Fransadakı ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

Fransada Respublikasında UNESCO-nun ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı — Fransa Respublikasında UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısında (2017-ci il üçün) 43 obyekt var ki, bu da ümumi sayının 3,7%-ni (2021-ci il üçün 1154) təşkil edir.

39 obyekt mədəni meyarlar üzrə siyahıya salınıb, onlardan 19-u insan dahiliyinin şah əsəri kimi tanınıb (meyar i), 3 təbii meyarlar altında, hər biri müstəsna gözəllik və estetik əhəmiyyətə malik təbiət hadisəsi kimi tanınıb (meyar vii) , və 1 qarışıq xüsusiyyət, həmçinin vii meyarına cavab verir.

Bundan əlavə, 2017-ci ilə qədər Fransada 37 obyekt Ümumdünya İrs Siyahısına daxil olmaq üçün namizədlər sırasındadır.

Fransa Respublikası 27 iyun 1975-ci ildə Ümumdünya Mədəni və Təbii İrsin Mühafizəsi Konvensiyasını ratifikasiya etmişdir.

Fransada yerləşən ilk beş obyekt 1979-cu ildə UNESCO-nun Ümumdünya İrs Komitəsinin 3-cü sessiyasında siyahıya alınmışdır.

Bu cədvəldə obyektlərr UNESCO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına əlavə olunma ardıcıllığı ilə verilmişdir.

Əlavə məlumat #, Şəkil ...

