İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı

İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı (qısa. İƏİT, ing. Organization for Economic Co-operation and Development, OECD, fr. Organisation de coopération et de développement économiques) — demokratiya və bazar münasibətli iqtisadiyyat prinsipini qəbul edən inkişaf etmiş ölkələri birləşdirən beynəlxalq təşkilat. 36 üzv ölkəli iqtisadi təşkilat^[3] olan İƏİT 1961-ci ildə iqtisadi inkişafı və dünya ticarətini təşviq etmək üçün qurulmuşdur. Bu platformaya daxil olan ölkələr siyasi təcrübələrini qarşılaşdırır, ümumi problemlərə həll yolu tapır və təşkilata üzv olan digər ölkələrin daxili və beynəlxalq siyasətinin doğru və koordinasiyalı bir şəkildə tətbiq edilməsinə şərait yaradır. İƏİT-ə daxil olan ölkələrin əksəriyyəti çox yüksək İnsan İnkişafı İndeksinə sahib yüksək gəlirli ölkələrdir və inkişaf etmiş ölkələr olaraq qəbul edilirlər. 2017-ci ildə İƏİT-ə üzv ölkələr qlobal nominal ÜDM-nin 62,2%-ni ($49.6 trilyard)^[4], alıcılıq qabiliyyəti üzrə qlobal ÜDM-nin 42,8%-ni ($54.2 trilyard)^[5] özündə cəmləşdirirdi. Təşkilat rəsmi BMT müşahidəçisidir.^[6]

İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı OECD[1], OCDE[1]
Yaranma tarixi	16 aprel 1948, 30 sentyabr 2010
Rəsmi dili	ingilis dili, fransız dili
Mərkəzi	Paris[2]
oecd.org
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İƏİT 1948-ci ildə Robert Marcolinin rəhbərliyi altında Marşal planının (hansı ki, bu plan SSRİ və onun peyk dövlətləri tərəfindən rədd edilmişdi) idarə olunmasına kömək etmək üçün Avropa İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı^[7] (AİƏT) adı ilə təsis edildi.^[8] Buna ABŞ-nin göndərdiyi maliyyə dəstəyini paylamaq və İkinci Dünya müharibəsindən sonra Avropada yenidən quruculuq işlərinin aparılması üçün lazımi iqtisadi proqramları tətbiq etməklə nail olunacaqdı. (Bənzər yenidən qurma yardımı müharibədən məğlub olaraq çıxmış Tayvan və müharibə sonrası Cənubi Koreyaya da göndərilmişdi, ancaq bu köməklər Marşal planı adı altında edilməmişdi.)^[9]

1961-ci ildə AİƏT İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı haqqında Konvensiya ilə İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı olaraq yenidən quruldu və üzv ola biləcək ölkələrə Avropada olmayan ölkələr də daxil edildi.^[10][11] İƏİT-nin qərargahları Fransanın paytaxtı Parisdə, la-Müett şatosunda yerləşir.^[12] Təşkilat üzv ölkələrin müxtəlif nisbətdə olan dəstəyiylə maliyələşdirilir və 2017-ci ildə ümumi büdcəsi 374 milyon ABŞ dolları olmuşdur.^[13]

Üzv ölkələr

Hal-hazırda qoşulma dəvəti göndərilən Kolumbiya^[14] ilə birlikdə təşkilata 36 ölkə üzvdür.^[3]

