Германавічы

Герма́навічы^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Дзісьне. Цэнтар сельсавету Шаркаўшчынскага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 564 чалавекі. Знаходзяцца за 18 км на паўночны ўсход ад Шаркаўшчыны.

Германавічы лац. Hiermanavičy
Былая ўніяцкая царква
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Шаркоўшчынскі
Сельсавет:	Германавіцкі
Насельніцтва:	564 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2154
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°24′47″ пн. ш. 27°44′11″ у. д.
Германавічы на мапе Беларусі ± Германавічы Германавічы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Германавічы — даўняе мястэчка гістарычнай Браслаўшчыны (частка Віленшчыны), каля мяжы з Полаччынай. Да нашага часу тут захаваліся былая царква Сьвятога Спаса ў стылі віленскага барока і палац Шырынаў у стылі клясыцызму, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся збудаваны для базылянаў будынак манастыра, помнік архітэктуры XVIII ст.

Назва

Асноўны артыкул: Герман (імя)

Тапонім Германавічы ўтварыўся ад пашыранага германскага імя Герман або вытворнага ад яго прозьвішча^[2].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Германавічы (Ерманавічы) як сяло на мяжы Віленскага і Полацкага ваяводзтваў датуецца 1563 годам. Імаверна, яны належалі да маёнтку Сапегаў з цэнтрам у Іказьні. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Германавічы ўвайшлі ў склад Браслаўскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1640 гады тут збудавалі драўляную царкву (Сьвяты Пасад).

У 1739 годзе Юзэф Станіслаў Сапега прадаў мястэчка Германавічы з фальваркам Шабалаўшчына інфлянцкаму пану Яну фон Экель Гілзену. 3 гэтага часу Германавічы — цэнтар асобнага маёнтку, які ахопліваў вёскі Атокі, Белы Двор, Марыямпаль, Перамены, Пузаны, Рэчкі, Юзафоў. У 1782 годзе мястэчка перайшло ў валоданьне Шырынаў^[3][4]. У 1787 годзе Ігнаці Шырын збудаваў тут новую мураваную царкву, а ў 1791 годзе пачаў будаваньне мураванага манастыра базылянаў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Германавічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Дзісенскім павеце Віленскай губэрні. У пачатку XIX ст., каб пазьбегнуць гвалтоўнага адабраньня царквы ва ўласнасьць Урадавага сыноду, мясцовыя жыхары ператварылі яе ў касьцёл.

У 1826 годзе Юстын Шырын збудаваў у Германавічах капліцу. Па скасаваньні прыгоннага права ў 1861 годзе мястэчка стала цэнтрам воласьці. У канцы XIX ст. тут працавалі вінакурны завод, млын, крама, карчма.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Германавічы занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

• Старая графіка Германавічаў
• 
  Царква і збудаваны для базылянаў манастыр, 1854 г.
• 
  Сынагога, 1903 г.
• 
  Былая царква. Я. Драздовіч, 1917 г.
• 
  Старадворскі вадаспуск. Я. Драздовіч, 1923 г.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Германавічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Германавічы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Дзісенскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1927 годзе ў палацы адкрылася школа.

У 1939 годзе Германавічы ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету Шаркоўшчынскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1970 год тут было 209 двароў, на 1992 год — 290, на 1996 год — 293.

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Былая царква, каля 1900 г.
• 
  Капліца, да 1926 г.
• 
  Сынагога, да 1945 г.
• 
  Вуліца мястэчка, да 1930 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1900 год — каля 300 чал.
• XX стагодзьдзе: 1970 год — 649 чал.; 1992 год — 750 чал.^[5]; 1996 год — 742 чал.^[6]; 1999 год — 699 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2006 год — 645 чал.; 2010 год — 564 чал.

Інфраструктура

У Германавічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, бібліятэка, дом культуры, пошта.

Эканоміка

Цэнтар сельскагаспадарчага каапэратыву «Германавічы».

Турыстычная інфармацыя

Інфраструктура

Дзеюць Германавіцкі музэй мастацтва і этнаграфіі імя Язэпа Драздовіча, школьны гістарычна-краязнаўчы музэй, прыватны літаратурна-мастацкі музэй імя Міхася Райчонка.

Славутасьці

• Малельня стараверская Ўсьпеньня Прасьвятой Багародзіцы (1900)
• Могілкі: хрысьціянскія; польскіх жаўнераў
• Палацава-паркавы комплекс Шырынаў (XVIII ст.)
• Царква Сьвятога Спаса (1787; цяпер касьцёл Перамяненьня Пана)

Страчаная спадчына

• Капліца Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1826)
• Манастыр базылянаў (1791)

Галерэя

• Краявіды Германавічаў
• 
  Былая царква
• 
  Былая царква, інтэр’ер
• 
  Былая царква, інтэр’ер
• 
  Палацава-паркавы комплекс Шырынаў

• 
  Палац
• 
  Палац, інтэр’ер
• 
  Малельня
• 
  Старая камяніца

Крыніцы

1. Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7. (pdf) С. 493.
2. Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич. — Мн.: Изд-во БГУ, 1974. — 448 с. С. 69.
3. Słownik geograficzny... T. XV, cz. 1. — Warszawa, 1900. S. 556.
4. Łopaciński A. Nowe Hermanowicze // Słownik geograficzny... T. VII. — Warszawa, 1886. S. 222.
5. Насевіч В. Германавічы // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. С. 519.
6. БЭ. — Мн.: 1997 Т. 5. С. 176.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 5: Гальцы — Дагон. — 576 с. — ISBN 985-11-0090-0
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Шаркаўшчынскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2004. — 509 с. ISBN 985-6302-63-3.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XV, cz. 1: Abablewo — Januszowo. — Warszawa, 1900.

Вонкавыя спасылкі

• Германавічы, Radzima.org
• Надвор’е ў Германавічах