#	Adı	Yeri	Yaranma tarixi	Siyahıya alınma ili	№	Şərtlər
1	Mon-Sen-Mişel ansanbılı körfəz ilə (fr. Mont-Saint-Michel et sa baie)	Bölgə: Normandiya Departament: Manş	XI—XVI əsrlər	1979	80	i, iii, vi
2	Şartr şəhərində katedral (Qotik) (fr. Cathédrale Notre-Dame de Chartres)	Bölgə: Mərkəz - Luara vadisi Departament: Ör və Luar Şəhər: Şartr	XII— XIII əsrlər	1979	81	i, ii, iv
3	Versal sarayı və park (fr. Palais et parc du château de Versailles)	Bölgə: İl-de-Frans Departament: İvelin Şəhər (kommuna): Versal (şəhər)	XVII—XVIII əsrlər	1979	83	i, ii, vi
4	Müqəddəs Mariya Maqdalena monastırı в Vezelay (Madlen kilsəsi) (fr. Basilique et colline de Vézelay)	Bölgə: Burqundiya - Franş-Konte Departament: Yonna Коммуна: Vezelay	XII əsr	1979	84	i, vi
5	Vezer çayı vadisində paleolit dövrü rəsimləri olan qrotlar (147 tarixdən əvvəlki yaşayış məskənləri və 25 mağara)^[1]) (fr. Sites préhistoriques et grottes ornées de la vallée de la Vézère) * Lasko mağarası	Bölgə: Yeni Akvitaniya Departament: Dordon	—	1979	85	i, iii
6	Fontenblo sarayı və parkı (fr. Château et parc de Fontainebleau)	Bölgə: İl-de-Frans Departament: Sena və Marna Şəhər: Fontenblo	XII—XIX əsrlər	1981	160	ii, vi
7	Amyen Notr-Dam kafedralı (Qotika) (fr. Cathédrale Notre-Dame d'Amiens )	Bölgə: O-de-Frans Departament: Somma (departament) Şəhər: Amyen	XIII—XVI əsrlər	1981	162	i, ii
8	Oranj şəhərində roma teatrı və zəfər tağı (fr. Théâtre antique, ses abords et Arc de Triomphe d'Orange)	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür Departament: Voklüz Şəhər: Oranj	I əsr	1981	163	iii, vi
9	Arl şəhərinin Roma və Roman abidələri (fr. Monuments romains et romans d'Arles)	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür Departament: Buş-dü-Ron Şəhər: Arl	—	1981	164	ii, iv
10	Fontenay Sistersiyan Manastırı (Roman üslubu) (fr. Abbaye cistercienne de Fontenay)	Bölgə: Burqundiya - Franş-Konte Departament: Kot-d'Or Şəhər: Monbar	XII əsr	1981	165	iv
11	Ark-E-Senanda kral duz zavodu və Salen-le-Bendə böyük duz zavodu (fr. De la grande saline de Salins-les-Bains à la saline royale d’Arc-et-Senans, la production du sel ignigène )	Bölgə: Burqundiya - Franş-Konte Departamentы: Du (departament), Yura (departament) Коммуны: Ark-e-Senan, Salen-le-Ben	—	1982, 2009	203bis	i, ii, iv
12	Nansi şəhərində Plas Stanislas Meydanı, Plas-de-la-Karrier və Plas-d-Alyans (fr. Places Stanislas, de la Carrière, et d'Alliance à Nancy)	Bölgə: Qrand Est Departament: Mört və Mozel Şəhər: Nansi	XVIII əsr	1983	229	i, iv
13	Sen-Saven-sür-Qartamp Manastırı (fr. Abbaye de Saint-Savin-sur-Gartempe)	Bölgə: Yeni Akvitaniya Departament: Vyenna Коммуна: Sen-Saven (Vyenna)	XI-XVI əsrlər	1983	230	i, iii
14	Porto (körfəz), Piana kalankası, Jirolata buxtası, Skandola qoruğu (fr. Golfe de Porto : calanche de Piana, golfe de Girolata, réserve de Scandola)	Bölgə: Korsika Departament: Cənubi Korsika	—	1983	258	vii, viii, x
15	Nim yaxınlığındakı Pont-du-Qar qədim Roma su təchizatı (fr. Pont du Gard)	Bölgə: Oksitaniya (region) Departament: Qar (departament)	I əsr	1985	344	i, iii, iv
16	Strasburq: Qrand-ildən Noystada qədər	Neustadt (Strasbourg)}}, şəhərlərin Avropa görünüşü (fr. Strasbourg, Grande-Île et Neustadt)	Bölgə: Qrand Est Departament: Aşağı Reyn	XV-XX əsrlər	1988, 2017-il də genişləndirilib	495	ii, iv