Ölkə	Müraciət	Danışıqlar	Dəvət	Üzvlük[3]	Coğrafi yeri	Qeydlər
Avstraliya				7 iyun 1971	Okeaniya
Avstriya				29 sentyabr 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Belçika				13 sentyabr 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Kanada				10 aprel 1961	Şimali Amerika
Çili	noyabr 2003[15][16]	16 may 2007[17]	15 dekabr 2009[18]	7 may 2010	Cənubi Amerika
Çex Respublikası	yanvar 1994[19]	8 iyun 1994[20]	24 noyabr 1995[19]	21 dekabr 1995	Avropa	1949-cu ildən 1991-ci ilə qədər Çexoslovakiyanın tərkibində rəqib QİYŞ təşkilatının üzvü idi..
Danimarka				30 may 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Estoniya		16 may 2007[17]	10 may 2010[21]	9 dekabr 2010	Avropa
Finlandiya				28 yanvar 1969	Avropa
Fransa				7 avqust 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Almaniya				27 sentyabr 1961	Avropa	AİƏT-ə 1949-cu ildə (Qərbi Almaniya) olaraq üzv olmuşdur.[22]
Yunanıstan				27 sentyabr 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Macarıstan	dekabr 1993[23]	8 iyun 1994[20]		7 may 1996	Avropa	1949-cu ildən 1991-ci ilə qədər rəqib QİYŞ təşkilatının üzvü idi.
İslandiya				5 iyun 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
İrlandiya				17 avqust 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
İsrail	15 mart 2004[24]	16 may 2007[17]	10 may 2010[21]	7 sentyabr 2010	Asiya
İtaliya				29 mart 1962	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Yaponiya	noyabr 1962[25]		iyul 1963[25]	28 aprel 1964	Asiya
Cənubi Koreya	29 mart 1995[26]		25 oktyabr 1996[27]	12 dekabr 1996	Asiya	Rəsmi olaraq Koreya Respublikası
Latviya		29 may 2013[28]	11 may 2016[29]	1 iyul 2016[30]	Avropa
Litva		9 aprel 2015[31]	31 may 2018	5 iyul 2018[32]	Avropa
Lüksemburq				7 dekabr 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Meksika			14 aprel 1994[33]	18 may 1994	Şimali Amerika
Hollandiya				13 noyabr 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Yeni Zelandiya				29 may 1973	Okeaniya
Norveç				4 iyul 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Polşa	1 fevral 1994[34]	8 iyun 1994[20]	11 iyul 1996[35]	22 noyabr 1996	Avropa	1949-cu ildən 1991-ci ilə qədər Çexoslovakiyanın tərkibində rəqib QİYŞ təşkilatının üzvü idi.
Portuqaliya				4 avqust 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Slovakiya	fevral 1994[36]	8 iyun 1994[20]	iyul 2000[36]	14 dekabr 2000	Avropa	1949-cu ildən 1991-ci ilə qədər Çexoslovakiyanın tərkibində rəqib QİYŞ təşkilatının üzvü idi.
Sloveniya	mart 1996[37]	16 may 2007[17]	10 may 2010[21]	21 iyul 2010	Avropa
İspaniya				3 avqust 1961	Avropa	1958-ci ildə AİƏT-ə üzv olmuşdur.[38]
İsveç				28 sentyabr 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
İsveçrə				28 sentyabr 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Türkiyə				2 avqust 1961	Asiya və Avropa	AİƏT üzvü.[7]
Birləşmiş Krallıq				2 may 1961	Avropa	AİƏT üzvü.[7]
ABŞ				12 aprel 1961	Şimali Amerika

Avropa Şurası İƏİT-nin AB üzv ölkələri ilə işində iştirak edir.^[39]

