Dünyada danışılan dillərin hamısı bir Dil Ailəsinə mənsubdur. Ən doğru təsnif etmə, kökə görə edilmiş olan 'dil ailələri' təsnif etməsidir. Yəni eyni dil ailəsinə mənsub dillərin, eyni kökdən, bəlkə də eyni primitiv dildən törədiyi qəbul edilir.
Çox dilin yazılı tarixi çox qısa olduğu üçün, çox az dilin qəti kökü bilinməkdədir. Dil ailələrinin təyin olunması, uzun elmi işlər nəticəsində mümkün olmuşdur.
Dil ailələri ağac sxemi olaraq göstərildikləri üçün özlərinə dil ağacı da deyilir. Bu səbəblə, alt hissələrinə də dil qolları deyilir. Bəzi dillər, heç bir qola bağlı deyildirlər və buna görə onlara mücərrədlənmiş dillər deyilir. Məsələn Yunanca, Hind Avropa Dil Ailəsinə mənsub mücərrədlənmiş bir dildir.
Köklərinə görə təməl dil ailələri bunlardır:
Hind-Avropa dilləri
Avropa qolu
- German qrupu: ingilis, alman, holland, afrikaans, isveç, norveç, dan, island, idiş.
- Roman qrupu: fransız, ispan, italyan, portuqal, rumın, katalon, provansal, sefard, katalon, scilian, romanş və s[1];
- Slavyan qrupu: rus, ukrayna, belorus, serb, xorvat, bosniya, bolqar, makedon, sloven, slovak, çex.
- Baltik qrupu: Pruss (ölü dildir), litva dili, latış dili.
- Kelt qrupu: breton, qall, irland, şotland, kernevek (İngiltərənin Kornuoll bölgəsində), vall, men.
- Yunan qrupu:
- Alban qrupu:
Hind-İran dilləri: Hind, Benqal, Pəncab, Fars
Hami-Sami dilləri ailəsi
Sami dilləri
Ərəb, ivrit, arami, süryani və Tunis dilləri, Həbəş–zənci dilləri və ölü dil sayılan akkad dili.
Misir dilləri
Qədim Misir dili, qibti dili.
Liviya və Bərbər dilləri
Liviya dili, Bərbər dili
Çin-Tibet dilləri
Çin, Tibet və Birma dilləri.
Bantu dilləri
Orta və Cənubi Afrikada danışılan Bantu dilləri.
Qafqaz dilləri
1.Abxaz-Adıq qrupu
Qafqaz dillərinin şimal-qərb qrupu. Buraya abxaz, abaza, ubıx, adıge və kabardin-çərkəz dilləri daxildir.
2.Kartveli qrupu
Şimali kartvel qrupu-svan dili, zan qrupu-meqrel və laz dilləri və cənubi kartvel qrupu-gürcü dili. Gürcü dili onlarla ləhcəyə və yüzlərlə şivəyə sahibdir. Zan qrupu bəzən bir dil, lazca və meqrelcə isə onun ləhçələri hesab edilirlər. Şimali kartvel qrupunu təşkil edən svan dili özlüyündə dörd ləhcəni ehtiva edir: yuxarıbal, aşağıbal, laşx və lentex ləhcələri hazırkı Gürcüstan Respublikasının şimalında dağlıq bölgədə dar ərazidə İnqura və Tsxenis-Tsxali yüksəklikləri arasında yayılmışdır, bütün ləhcələri bir-birindən xeyli ölçüdə fərqlənir.
3.Nax-Dağıstan qrupu
- Nax qolu
- Vaynax klasteri
- Çeçen dili
- Qalançoj şivəsi
- İnquş dili
- Batsb dili
- Vaynax klasteri
- Avar-əndi-tsez qolu
- Avar-əndi alt qolu
- Avar dili
- Əndi qrupu
- Əndi dili
- Axax dili
- Qarati dili
- Botlix dili
- Qodoberi dili
- Bağvalal dili
- Tindi dili
- Çamalal dili
- Tsez (Dido) alt qolu
- Qərbi tsez qrupu
- Tsez dili
- Xvarşi dili
- İnxokvari dili
- Hinux dili
- Şərqi tsez qrupu
- Bejta dili
- Hunzib dili
- Qərbi tsez qrupu
- Avar-əndi alt qolu
- Lak dili
- Dargi qolu
- Şimali dargi qrupu
- Şimal-qərbi alt qrupu
- Aquşa dili,
- o cümlədən ədəbi dargi dili
- Muhi dili
- Tsudaxar dili
- Qapşıma-Butrı dili
- Aquşa dili,
- Huraxi dili
- Mureqa-Qubden dili
- Qadar dili
- Muira dili
- Şimal-qərbi alt qrupu
- Megeb qrupu
- Megeb dili
- Cənub-şərqi dargi qrupu
- Sirxi dili
- Amux-Xuduts dili
- Kunki dili
- Sanji-İtsari dili
- Çıraq qrupu
- Çıraq dili
- Qaytaq qrupu
- Yuxarı qaytaq dili
- Aşağı qaytaq dili
- Köbəçi-Aştı qrupu
- Köbəçi dili
- Aştı dili
- Şimali dargi qrupu
- Ləzgi qolu
- Şərqi ləzgi qolu
- Qərbi ləzgi qolu
- Cənub ləzgi qolu
- Buduq dili
- Qiriz dili
- Xinaliq dili
- Arçi dili
- Haput dili
Ural-Altay dilləri
Ural dilləri
- Fin–uqor qolu: Fin, lapland, macar, uqor.
- Samoyet qolu: Samoyet dilləri.
Altay dilləri
Türk dilləri ailəsi, monqol, mancur, tunquz, koreya və yapon.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