17	Parisdə Sena çayı sahilləri (fr. Paris, rives de la Seine) * набережная от моста Бир-Акем до моста Сюлли * Şaylo sarayı * Eyfel qülləsi, Mars (ictimai park), Hərbi məktəb (Paris) * Tokiyo Sarayı * Böyük Saray (Paris) və Kiçik Saray (Paris) * Əlillər Evi (Paris) * Burbonlar sarayı * Konkord meydanı (Paris), Kral küçəsi, Madlen Meydanı * Tyuilri bağı * Luvr sarayı * Orse muzeyi * Təsviri İncəsənət Məktəbinin məhəlləsi * Sen-Jermen-l'Oserros kilsəsinin məhəlləsi * Fransa Akademiyası * Site adası * Şatelet Meydanı * (Qrev) Otel-de-Vill Meydanı və meriya binası (Otel-de-Vill) * Sent-Luis adası * Arsenal Pavilyonu- Paris şəhərsalma və memarlıq muzeyi	Bölgə: İl-de-Frans Departament: Paris	—	1991	600	i, ii, iv
18	Reyms Kafedralı, keçmiş Sen-Remi Monastırı və Reyms şəhərində Tau Sarayı (fr. Cathédrale Notre-Dame, ancienne abbaye Saint-Remi et Palais du Tau, Reims)	Bölgə: Qrand Est Departament: Marna Şəhər: Reyms	XIII-XVII əsrlər	1991	601	i, ii, vi
19	Burj şəhərində Sent-Eten Kafedralı (fr. Cathédrale Saint-Étienne de Bourges)	Bölgə: Mərkəz - Luara vadisi Departament: Şer Şəhər: Burj	XII-XIII əsrlər	1992	635	i, iv
20	Avinyon şəhərinin tarixi mərkəzi (fr. Centre historique d'Avignon) Papa sarayı (Avinyon) Kiçik saray (Avinyon) Notr-Dam-de-Dom Roman Kafedralı (Avinyon) Müqəddəs Benezet Körpüsü	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür Departament: Voklüz Şəhər: Avinyon	-XII-XV- əsrlər	1995	228rev	i, ii, iv
21	Langedok Kanalı (fr. Le Canal du Midi)	Bölgə: Oksitaniya Departament: Yuxarı Qaronna, Tarn	XVII-XVIII əsrlər	1996	770	i, ii, iv, vi
22	Tarixi möhkəmləndirilmiş Karkasson şəhəri (fr. Ville fortifiée historique de Carcassonne)	Bölgə: Oksitaniya Departament: Оd Şəhər: Karkasson	III-XIII əsrlər	1997	345rev	ii, iv
23	Pireneydə Monte Perdido dağları bölgəsi (fr. Le Mont-Perdu dans les Pyrénées)	Bölgə: Oksitaniya Departament: Yuxarı Pireney (İspaniya ilə birgə )	—	1997, 1999	773bis	iii, iv, v, vii, viii
24	Fransa ərazisində Santiaqo-de-Kompostelada ziyarət marşrutu (İspaniya) (69 abidə^[2]) (fr. Chemins de Saint-Jacques-de-Compostelle en France)	Bölgəы: Yeni Akvitaniya, Overn - Rona - Alplar, Normandiya, Burqundiya - Franş-Konte, Mərkəz - Luara vadisi, Qrand Est, İl-de-Frans, Oksitaniya, O-de-Frans, Provans-Alp-Kot-d'Azür	—	1998	868	ii, iv, vi
25	Lion şəhərinin tarixi hissəsi (fr. Site historique de Lyon)	Bölgə: Overn - Rona - Alplar Departament: Rona	E.ə. I əsrdən	1998	872	ii, iv
26	Sent-Emilion ərazisi (fr. Juridiction de Saint-Émilion)	Bölgə: Yeni Akvitaniya Departament: Jironda	—	1999	932	iii, iv
27	Belçika və Fransa şəhərlərinin zəng qüllələri («beffrua») (Ümumilikdə 56, onlardan 23-ü Fransada^[3]) (fr. Beffrois de Belgique et de France)	Bölgə: O-de-Frans (Belçika ilə birgə )	XI-XVII əsrlər	1999, 2005	943	ii, iv
28	Sülli-sür-Luardan Şalon-sür-Luara qədər Luara çayı vadisi^[4] (fr. Le Val de Loire entre Sully-sur-Loire et Chalonnes-sur-Loire)	Bölgəы: Mərkəz - Luara vadisi, Luara torpaqları Departamentы: Luare, Luar və Şer, Endr və Luara, Men və Luara	—	2000	933	i, ii, iv
