: Тэхналогія, 2005. — 26 с. — 500 ас. — ISBN 985-458-112-8
- Мікола Равенскі. Літургічныя творы: Літургія свяціцеля Iаана Залатавуснага — Літургія агалошаных (Антыфон першы; Антыфон другі; Адзiнародны Сыне; Антыфон трэці, Блажэнны; Трысвятое); Літургія верных (Херувiмская песня; Сімвал вер ; Эўхарыстычны канон; Дастойна ёсць; Малітва Гасподняя; Прычасц; Паніхіда звычаёвага напеву. Фрагменты); Асобныя малітвы: Херувiмская песня; Сімвал веры; Малое славаслоўе: (для змешанага хору); Малое славаслоўе: (для мужчынскага хору); Вечная памяць; Пазалітургічныя творы рэлігійнага зместу: Магутны Божа: (для змешанага хору ; Магутны Божа : (для мужчынскага хору); О, Божа Ўсяўладны; Божа добры і ласкавы / пад рэдакцыяй Кірылы Насаева; галоўны рэдактар Віктар Скорабагатаў; рэдакцыйная калегія: Ігар Алоўнікаў і інш.. — Менск: Тэхналогія, 2006. — 90 с. — (Збор твораў (вып. 2)). — 700 ас. — ISBN 985-458-116-0
- Мікола Равенскі. Творы для фартэпіяна — «Preludium» і «Grande suite» / пад рэдакцыяй і ўступны артыкул Ігара Алоўнікава; галоўны рэдактар Віктар Скорабагатаў; рэдакцыйная калегія: Ігар Алоўнікаў і інш.. — Менск: Тэхналогія, 2007. — 30 с. — (Збор твораў (вып. 3)). — 350 ас. — ISBN 978-985-458-157-6
|
- Мікола Равенскі. Беларускія народныя песні: Песьні абрадавага цыклю; Песьні працоўнага цыклю; Песьні бытавыя; Беларускія народныя песні ў запісах Міколы Равенскага / уступ Ганны Каржанеўскай і Віктара Скорабагатава; каментар Віктара Скорабагатава; галоўны рэдактар Віктар Скорабагатаў; рэдакцыйная калегія: Ігар Алоўнікаў і інш.. — Менск: Тэхналогія, 2008. — 190 с. — (Збор твораў (вып. 4)). — 700 ас. — ISBN 978-985-458-148-4
- Мікола Равенскі. Харавыя творы. Сшытак 1 — Поры год: цыкл для змешанага хору a capella на вершы беларускіх паэтаў (О Беларусь, мая шыпшына / словы Уладзімера Дубоўкі; Восень / словы Алеся Гаруна; 1. Зіма; 2. Вясна / словы Якуба Коласа); Творы для змешанага хору a capella на вершы беларускіх паэтаў: У карчме: з паэмы "Гапон" / словы Вінцэнта Дуніна–Марцінкевіча; Завіруха; Слуцкія ткачыхі / словы Максіма Багдановіча; Беларускія народныя песні: А ў полі вярба ; Калыханка ; Камар ; Конь бяжыць, зямля дрыжыць ; Ой, высоча, высоча ; Ой, вяду бяду ; Ой, ды бокам, хмарачка ; Паласа ; Чаму ж мне ня пець ; Чачотачка; Янка / апрацоўкі для хору a capella; Беларуская сюіта для салістаў і мужчынскага хору ў суправаджэнні фартэпіяна (1. Мароз; 2. Зіма / словы Якуба Коласа; 3. Ні агонь гарыць; 4. Пасею гурочкі; 5. Ой, на моры зялёным; 6. Камар; 7. Вечарком за рэчкай; 8. Паласа; 9. Хмель лугамі; 10. Халімон; 11. А ў полі вярба ; 12. Бабка; 13. Ой, вяду бяду; 14. Чаму ж мне ня пець; 15. Полька–Янка; 16, 17. Слуцкія ткачыхі; Пагоня / словы Максіма Багдановіча; 18. То ня дудка / словы Алеся Гаруна; 19. Дарагая мая старонка; 20. Ты, чырвоная каліна) / Сшытак 1 пад рэдакцыяй Кірылы Насаева и Ганны Каржанеўскай; каментар Віктара Скорабагатава; рэдкалегія: Віктар Скорабагатаў (галоўны рэдактар), Ігар Алоўнікаў, Янка Запруднік, Ганна Каржанеўская, Вітаўт Кіпель, Яўсей Мантвалінскі, Сяргей Махаў, Кірыл Насаеў, Зьміцер Санько; прадмова ад рэдкалегіі; з артыкулам Кірылы Насаева. — Менск: Тэхналогія, 2017. — 178 с. — (Сшытак 1). — 100 ас. — ISBN 978-985-458-282-5
- Мікола Равенскі. Харавыя творы. Сшытак 2 — Беларускія народныя песні; Творы на вершы беларускіх паэтаў: Ах, ты Нёман–рака! / словы Цішкі Гартнага; Беларусь / словы Міхася Кавыля; Божа добры і ласкавы: скаўцкая малітва / словы невядомага аўтара; Гэй, паехаў сын Даніла / словы Янкі Купалы; Жаўнер–саколік / словы Зьмітрака Бядулі; Застольная / словы невядомага аўтара; Кастрычніцкая калгасная / словы Міколы Хведаровіча; Насустрач жыццю і вясне / словы Тодара Кляшторнага і Алеся Звонака; Не сумуйце / словы Ларысы Геніюш; Развітанне з другам / словы А. Цітова; пераклад з рускай А. Зіміёнкі; Свеціць зорка ясна / словы Казімера Сваяка; Ты паслухай, народ / словы Уладзімера Клішэвіча. На словы Натальлі Арсеньневай: Гімн ваўчанятаў: для дзіцячага хору; Гімн ваўчанятаў: для змешанага хору; Заўсёды: скаўцкая: для дзіцячага хору; Заўсёды: скаўцкая: для змешанага хору; Скаўцкі звон; Сям'ёй вясёлаю: скаўцкая. На словы Канстанцыі Буйлы: Каб я крыллі мела; Люблю наш край; Я шукала. На словы Якуба Коласа : Край наш бедны; Ой ты, вецер неспакойны. На словы Максіма Багдановіча: Не кувай ты, шэрая зязюля; Пагоня. На словы В. Аганька: Спі пад курганам герояў; Устань, народзе: маршоўка. Равенскі, Мікола, Палонскі, Самуіл. Пяе народ / словы Андрэя Александровіча / Сшытак 1 пад рэдакцыяй Кірылы Насаева; каментар Віктара Скорабагатава; рэдкалегія: Віктар Скорабагатаў (галоўны рэдактар), Ігар Алоўнікаў, Янка Запруднік, Ганна Каржанеўская, Вітаўт Кіпель, Яўсей Мантвалінскі, Сяргей Махаў, Кірыл Насаеў, Зьміцер Санько; прадмова ад рэдкалегіі; з артыкулам Кірылы Насаева. — Менск: Тэхналогія, 2017. — 101 с. — (Сшытак 2). — 100 ас. — ISBN 978-985-458-283-2
|
Н. Гардзіенка, Л. Юрэвіч. Рада БНР (1947—1970). Падзеі. Дакументы. Асобы. — Мінск, 2013, с. 221
Календарыюм // «Czasopis» № 12, 2006.
