Бяро́заўка — места ў Беларусі, на левым беразе ракі Нёмана (за 1,5 км ад яе). Уваходзіць у склад Лідзкага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 10 311 чалавек[1]. Знаходзіцца за 27 км на паўднёвы ўсход ад Ліды, за 7 км ад чыгуначнай станцыі Нёман, на аўтамабільнай дарозе Ліда — Наваградак.
| Бярозаўка лац. Biarozaŭka | |||||
 | |||||
| |||||
| Першыя згадкі: | 19 стагодзьдзе | ||||
| Горад з: | 1990 | ||||
| Краіна: | Беларусь | ||||
| Вобласьць: | Гарадзенская | ||||
| Раён: | Лідзкі | ||||
| Вышыня: | 126 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва: | 10 311 чал. (2018)[1] | ||||
| Часавы пас: | UTC+3 | ||||
| Тэлефонны код: | +375 1561 | ||||
| Паштовы індэкс: | 231306 | ||||
| СААТА: | 4236506000 | ||||
| Нумарны знак: | 4 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 53°43′0″ пн. ш. 25°30′0″ у. д. | ||||
Бярозаўка на мапе Беларусі ±   Бярозаўка | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы | |||||
Гісторыя
Бярозаўка ўзьнікла ў канцы XIX стагодзьдзя на месцы некалькіх гутаў, першая зь якіх ўтварылася ў 1875 годзе. У 1883 годзе мясцовы шляхціч Зянон Ленскі зьвярнуўся да ўладаў з просьбай адчыніць гуту. У канцы 1884 году зямяніну выдалі дазвол на будаваньне ў ягоным маёнтку Заенчыцах (дзялянку вылучылі ў лесе каля хутару Старой Гуты, пры ўтоку ў Нёман рэчкі Чорнай). Першую прадукцыю завод вырабіў у 1885 годзе. У 1891 годзе арандатарамі гуты сталі Вільгельм Краеўскі і Юліюс Столе — дасьведчаныя тэхнолягі і арганізатыры шкляной вытворчасьці. Ужо ў 1892 годзе яны правялі першыя ўдалыя варкі крыштальнага шкла. У 1894 годзе В. Краеўскі і Ю. Столе пачалі будаваць уласны завод за 4 км ад арэндаванага, у 1896 годзе атрымалі тут першую прадукцыю. З таго часу завод Ленскага пачалі называць «Нёман-А» ці «Старая гута», а новы — «Нёман-Б» ці «Новая гута». На кожным з заводаў у 1897 годзе працавала больш за 100 чалавек. У 1898 годзе за 3 км ад ракі Нёман ва ўрочышчы Бярозаўцы А. Квяцінскі збудаваў яшчэ адзін завод, які неўзабаве ў 1900 годзе перайшоў да Краеўскага і Столе. У 1902 годзе апошнія закрылі «Старую гуту», а яе назву «Нёман-А» прысвоілі заводу ў Бярозаўцы, які стаў галоўным. У наш час на месцы «Старой гуты» захавалася толькі вялікая колькасьць шклобою і вогнетрывалага лому ад збураных печаў ды асобныя кусты бэзу, парэчак і агрэсту. А вакол дзейнага заводу вырасла места Бярозаўка.
У Першую сусьветную вайну Бярозаўку занялі нямецкія войскі. 25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Бярозаўка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП (б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР[2]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году вёска апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Лідзкім павеце Наваградзкага ваяводзтва.
У 1939 годзе Бярозаўка ўвайшла ў БССР, з 15 студзеня 1940 году ў Наваградзкім раёне. 12 кастрычніка 1940 году яна стала цэнтрам сельсавету. У Другую сусьветную вайну з чэрвеня 1941 да 9 ліпеня 1944 году вёска знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.
15 траўня 1959 году Бярозаўка атрымала афіцыйны статус працоўнага пасёлку Наваградзкага, з 1962 году — Лідзкага раёну. 24 чэрвеня 1968 году паселішча атрымала афіцыйны статус гарадзкога пасёлку. У 1990 годзе Бярозаўка атрымала статус места.
- Бярозаўка на старых здымках
Касьцёл, 1930-я гг.
Касьцёл, 1935 г.
Помнік у касьцельным дворыку, 1934 г.
Сядзіба Новы Дворык, 1937 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Сядзіба Белы Дворык, 1937 г.
Сядзіба Белы Дворык, 1937 г.
Парк, 1930-я гг.
Парк, 1930-я гг.
_(2).jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2).jpg)
Насельніцтва
Дэмаграфія
- XX стагодзьдзе: 1969 год — 5,1 тыс. чал.; 1991 год — 11,8 тыс. чал.[3]; 1996 год — 12,8 тыс. чал.[4]; 1999 год — 12 156 чал.
- XXI стагодзьдзе: 2004 год — 12 тыс. чал.; 2006 год — 11,8 тыс. чал.[5]; 2009 год — 10 835 чал.[6] (перапіс); 2015 год — 10 533 чал.[7]; 2016 год — 10 478 чал.[8]; 2017 год — 10 393 чал.[9]; 2018 год — 10 311 чал.[1]
Інфраструктура
У Бярозаўцы працуюць дашкольныя ўстановы, сярэднія школы, лякарня, бібліятэка, дом культуры. У 1990—2000-я гады ў месьце збудавалі Касьцёл Спасланьня Сьвятога Духа.
Эканоміка
Найбуйнейшае прадпрыемства — завод «Нёман». Гута выпускае посуд, вазы, дэкаратыўна-мастацкія вырабы. Частка вырабаў экспартуецца за мяжу. Таксама працуюць хлебазавод, прадпрыемствы сацыяльна-побытавага абслугоўваньня.
Турыстычная інфармацыя
Інфраструктура
Дзейнічае музэй Бярозаўскай гуты, дзе турысты могуць пабачыць разнастайную прадукцыю прадпрыемства, а таксама музэі гісторыі Бярозаўкі і «Сялянская хатка» ў 3-й школе. Спыніцца можна ў гатэлі шклозаводу.
Славутасьці
- Заводзкі будынак гуты (1925)
- Сядзібна-паркавы комплекс Стольлеў «Новы Дворык» (пач. XX стагодзьдзя)
Страчаная спадчына
- Касьцёл (1924—1932; зьнішчаны савецкімі ўладамі ў 1954 годзе)
- Сядзібна-паркавы комплекс Стольлеў «Белы Дворык» (1930-я)
Галерэя
- Краявіды Бярозаўкі
Гута «Нёман»
Палац культуры
Краявід
Асобы
- Зьміцер Вайцюшкевіч (нар. 1971) — беларускі сьпявак і музыка
- Яраслаў Кардаш (нар. 1991) — беларускі барэц грэцка-рымскага стылю
- Чэслаў Міхневіч (нар. 1970) — польскі футбаліст і трэнэр
Крыніцы
Літаратура
Вонкавыя спасылкі
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