İstinadlar

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #5157-3 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
2. https://www.oecd.org/contact/ (ing.). / Organization for Economic Cooperation and Development
3. "List of OECD Member countries – Ratification of the Convention on the OECD". OECD. 2015-11-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 iyun 2018.
4. "World Economic Outlook Database". International Monetary Fund. 17 April 2018. 26 September 2021 tarixində arxivləşdirilib.
5. "Report for Selected Country Groups and Subjects (PPP valuation of country GDP)". IMF. 14 September 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 May 2018.
6. "Intergovernmental Organizations". www.un.org. 2017-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
7. "Organisation for European Economic Co-operation". OECD. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2011.
8. "Soviet Union rejects Marshall Plan assistance This Day in History — 7/2/1947". History.com. 7 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 May 2013.
9. "The Economic Cooperation Authority". Marshallfoundation.org. 17 February 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 May 2013.
10. "What is the OECD? Definition and Meaning". marketbusinessnews.com. 8 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 December 2017.
11. "Organisation for European Economic Co-operation". OECD. 1 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 December 2017.
12. "Getting to the OECD". OECD. 3 May 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 April 2016.
13. "Member Countries' Budget Contributions for 2017". OECD. 5 May 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 July 2018.
14. "OECD countries agree to invite Colombia as 37th member" (Press-reliz). OECD. 25 May 2018. 3 October 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 June 2018.
15. "Países industrializados alaban avances económicos de Chile" (Spanish). El Mercurio. 18 iyun 2004. 11 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 may 2013.
16. "Chile está entre los mejores aspirantes para entrar a la OCDE" (Spanish). El Mercurio. 16 iyun 2004. 11 May 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 may 2013.
17. "Brazil:- OECD Council Resolution on Enlargement and Enhanced Engagement – Organisation for Economic Co-operation and Development". Oecd.org. 28 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 may 2013.
18. "Chile invited to become a member of the OECD". Organisation for Economic Co-operation and Development. 15 dekabr 2009. 18 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 may 2013.
19. "Archived copy". 10 oktyabr 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 may 2013.
20. "Christopher pitches for new role for former communist countries with PM-France-OECD". Associated Press. 8 iyun 1994. 2017-10-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyun 2013.
21. "Organisation for Economic Co-operation and Development". Oecd.org. 10 may 2010. 8 December 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 may 2013.
22. Adenauer und die Hohen Kommissare, Munich 1989, p. 465. Available here. Arxivləşdirilib 2015-09-28 at the Wayback Machine
23. Zsófia Árvai. "Capital Account Liberalization, Capital Flow Patterns, and Policy Responses in the EU's New Member States" (PDF). IMF Working Paper. International Monetary Fund. noyabr 2005. 2022-07-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-12-18.
24. "Israel: Ready for the OECD" (PDF). Israel Ministry of Finance. mart 2006. 2013-10-08 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
25. F. C. Langdon. Japan's Foreign Policy. 1 noyabr 2011. ISBN 978-0-7748-4354-6. 2022-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
26. Woong Shik Shin. "LIBERALIZATION OF LEGAL SERVICES MARKET IN KOREA" (PDF). 2021-10-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-12-18.
27. "South Korea joins OECD: South Korea was formally invited..." Chicago Tribune. 25 oktyabr 1996. 2013-10-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
28. "Remarks at the signing of the Accession Agreement with the Republic of Latvia – OECD". OECD. 2022-04-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2018.
29. ""Accession: Latvia invited to join OECD – OECD"". 11 may 2016. 6 April 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 December 2019.
30. "Latvia's accession to the OECD". OECD. 1 iyul 2016. 2024-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2018.
31. "Roadmap to membership at the OECD for Lithuania – OECD". OECD. 2020-01-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 iyul 2018.
32. "Lithuania's accession to the OECD". OECD. 5 iyul 2018. 2020-01-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 iyul 2018.
33. "MEXICO FORMALLY INVITED TO JOIN OECD AS 25TH MEMBER". Associated Press. 14 aprel 1994. 2017-10-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
34. "ORGANIZACJA WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ I ROZWOJU" (Polish). 2019-08-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
35. "POLAND JOINS THINK TANK OF RICHEST NATIONS". Associated Press. 11 iyul 1996. 2017-10-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
36. "Slovakia politics: Slovakia officially joins OECD". BBC Monitoring. 18 dekabr 2000. 2022-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-18.
37. "Accession Process | Ministry of Foreign Affairs". Mzz.gov.si. 22 October 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 may 2013.
38. Julio Crespo MacLennan: Spain and the process of European integration, 1957–85, Basingstoke 2000, p. 31. Available here. Arxivləşdirilib 2022-05-11 at the Wayback Machine
39. "Member Countries". Oecd.org. 1 yanvar 1970. 2012-07-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2010.

Xarici keçidlər

• oecd.org — Rəsmi saytı