Müharibə cinayəti

İnsanlıq əleyhinə cinayətlər ilə səhv salmayın.

Müharibə cinayəti — sülh və bəşəriyyətin təhlükəsizliyi əleyhinə olan beynəlxalq cinayət; silahlı münaqişə zamanı tətbiq olunan humanitar hüquq normalarının və ya müharibə adət və qanunlarının pozuntularını bildirir.^[1]

Müharibə b m r
Hərbi tarix
Müharibə dövrləri
Ən qədim tarix müharibələri · Qədim dövr müharibələri Orta əsr müharibələri · Barıt müharibələri Sənaye müharibələri · Müasir müharibələr
Döyüş meydanları
Hava döyüşləri · İnformasiya müharibələri Quru qoşun döyüşləri · Dəniz müharibələri Kosmos müharibələri · Hərbi itkilər ·
Silahlar
Zirehli maşınlar · Artilleriya Bioloji silahlar · Süvari qoşunları Kimyəvi silahlar · Elektron silahlar Piyada · Nüvə silahı Psixoloji silah
Hərbi taktika
Gücdən salma taktikası · Partizan müharibəsi Manevr müharibəsi, o cümlədən Bliskriq Mühasirə · Səngər müharibəsi
Hərbi strategiya
İqtisadi müharibə · Nüvə strategiyası
Silahlı Qüvvələrin strukturu
Silahlı Qüvvələrin strukturu · Hərbi rütbə Şablon:Birləşmiş strateji komandanlıq
Hərbi logistika
Hərbi avadanlıq · Materiallar Hərbi təminat
Digər
Müharibə cinayətləri · Soyuq müharibə (dəqiqləşdirmə)
Hərbi siyahılar
Döyüşlərin siyahısı · Komandanların siyahısı Hərbi əməliyyatların siyahısı · Mühasirə siyahısı Hərbi nəzəriyyəçilərin siyahısı · Müharibələrin siyahısı Hərbi cinayətlərin siyahısı · Silahların siyahısı Hərbi yazıçıların siyahısı

Beynəlxalq ümumi hüquqa görə barələrində müharibə cinayəti törətdiklərinə görə öz ölkələrində təqib olunan şəxslər sığınacaq hüququndan istifadə edə bilməzlər və onlara qaçqın statusu verilmir.^[1]

Müharibə cinayətlərinin «beynəlxalq cinayət» statusu və bütün dövlətlər tərəfindən cəzalandırılmalı olması məhz hüquqi adət kimi tanınmışdır.^[1]

Müharibə cinayətlərinin siyahısı

Müharibə cinayətlərinə aşağıdakı əməllər aiddir:

• Beynəlxalq humanitar hüququn pozulması ilə qəsdən törədilmiş aşağıdakı əməllərdən hər hansı biri:

1. qəsdən adamöldürmə;
2. işgəncə və ya qeyri-insani rəftar, o cümlədən bioloji eksperimentlər;
3. ağır əzab-əziyyətin və ya ciddi xəsarətin törədilməsi;
4. hərbi zərurətlə bəraət qazandırılmayan və qanunsuz və böyük miqyasda törədilən dağıntılar və əmlakın ələ keçirilməsi;
5. hərbi əsirin və ya mülki şəxsin düşmən dövlətin silahlı qüvvələrində qulluq etməyə məcbur edilməsi;
6. hərbi əsirin və ya mülki şəxsin qərəzsiz və ədalətli məhkəmə araşdırmasına olan hüququndan qəsdən məhrum edilməsi;
7. girov götürülməsi;

• Beynəlxalq humanitar hüququn pozulması ilə qəsdən törədilmiş və ölümlə nəticələnən, yaxud səhhətə ciddi zərər yetirən aşağıdakı əməllərdən hər hansı biri:

1. mülki əhalinin və ya ayn-ayn mülki şəxslərin hücum obyekti edilməsi;
2. şəxsin kombatant olmadığını və ya artıq sıradan çıxdığını ("hors de combat") bilərək, onun hücum obyekti edilməsi;
3. qızıl xaç, qızıl aypara və ya digər tanınmış fərqləndirmə emblemlərindən sui-istifadə edilməsi;

• Beynəlxalq humanitar hüququn pozulması ilə qəsdən törədilmiş aşağıdakı əməllərdən hər hansı biri:

1. işğal edən dövlət tərəfindən öz əhalisinin bir hissəsinin işğal etdiyi əraziyə köçürülməsi;
2. hərbi əsirlərin və ya mülki şəxslərin geri qaytarılmasının (repatriasiyasının) əsas olmadan yubandırılması;

• Beynəlxalq humanitar hüququn pozulması ilə şəxsi ləyaqətin təhqir edilməsi, o cümlədən insan ləyaqətini alçaldan rəftar, zorlama və məcburi fahişəlik;
• Müharibə qanun və adətlərinin pozulması ilə törədilmiş aşağıdakı əməllərdən hər hansı biri:

1. zəhərli silahlann və ya lüzumsuz əzab-əziyyət törətmək üçün nəzərdə tutulmuş digər silahlann tətbiq edilməsi;
2. şəhər, qəsəbə və ya kəndlərin mənasız dağıdılması və yaxud hərbi zərurətlə əsaslandırılmayan soyğunçuluq;
3. müdafiə olunmayan şəhərlərin, kəndlərin, binalann və ya yaşayış evlərinin və yaxud hərbsizləşdirilmiş zonaların istənilən vasitələrlə bombardman edilməsi;
4. dini, təhsil, incəsənət və elm idarələrinin, tarixi abidələrin, incəsənət və elm əsərlərinin qəsb edilməsi, dağıdılması və ya onlara qəsdən ziyan vurulması;
5. ictimai və ya xüsusi əmlakın talan edilməsi;

• Beynəlxalq xarakter daşımayan silahlı münaqişə zamanı tətbiq olunan beynəlxalq humanitar hüququn pozulması ilə törədilmiş aşağıdakı əməllərdən hər hansı biri:

1. adamların həyatına, səhhətinə və fiziki və ya psixi durumuna qarşı zorakı hərəkətlər, o cümlədən qəsdən adamöldürmə və habelə işgəncə, şikəstetmə kimi qəddar rəftar və yaxud bədən cəzasının istənilən forması;
2. kollektiv cəzalandırma;
3. girov götürülmə;
4. terror aktları;
5. şəxsi ləyaqətin təhqir edilməsi, o cümlədən ləyaqəti alçaldan rəftar, zorlama və məcburi fahişəlik;
6. hərbi soyğunçuluq;
7. məhkəmə tərəfindən bundan qabaq elan olunmuş qərar olmadan hökm çıxarılması və hökmün yerinə yetirilməsi;
8. silahlı münaqişə zamanı, ətraf təbii mühitə genişmiqyaslı, uzunmüddətli və ağır ziyan vurulması niyyəti ilə hərbi zərurətlə əsaslandırılmayan müharibə üsul və vasitələrinin tətbiq edilməsi.

İstinadlar

1. "[[Lətif Hüseynov|L.H.Hüseynov]]. BEYNƏLXALQ HÜQUQ. Dərslik. Bakı: Qanun Nəşriyyatı, 2012, 368 səh" (PDF). 2018-12-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-06.

Xarici keçidlər