І

Сымбалі з падобным напісаньнем: Ӏ · ӏ · I · i · I · ı l · ɪ · ꟾ · ǀ · ﺎ · ﺎ · ﺍ · ﺍ · ו · ן · Ι · ι · | · 丨 · ㅣ · ᛁ · Ⅰ · I · │ · ┃ · ▏ · ▕ · Ꙇ · ꙇ

Сымбалі з падобным напісаньнем: ¡ · ᴉ

І, і (і дзесяцяры́чнае, і з кро́пкай зьве́рху; курсіў: І і) — дзясятая літара беларускага кірылічнага альфабэту. Можа быць малой і вялікай. Мае рукапісны й друкаваны выгляд.

Літара кірыліцы І
Іі
Выява
◄  Ӂ Ѕ З И І Ї Й Ј К  ►
Беларускі альфабэт:
◄ Е Ё Ж З І Й К Л М ►
Іншыя назвы	Літара кірыліцы і з кропкай зьверху Беларуска-ўкраінская і
У лацінцы	I · i · Ji · ji
Зьвесткі
Тып	асноўная кірыліца, альфабэтны;
Гук	[i], [ji], [ɪ], [ɘ]
Назва ў Юнікодзе	cyrillic capital letter byelorussian-ukrainian i cyrillic small letter byelorussian-ukrainian i
Юнікод	І: U+0406 і: U+0456
HTML	І‎: &#1030, &#x406 і‎: &#1110, &#x456
UTF-16	І‎: 0x406 і‎: 0x456
URL-код	І: %D0%86 і: %D1%96
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Характарыстыка

І / і, кап.: і лац.: i / i · бел. араб.: اِ
Назва	па-беларуску: і
Пазыцыя	10 (у беларускім альфабэце)
Гук	галосны[1]
МФА	[ʲi][2]
Прыклад	віецца

Гісторыя

І паходзіць з кірылічнай (І дзесяцярычнае), што ўзьнікла на аснове грэцкай літары (ёта).

У старабеларускае пісьмо перайшла з старажытнарускага, дзе абазначала гук [і] і мела лікавае значэньне 10.

У рукапісах XIV—XVII стагодзьдзяў у сувязі з функцыянаваньнем розных пісьмовых школ і выкарыстаньнем розных тыпаў пісьма (устаў, паўустаў, скорапіс) ужывалася ў некалькіх выглядах, якія дапамагаюць вызначаць час і месца напісаньня.

Гук

У беларускай мове, паводле клясычнага правапісу, літара і часам пазначае гук [ji] ([йі])^[3]:

§4.16. Спалучэньне гукаў [йі] (выступае на пачатку слова пад націскам, у сярэдзіне й на канцы слова пасьля галоснага ды разьдзяляльных знакаў, на марфэмным сутыку пасьля ў) абазначаецца адною літараю і: [йі]дал, [йі]мпарт, [йі]скра, [йі]снасьць, [йі]х, кра[йі]на, Укра[йі]на, у Сар’[йі]; выслоў[йі], паў[йі]мбрыка, салаў[йі] й інш.

У беларускай лацінцы гэты гук пазначае дыграф ji (JI · ji): krajina, jichny, jinšy і інш.

Лічбавае значэньне

У стараславянскай і царкоўнаславянскай мовах І мае значэньне лічбы — 10.

Крыніцы

1. Б. Тарашкевіч. Беларуская граматыка для школ. Вільня: Беларуская друкарня ім. Фр. Скарыны, 1929. — Выданне пятае, пераробленае і пашыранае. — Мн.: «Народная асвета», 1991 [факсімільн.].
2. Канвэртар МФА. // І. Baltoslav.eu. Праверана 10 сьнежня 2023 г.
3. Бушлякоў Ю., Вячорка В., Санько З., Саўка З. Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў. Сучасная нармалізацыя. — Вільня—Менск, 2005. — 160 с.