Turfan

From Wikipedia, the free encyclopedia

Turfanmap

Turfan (uyğ. تۇرپان, çin. sadə. 吐鲁番, pinyin: Tulufán) — Çinin Sinzyan-Uyğur Muxtar Rayonunda şəhər dairəsi. Ərazisi — 69,3 min. km². Dairənin hökuməti Qaoçan rayonunda yerləşir.

Cəld faktlar Ölkə, Tarixi və coğrafiyası ...
Turfan
Thumb
42°57′00″ şm. e. 89°10′56″ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi
  • 69.759,31 km²
İqlimi quraq iqlim
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 693.988 nəf. (2020)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +86 995
Poçt indeksi 838000
Nəqliyyat kodu 新K
Digər
tlf.gov.cn
Xəritəni göstər/gizlə
Thumb
Turfan
Turfan
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Bağla
Thumb
Tarim hövzəsi III əsrdə
Thumb
Turfanlı buddist uyğur kralı nökərləri tərəfindən müşayət olunur. Dunxuandakı Moqao mağaralında təsvir olunub.

Relyefi

Qərbində Toksun bölgəsi, şimalqərbində Urumçi şəhəri, şimalında Jimisar bölgəsiQuçung bölgəsi, şərqində Piçan bölgəsi, şimalında Lopnur bölgəsisi ilə həmsərhəddir.

Qəsəbə və kəndləri

Turfan şəhəri, iki məhəllə komitəsi (社区居民委员会; jūmínwěiyuánhùi), iki qəsəbə (镇 zhèn), yeddi çöl qışlağı (乡 xiāng) və üç özəl çöl qışlağı (虚拟乡) kimi məntəqələrdən ibarətdir.

Coğrafya və İqlim

Turfan şəhəri Turfan hövzəsinin şimal kənarında qurulmuş, hövzənin ən çuxur yerində Ayding gölü, dəniz seviyəsindən 154,50[2] metr dərinlikdə olan bölgədə yerləşir. Beləcə Turfan dünyada Lut gölünden sonra ikinci çuxur olan hövzəsidır. Dünyanın ən isti bölgələrindən birisidir. Şərqi Türkistanda hava istiliyinin ən yüksək olduğu bir bölgədə qurulmuş olan Turfan, "Alov vahəsi" olaraq da adlandırılır.

Üzüm bağları ilə çevrili mərmər yolları ilə bütün kavlaklar birbirine bağlanmıştır. Halkı misafir perverdirlerdir. Turfan çok eskiden beri çok verimli bir vaha (Karez denilen kanal suyu ile beslenen) ve önemli bir ticaret merkezidir. Karez Turfan'da yaşayan insanların çok önemli bir buluşudur.[3] Karez yerel Uygur dilinde "kaynak" anlamındadır.[4] Tanrı Dağlarından eriyen kar suları, Karez denilen yer altı su kanalları ile Turfan Havzası'nı besler. Turfan'dan ortalama otuz kilometre güneydoğusundaki Gülbah köyünde Doğu Türkistan'ın en tatlı Kavun'u burada yetişir.

Tarix

Diğer verilen isimler: T'u-lu-fan, Turfan, T'u-lu-fan-chen, Tufan, T'u-lu-fan-hsien, Tourfan, Lukchun ve T'urfang.[5]

Tarihsel olaraq İpek Yolunun şimal güzergahında, o zamanlarda Turfannın güneybatısında Korla ve Qaraşar Krallıkları ve güneydoğusunda da Qaraxoca (Gaochang) Krallığı bulunurdu.

Miladdan öncə, erkən II yüzyıllarında Yuezhi'ler və ya Rouzhi (Çincə: 月支, yuè zhī və ya ròu zhī; ayrıca 月氏, yuè shì veya ròu shì), ayrıca bilinir. Da Yuezhi və ya Da Rouzhi (Çincə: 大月支, dà yuè zhī veya dà ròu zhī, "büyük Yuezhi"; ayrıca Ta Yuezhi ya da Ta Rouzhi) Hunlardan şərqə Bəlxə doğru qaçırlar, sonradan Kuşan dövlətini qururlar.

Turfanın 10 km. qərbində Yamaz vadisinde milattan önce 108 - 450 yılları arasındaki dönemde eski krallıklara başkentlik yapmış tarihi Yarğol (Uygur Latin Yéziqi: Yarghol qedimki shehiri, Uyğur Pinyin Yéziqi: Yarƣol k̡ədimki xəhiri; eski ismi: Yarkhoto, Yarχoto) harabeleri bulunur.

Qaoçan Uyğur idikutluğuna (866 - 1209) Turfan qış aylarında, Beşbalık isə yay aylarında paytaxtlıq etmişdir.

Etnik tərkibi

Bu şəhər də diğər Şərqi Türkistan şəhərləri kimi aşırı miqdarda Xan Çinlilərin köçünə məruz qalıb, Uyğurlar azlığa düşürülmüşdür.

Turfan (şəhər)də yaşayan 2000-ci il sayımına göre xalqlar:

Əlavə məlumat Etnik qrup, Nüfus ...
Etnik qrup Nüfus Faiz (%)
Uyğurlar 177.106 70,38%
Xanlar 55.238 21,95%
Hui 18.482 7,34%
Tujia 182 0,07%
Mancurlar 132 0,05%
Tu 98 0,04%
Monqol 77 0,03%
Tibetlilər 70 0,03%
Qazax 56 0,02%
Miao 45 0,02%
Rus 33 0,01%
Zhuang 31 0,01%
Dongxiang 30 0,01%
diğerleri 72 0,03%
Bağla

İnzibati bölgüsü

Turfan şəhər dairəsi şəhər tabeçiliyndə olan bir rayona və iki qəzaya bölünür:

Əlavə məlumat #, Status ...
Thumb
# Status Ad Heroqriflər Pinyin Uyğur dili
(ərəb şrifti)
Uyğur dili
(latın şrifti)
Əhali
(2003
qeyd.)
Ərazi
(km²)
Sıxlıq
(/km²)
1 Rayon Qaoçan 高昌区 Gāochāng qū تۇرپان شەھىرى Qarahoja 260,000 13,690 19
2 Qəza Piçan
(Şanşan)
鄯善县 Shànshàn xiàn پىچان ناھىيىسى Pichan Nahiyisi 210,000 39,759 5
3 Qəza Toksun 托克逊县 Tuōkèxùn xiàn توقسۇن ناھىيىسى Toqsun Nahiyisi 110,000 16,171 7
Bağla

Şəkillər

İstinadlar

Xarici keçidlər

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.