29	Provins, orta əsr yarmarkaları şəhəri (fr. Provins, ville de foire médiévale)	Bölgə: İl-de-Frans Departament: Sena və Marna	—	2001	873rev	ii, iv
30	Havr — Ogüst Perre tərəfindən bərpa edilmiş şəhər mərkəzi (fr. Centre-ville du Havre reconstruit par l'architecte Auguste Perret)	Bölgə: Normandiya Departament: Dənizkənarı Sena	XX əsr	2005	1181	ii, iv
31	Bordoda Ay limanı (fr. Bordeaux, Port de la Lune)	Bölgə: Yeni Akvitaniya Departament: Jironda	—	2007	1256	ii, iv
32	Yeni Kaledoniyanın daxili gölləri (fr. Lagons de Nouvelle-Calédonie : diversité récifale et écosystèmes associés)	Bölgə: Yeni Kaledoniya	—	2008	1115	vii, ix, x
33	Voban istehkamları (fr. Fortifications de Vauban)	Bölgəы: O-de-Frans, Burqundiya - Franş-Konte, Yeni Akvitaniya, Provans-Alp-Kot-d'Azür, Bretan, Normandiya, Qrand Est, Oksitaniya	XVII-XVIII əsrlər	2008	1283	i, ii, iv
34	Albi yepiskop şəhəri (fr. Cité épiscopale d'Albi)	Bölgəы: Oksitaniya Departament: Tarn Şəhər: Albi	X-XI əsrlər	2010	1337	iv, v
35	Reünyon adasındakı zirvələr, kraterlər və qalalar (fr. Pitons, cirques et remparts de l’ile de la Réunion)	Bölgəы: Reünyon	—	2010	1317	vii, x
36	Sevenas və Qran-Koss dağ silsilələri (fr. Les Causses et les Cévennes, paysage culturel de l’agro-pastoralisme méditerranéen)	Bölgə: Oksitaniya	—	2011	1153	iii, v
37	Alp dağlarında tarixdən əvvəlki qalaq yaşayış məskənləri (fr. Sites palafittiques préhistoriques autour des Alpes) (11 bənd)	Bölgə: Overn - Rona - Alplar, Burqundiya - Franş-Konte Departamentы: İzer, Savoyya, Yuxarı Savoyya, Yura (departament) (Almaniya ilə birgə , İsveçrə , Avstriya , İtaliya , Sloveniya )	E.ə. V-I minilliklər	2011	1363	iii, v
38	Nor — Pa-de-Kale regionunda daşkömür yatağı (fr. Bassin minier du Nord-Pas-de-Calais)	Bölgə: O-de-Frans	—	2012	1360	ii, iv, vi
39	Paleolit rəsmləri olan Şove mağarası (fr. Grotte ornée du Pont d’Arc, dite grotte Chauvet-Pont d’Arc, Ardèche)	Bölgə: Overn - Rona - Alplar Departament: Ardeş	Eradan 30 — 32 min il əvvəl	2014	1426	i, iii
40	Burqundiyanın üzüm bağları (fr. Les Climats du vignoble de Bourgogne)	Bölgə: Burqundiya - Franş-Konte Departament: Kot-d'Or, Sona və Luara	—	2015	1425	iii, v
41	Şampan bölgəsində təpə yamacları, şərabçılıq evləri və zirzəmiləri (fr. Coteaux, Maisons et Caves de Champagne)	Bölgə: Qrand Est Departament: Marna	XVIII-XIX əsrlər	2015	1465	iii, iv, vi
42	Le Korbuzyenin memarlıq irsi: modernizmə böyük töhfə (fr. L’Œuvre architecturale de Le Corbusier, une contribution exceptionnelle au Mouvement Moderne): а) Parisdəki Villa La Roş və Villa Jeanneret malikanələri б) Pessakda Früje qəsəbəsi в) Poizidə Villa Savoy və bağban evi г) Parisdəki Port Molitorda yaşayış binası və Bulon-Biyankur д) Marseldə yaşayış bloku е)Sen-Dye-de-Vojda zavod ж) Roşampda Notr-Dam-du-Haut kilsəsi з) Rokbrun-kap-Martində Le Korbuzye daxması и) Yevadakı Sent-Mari-de-la-Turet monastırı к) Firminidə Firmini-Vert mədəniyyət evi	Bölgəы: İl-de-Frans, Yeni Akvitaniya, Provans-Alp-Kot-d'Azür, Qrand Est, Burqundiya - Franş-Konte, Overn - Rona - Alplar (Argentina, Belçika, Almaniya, Hindisatan, İsveçrə, Yaponiya ilə birgə)	XX əsr	2016	1321	i, ii, vi
43	Müqəddəs yer Taputapuati (fr. Taputapuātea)	Bölgə: Fransa Polineziyası	XI əsr	2017	1529	iii, iv, vi

