Хәләб
Сүриәләге ҡала, Һалаб мухафазаһының административ үҙәге / From Wikipedia, the free encyclopedia
Хәләб[2][3] (ғәр. حَلَبُ Ḥalab; бор. грек. Βέροια, лат. Berœa) — Сүриәнең[4] ҙур ҡалаһы һәм шул исемле үҙәге, илдең иң күп халыҡ йәшәгән мухафазаһы. Джебель-Семъан районының Симеон тауы нахияһында урынлашҡан. 2 301 570 кеше (2005) йәшәгән Һалаб Левантаның иң ҙур ҡалаларының береһе булып тора. Күп быуаттар дауамында Хәләб Бөйөк Сүриәнең иң ҙур ҡалаһы һәм Ғосман империяһының Константинополдән һәм Ҡаһирәнән[5] һуң, ҙурлығы буйынса өсөнсө ҡалаһы.
Ҡала | |||
Хәләб ғәр. حلب | |||
| |||
Ил |
СүриәСүриә | ||
---|---|---|---|
Мухафаза |
Һалаб (Алеппо) | ||
Район |
Жебель-Семъан | ||
Координаталар | |||
Башлыҡ |
Маад аль-Мадлажи | ||
Беренсе мәртәбә телгә алынған |
2500 год до н. э. | ||
Элекке исеме |
Халибон, Халман, Беройя | ||
Майҙаны |
190 км² | ||
Бейеклеге |
390 м | ||
Рәсми теле | |||
Халҡы |
2 098 210 кеше (2021) | ||
Конфессиональ составы |
мосолмандар (шығыйҙар),(сөнниҙәр) | ||
Этнохороним |
Һалаб кешеһе, кешеләре[1] | ||
Сәғәт бүлкәте |
UTC+2, йәйге UTC+3 | ||
Телефон коды | 21 | ||
Һанлы танытмалар | |||
Рәсми сайт | |||
Хәләб — даими йәшәүсе халҡы булған донъялағы иң боронғо ҡалаларҙың береһе, күрәһең, беҙҙең эраға тиклем VI мең йыллыҡта унда халыҡ йәшәгән[6]. Телль ас-Сауда һәм Телль әл-Ансари (ҡаланың боронғо көньяҡ өлөшө) өлкәһендә алып барылған ҡаҙыныуҙар, һәр хәлдә, беҙҙең эраға тиклемге III мең йыллыҡтың икенсе яртыһында унда халыҡ йәшәгәнен күрһәтә[7]. Алеппо хетт, Евфраттағы Мари яҙмаларында телгә алынған, үҙәк Анатолияла, Эбла ҡалаһында, ул төп сауҙа үҙәктәренең береһе һәм хәрби сәнғәт ҡалаһы булараҡ тасуирлана[8].
Тарихта ҡала ҙур урын алып тора, сөнки Урта Азия һәм Месопотамия аша үткән Бөйөк ебәк юлында урынлашҡан. 1869 йыл Суэц каналы асылғандан һуң, йөктәрҙе һыу юлынан ташый башлағандар һәм Һалабтың сауҙа ҡалаһы булараҡ роле кәмегән. Сүриәлә граждандар һуғышы башланғанға тиклем Хәләб ҡыҫҡа яңырыу осоро кисерә. 2006 йылда ҡала «Ислам мәҙәниәте баш ҡалаһы» титулын яулай.
Сүриәнең төньяҡ өлөшөндә, Оронт һәм Евфрат араһында, дала йылғаһы Куэйкала (ғәр. قويق), уңдырышһыҙ ҡалҡыулыҡтың төньяҡ-көнбайыш битләүендә, бейек эзбизташ стеналар менән уратып алынған киң соҡорҙа, 380 метр бейеклектә, Дамасктан өс йөҙ илле саҡрым төньяҡ-көнсығышта урынлашҡан.