Віленскае ваяводзтва (1926—1939)

Ві́ленскае ваяво́дзтва (па-польску: województwo wileńskie) — ваяводзтва ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі з 1926 году^[1] да перадачы гэтай тэрыторыі Савецкім Саюзам Летуве і Беларускай ССР у верасьні 1939 году. Было ўтворанае ў 1923 годзе. Сталіца ваяводзтва знаходзілася ў Вільні.

Гэта артыкул пра ваяводзтва Польшчы ў міжваенны пэрыяд. Калі вам патрэбны артыкул пра ваяводзтва Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай, глядзіце артыкул Віленскае ваяводзтва.

Віленскае ваяводзтва
Герб
Агульныя зьвесткі
Краіна	Польская Рэспубліка
Статус	ваяводзтва
Адміністрацыйны цэнтар	Вільня
Улучае	9 паветаў
Найбольшы горад	Вільня
Іншыя буйныя гарады	Ашмяны Сьвянцяны Дзісна
Дата ўтварэньня	20 студзеня 1926 году
Дата скасаваньня	1939
Ваявода	апошні — Артур Марушэўскі
Насельніцтва (1931)	1 276 000
Шчыльнасьць	44 чал./км²
Нацыянальны склад	палякі — 59,7% беларусы — 22,7% габрэі — 8,5% летувісы — 5,2% расейцы — 3,4% іншыя — 0,3%.
Плошча	29 011 км² (4-е месца)
Месцазнаходжаньне Віленскага ваяводзтва
Код аўтам. нумароў	WN
Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Апісаньне

Большасьць тэрыторыі ваяводзтва складала Сярэдняя Літва, якая была інкарпараваная да Польшчы ў 1922 годзе. З 6 красавіка 1922 году да 22 сьнежня 1925 году тэрыторыя ваяводзтва была вядомая пад назвай Віленская Зямля.

Плошча ваяводзтва складала 29 011 квадратных кілямэтраў, а колькасьць насельніцтва паводле перапісу насельніцтва ў Польшчы ў 1931 годзе — 1 276 000 чалавек. Большасьць насельніцтва складалі палякі (59,5%) і беларусы (22,7%). Таксама былі летувісы (5,2%), расейцы (3,4%) і іншыя (0,3%) ўключна ў караімамі. У гарадох (за выняткам Вільні) значную колькасьць насельніцтва складалі жыды (8,5% ад усяго насельніцтва).^[2] 61,2% былі прызнаныя рыма-каталікамі, 26,9% — праваслаўнымі, 9,4% — юдэйцамі, 2,4% прыпадалі на іншыя веравызнаньні.

Месцазнаходжаньне

Ваяводзтва разьмяшчалася ў паўночна-ўсходняй частцы дзяржавы, межавала з Савецкім Саюзам на ўсходзе, Летувай на захадзе, Латвіяй на поўначы Наваградзкім ваяводзтвам на поўдні і Беластоцкім ваяводзтвам на паўднёвым захадзе. Мясцовасьць была раўнінная, месцамі гарыстая, у склад ваяводзтва ўваходзілі некалькі азёраў (напрыклад, Нарач — найвялікшае возера Беларусі і найвялікшае возера Польшчы ў міжваенны пэрыяд). На 1 студзеня 1937 году лясы займалі 21.2% плошчы тэрыторыі ваяводзтва.

Гарады і адміністрацыйны падзел

Вільня зьяўлялася пятым паводле велічыні горадам у Польшчы (у 1939 годзе налічвала 195 тысячаў месьцічаў). Віленскае ваяводзтва налічвала 14 гарадоў.

У 1922—1939 гадох Віленскае ваяводзтва падзялялася на 9 паветаў:

• Браслаўскі павет (плошча 4217 км², нас. 143 100),
• Дзісноўскі павет (плошча 3968 км², нас. 159 900),
• Маладэчанскі павет (плошча 1898 км², нас. 91 300),
• Ашмянскі павет (плошча 2362 км², нас. 104 600),
• Пастаўскі павет (плошча 3050 км², нас. 99 900),
• Сьвянцянскі павет (плошча 4017 км², нас. 136 500),
• Вялейскі павет (плошча 3427 км², нас. 131 100),
• павет гораду Вільні (з 1930 году) (плошча 105 км², нас. 195 100),
• Віленска—Троцкі павет (плошча 5967 км², нас. 214 500. Гэта быў найвялікшы павет ва ўсёй міжваеннай Польшчы, большы за аўтаномнае Сылескае ваяводзтва).

Сталіцы паветаў паводле зьвестак на 1931 год налічвалі: Вільня — 190 172 жыхароў, Браслаў — 1587 жыхароў, Дзісна — 4413 жыхароў, Маладэчна — 1997 жыхароў, Ашмяны — 6000 жыхароў, Паставы — 974 жыхары, Сьвянцяны — 6000 жыхароў, Вялейка — 3417 жыхароў.

Падзел 1939 году

У 1939 годзе выяводзтва было падзеленае паміж СССР і Летувіскай рэспублікай, а польскія дзяржаўныя дзеячы сышлі ў падпольле^[3].

Крыніцы

1. Ustawa z dnia 22 grudnia 1925 r. w sprawie utworzenia województwa wileńskiego (Dz. U. Nr 6 poz. 29)(недаступная спасылка)  (пол.)
2. Паводле перапісу насельніцтва Польшчы 1931 году. «Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 XII 1931 r». Statystyka Polski D (34). 1939.
3. Заява рэгіянальнага ўраду ў Вільні  (пол.)