Bağla

Cədvəldə obyektlər ilkin siyahıya əlavə olunduqları ardıcıllıqla düzülüb. Bu siyahıda Fransa hökuməti tərəfindən ümumdünya irsi siyahısına namizəd olaraq təklif edilən obyektlər göstərilib.

Əlavə məlumat #, Şəkil ...

#	Adı	Yeri	Yaranma tarixi	Siyahıya alınma tarixi	№	Meyarlar
1	Karnakın meqalit abidələri (fr. Sites mégalithiques de Carnac)	Bölgə: Bretan Departament: Morbian	e.ə. 5000-2000 illər	1996	224	qeyd edilməmişdir
2	Sen-Deni bazilikası (fr. Cathédrale de Saint-Denis)	Bölgə: İl-de-Frans Departament: Sen-Sen-Deni Şəhər: Sent-Denis	XII — XIII əsrlər	1996	230	i, ii, iv
3	Trixi mərkəz, Ruan Notr-Dam kafedralı, Ruan şəhərində Sent-Ven və Sent-Maklo kilsələri (fr. Rouen : ensemble urbain à pans de bois, cathédrale, église Saint-Ouen, église Saint Maclou)	Bölgə: Normandiya Departament: Dənizkənarı Sena Şəhər: Ruan	—	1996	231	qeyd edilməmişdir
4	Vo-le-Vikont (fr. Château de Vaux-le-Vicomte)	Bölgə: İl-de-Frans Departament: Sena və Marna Kommuna: Mensi	XVII əsr	1996	233	i, ii, iv
5	Şimal-Qərbi Avropanın "aşağı torpaqlar"ının qala şəhərləri (Belçika və Niderland ilə birgə) (fr. Les villes bastionnées des Pays-Bas du nord-ouest de l'Europe)	Bölgəы: O-de-Frans, Qrand Est	—	1996	234	qeyd edilməmişdir
6	Fontenblo meşəsi (fr. Le massif forestier de Fontainebleau)	Bölgə: İl-de-Frans	—	1996	239	ii, iv, v
7	Sent-Viktuar dağ silsiləsi və Sezan yeri (fr. Montagne Sainte-Victoire et sites cézaniens)	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür	—	1996	242	qeyd edilməmişdir
8	Fransanın cənubunda yataqları olan mağaralar (fr. Ensemble de grottes à concrétions du Sud de la France)	Bölgə: Oksitaniya (region) Departament: Od, Ero	—	2000	1429	vii, viii, ix
9	Vanoys Milli Parkı (fr. Parc national de la Vanoise)	Bölgə: Overn - Rona - Alplar Departament: Yuxarı Savoyya	—	2000	1430	qeyd edilməmişdir
10	Monblan dağ silsiləsi (fr. Massif du Mont Blanc)	Bölgə: Overn - Rona - Alplar Departament: Yuxarı Savoyya	—	2000	1431	qeyd edilməmişdir
11	Kamarq (fr. La Camargue)	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür Departament: Buş-dü-Ron	—	2002	1432	vii, x
12	Bonifaco boğazı (fr. Bouches de Bonifacio)	Bölgə: Korsika Departament: Cənubi Korsika	—	2002	1649	vii, viii, ix, x
13	Ekrin Milli Parkı (fr. Parc national des Écrins)	Bölgəы: Provans-Alp-Kot-d'Azür, Overn - Rona - Alplar Departamentы: Yuxarı Alplar, İzer	—	2002	1651	qeyd edilməmişdir
14	Port-Kros Milli Parkı (fr. Parc national de Port-Cros)	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür Departamentы: Var	—	2002	1652	vii, x
15	Geranda duzlu buxarlanma hovuzları (fr. Marais salants de Guérande)	Bölgə: Luara torpaqları Departament: Luar-Atlantik	—	2002	1653	qeyd edilməmişdir
16	Preneyin Aralıq dənizi sahilləri (fr. Le rivage méditerranéen des Pyrénées)	Bölgə: Oksitaniya Departament: Şərqi Pireney	—	2002	1655	qeyd edilməmişdir
17	Marsel limanı (fr. Rade de Marseille)	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür Departament: Buş-dü-Ron Şəhər: Marsel	—	2002	1657	ii, iv, v, vi
18	Narbon Qalliyasının antik şəhərləri və onların ətrafı (Nim, Arl, Qlanum, akveduk və Domitius yolu) (fr. Les villes antiques de la Narbonnaise et leur territoire : Nîmes, Arles, Glanum, aqueducs, via Domitia))	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür, Oksitaniya Departamentы: Buş-dü-Ron, Qar	—	2002	1658	ii, iii, iv, v
