From Wikipedia, the free encyclopedia
Grenland oda Grönland (af Grenländisch: Kalaallit Nunaat – „Land vo de Menschn“, denisch: Grønland [ˈgʀœnlanʔ] – „Greanland“) is de greißte Insl vo da Wöd und mea wia sechsmoi sou grouß wia Deitschland. Geografisch gseng wiads zu Nordamerika zöhd, politisch is s a autonoma Bstondtei vom Kenigreich Denemark. Seid 1979 hod Grenland an Autonomie Status(hjemmestyreloven) ois a Nation innahoib vom Kenigreich Dänemark, seid 1985 is Grenland koa Mitglied nimma vo da EU. Grenland is innenpolitisch voi unobhängig, wiad owa bei außnpolitische Sochan, scho vo Denemark vatretn. Grenland is a Mitgliad vo da NATO.
Der Artikl is im Dialekt Middlöstareichisch gschriem worn. |
| |||||
Amtssprache | Grenländisch, Denisch | ||||
Hauptstadt | Nuuk (denisch Godthåb) | ||||
Staatsoberhaupt | Frederik X. | ||||
Regierungschef | Premierministar Múte B. Egede | ||||
Fläche | 2.166.086 km² | ||||
Einwohnerzahl | 55.984 (1. Jenna 2015) | ||||
Bevölkerungsdichte | 0,027 Einwohner pro km² | ||||
Währung | Denische Krone | ||||
Nationalhymne | Nunarput utoqqarsuanngoravit, Nuna asiilasooq | ||||
Nationalfeiertag | 21. Juni | ||||
Zeitzone | UTC +0 (Danmarkshavn), UTC -1 (Ittoqqortoormiit), UTC -3 (West-Grenland und Tasiilaq), UTC -4 (Qaanaaq) | ||||
Kfz-Kennzeichen | KN | ||||
Internet-TLD | .gl | ||||
Telefonvorwahl | +299 | ||||
Grenland gähd vo 59°46' neadlicha Broadn (Kap Farvel) bis 83°40' neadlicha Broadn (Kaffeklubben-Insl), es is 2650 km loung und bis 1000 km broad. De Noadkistn vo Grenland is mid 710 km Obstond de am Noadpoi am näxtn glegne gräßane Londmassn.
Es san neta 341.700 km² vo da Grenländischn Flächn eisfrei, des san neta 15,7 % (zum Vagleich: d Flächn vo Deitschland betrogt 357.340 km²).
De Eisdeckn vo Grönland schmüzd deazeit vui schnöla ois in de Vorjoa. Seid 2004 um jährlich 240 km³. Des is a Vuifochs gengiwa de Joa davoa.[1]
In Grenland gibds a polars und a subpolars Klima, des an da Westküstn duachn Grenlandstrom gmüdat wiad. De Temparatua aufm Inlondeis hod a absoluts Temparatuaminimum vo -70 °C; im Summa kimmts bis an de 0 °C heran. De Kistnstroafn, an da Westkistn, bis 150 km broad, und olle vorglogatn Insln san eisfrei und hom a Tundrenvegetation, de wos noch Noadn hi owa stoak onimmd.
Grenland hod a recht a oatenreiche Fauna; Amphibien und Reptilien lem doat owa olladings ned.
Da bekontaste Vatreta vo de grenländischn Viecha is da Eisbär (Polarbär). Es zwoatgräßte Viech auf Grönland is da Moschusochs vo dem gibds doat um de 4000 Viecha. Aussadem gibds a nu Renviecha, Polawoif, Polafux, Hermelin, Polahosn und Lemming.
Im Wossa rund um Grenland gibts aa an Haufn Mearesviecha, wia an Haufn Fiischoatn und vaschiedne Woifisch.
20 % vo da Bevejkarung san außahoib vom Land aufd Wöd kema. 88 % san Grenlända. De Bevejkarungszoi bleibd konstant. 98 % vo da Bevejkarung san protestantisch.
Grenland is demokratisch vafosst. Es Parlament (Landsting) wiad olle via Joa gwöd. Grenland is duach zwoa direkt gwöhde Obgeordnete im dänischn Parlament vatretn.