19	Serdan Dəmir Yolu (fr. Le chemin de fer de Cerdagne)	Bölgə: Oksitaniya Departament: Şərqi Pireney	1903 — 1927	2002	1661	iv
20	Mödon Milli Aerokosmik Tədqiqatlar Bürosu (fr. Office National d'Etudes et de Recherches Aérospatiales, Meudon)	Bölgə: İl-de-Frans Departament: O-de-Sen Şəhər: Mödon	XIX — XX əsrlər	2002	1662	qeyd edilməmişdir
21	Hellinq (fr. Hangar Y)	Bölgə: İl-de-Frans Departament: O-de-Sen Şəhər: Mödon	XIX əsr	2002	1663	qeyd edilməmişdir
22	Mene şokolad fabriki (fr. Ancienne chocolaterie Menier à Noisiel)	Bölgə: İl-de-Frans Departament: Sena və Marna	1869 — 1872	2002	1664	qeyd edilməmişdir
23	Korduan mayakı (fr. Phare de Cordouan)	Bölgə: Yeni Akvitaniya Departament: Jironda	XVI əsr	2002	1665	qeyd edilməmişdir
24	Sarla-la-Kaneda şəhərinin tarixi mərkəzi (fr. Centre ancien de Sarlat)	Bölgə: Yeni Akvitaniya Departament: Dordon	—	2002	1667	v, vi
25	Şaranta çayının mənsəbibin istehkamı və Roşfort arsenalı (fr. Arsenal de Rochefort et fortifications de l'estuaire de la Charente)	Bölgə: Yeni Akvitaniya Departament: Dənizkənarı Şaranta	XVII əsr	2002	1668
26	Markiz adaları (fr. Les Iles Marquises)	Bölgə: Fransa Polineziyası	—	2010	5564	iii, v, vii, ix, x
27	Şen-de-Püi dağ silsiləsi və Liman uçurumu (fr. Chaîne des Puys et faille de Limagne)	Bölgə: Overn - Rona - Alplar Departament: Püi-de-Dom	—	2011	5643	vii, viii
28	Nim — antik günümüz (fr. Nîmes, l'Antiquité au présent)	Bölgə: Oksitaniya Departament: Qar	I əsrdən	2011	5723	ii, iv
29	Martinika adasının vulkanik və meşəlik əraziləri (fr. Aires volcaniques et forestières de la Martinique)	Bölgə: Martinika Departament: Martinika	—	2014	5881	vii, viii, ix, x
30	Mets — kral və imperator (fr. Metz Royale et Impériale, enjeux de pouvoir, confrontations stylistiques et identité urbaine)	Bölgə: Qrand Est Departament: Mozel	III əsrdən	2014	5882	i, ii, iv
31	1944-cü ildə desant eniş çimərlikləri (fr. Les Plages du Débarquement, Normandie, 1944)	Bölgə: Normandiya Departament: Kalvados, Manş	—	2014	5883	iv, vi
32	Döyüş yerləri və Birinci Dünya Müharibəsində həlak olanların abidələri (Qərb cəbhəsi) (fr. Sites funéraires et mémoriels de la Première Guerre mondiale (Front Ouest))	Bölgə: O-de-Frans, Qrand Est, Burqundiya - Franş-Konte	—	2014	5884	iii, iv, vi
33	Avropanın məşhur balneoloji kurortları (fr. Les grandes villes d’eaux d’Europe) а) Vişi şəhəri	Bölgə: Overn - Rona - Alplar Departament: Alye (Avstriya, Belçika, Böyük Britaniya, Almaniya, İtaliya, Çexiya ilə birlikdə)	XIX əsrdən	2014	5931	ii, iii, iv, vi
34	Noyştadda Qrand İl - Avropa şəhər mənzərəsi (fr. De la Grande-Île à la Neustadt, une scène urbaine européenne)	Bölgə: Qrand Est Departament: Aşağı Reyn Şəhər: Strasburq	XV əsrdən	2015	5966	i, ii, iv
35	Fransa Cənub Ərazilərin Milli Təbiət Qoruğu (fr. La Réserve naturelle nationale des Terres Australes Françaises)	Dənizaşırı ərazilər: Fransanın Cənub və Antarktika əraziləri	—	2016	6163	vii, viii, ix, x
36	Dənizkənarı Alplar (fr. Les Alpes de la Méditerranée)	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür Departament: Dənizkənarı Alplar, Yuxarı Provans Alpları (departament) (İtaliya və Monako ilə paylaşılır)	—	2017	6178	viii
37	Nitsa, yeni turizm şəhəri və ya Rivieranın ixtirası (fr. Nice, la ville neuve née du tourisme, ou l’invention de la Riviera)	Bölgə: Provans-Alp-Kot-d'Azür	XVIII—XX əsrlər	2017	6179	ii, iv, vi