megatsunami nel Golfu d'Alaska From Wikipedia, the free encyclopedia
El tsunami de Badea Lituya foi un devastador megatsunami causáu por un terremotu de magnitú 8,3 Mw que causó'l esbarrumbu de gran parte del glaciar Lituya. El seísmu asocedió a les 22:15 hora llocal del miércoles, 9 de xunetu de 1958 na badea Lituya, al nordeste del golfu d'Alaska. El terremotu fixo que se xenerara una fola de 524 metros d'altor, convirtiéndose na fola xigante más grande de la que se tenga rexistru nel mundu, llegando a calificase'l sucesu como'l megatsunami más grande de la historia.
| Tsunami de badea Lituya | |
|---|---|
 | |
| Xeneral | |
| Tipu | terremotu |
| País | Estaos Xuníos |
| Sede |
Bahía Lituya (es)  |
| Fecha | 10 de xunetu de 1958 |
| Coordenaes | 58°38′33″N 137°33′54″W |
  Tsunami de badea Lituya Tsunami de badea Lituya (Alaska) | |
| Otros datos | |
 | |
El 9 de xunetu de 1958, a les 22:15 (hora local), un gran terremotu de magnitú pel momentu de 7,8 y una intensidá máxima percibida de XI (Estremu) na escala de Mercalli tuvo l'epicentru na llatitú 58.37° N, llargor 136.67° O, cerca del cordal Fairweather, a 21 km al sureste de la badea Lituya. El terremotu sintióse en ciudaes alredor del sureste d'Alaska, nun área de 1 millón de km2, ente Seattle pel sur, Whitehorse pel este d'Alaska.[1]
Menos de dos minutos dempués, esprendiéronse más de 30 millones de metros cúbicos de tierra y roques del glaciar Lituya, al fondu de la badea. L'impactu fixo que se llevantara una columna d'agua de 520 metros d'altor, qu'avanzó a la entrada de la badea con una velocidá cercana a los 200 km per hora.
La zona ye parte del Parque y Reserva Nacional Glacier Bay, polo que la contorna taba despoblada, pero a la hora del seísmu trés barcos de pescadores atopábense na badea. La embarcación de Vivian y Bill Swanson, el Badger, foi llevada pola fola "esmuciéndose pel sur d'Alaska" hasta la entrada de la badea, onde finalmente fundióse.[2] Algamó a tar a más de 30 metros sobro'l nivel de los árboles. El matrimoniu foi rescatáu por otru barcu. Howard Uhlrich y el so fíu de siete años llograron tornar la fola cola so embarcación Edrie, internándose escontra ella. Pero Orville Wagner y la so esposa, a bordu del Sunmore, morrieron entartallaos pola paré d'agua. En Yakutat, únicu asentamientu permanente cerca del epicentru nesi momentu, les infraestructures, como pontes, muelles y oleoductos, sufrieron daños. Una torre d'agua esbarrumbóse y una cabaña sufrió daños irreparables. Produciéronse ebulliciones de sable y fendedures cerca de la mariña sudeste y cortáronse los cables submarinos que sofitaben el Sistema de Comunicaciones d'Alaska.[3]
La fola del tsunami causó daños a la vexetación nos puexos alredor del área onde asocedió la cayida de roques, hasta un altor de 520 metros d'altor a lo llargo de la mariña de la badea.
.png)
Lo qu'asocedió en Lituya cai na carauterística especial de los denominaos megatsunamis. Solo les foles de más de 100 metros entren nesa clasificación. La rexón d'Alaska onde asocedió'l seísmu alcuentrase sobro una falla tectónica, que'l so movimientu causó'l gran terremotu. La zona de la badea de Lituya tien una historia d'eventos de megatsunami, pero'l socesu de 1958 foi'l primeru pal cual rexistráronse datos abondos hasta esi momentu.[4]
Magar hai entá discutinios sobro qué combinación de factores produció una fola de tal valumbu, sí ta claro que foi'l seísmu lo que provocó'l desprendimientu de 30 millones de metros cúbicos de material del glaciar. Amás, l'ancón tien una entrada bien pequeña, que deriva en qu'una considerable masa d'agua tea prácticamente zarrada ente montes. Un terrén con eses carauterístiques ye afayadizu a provocar foles xigantes, yá sía por fanes de tierra o por terremotos. Un estudiu de 2010, concluyó que yera más probable un eventu de "doble eslizamientu": la cayida de roques, qu'impacta mui cerca de la cabecera del glaciar Lituya, causó la rotura d'alredor de 400 metros cúbicos de xelu del deu del frente glaciar (como s'amuesa en fotografíes de la dómina), y posiblemente inyectó una considerable cantidá d'agua debaxo del glaciar. El glaciar, allixeráu, llevantóse antes d'estabilizase na agua, y una gran cantidá de rellenu atrapáu (sedimentu subglacial y proglacial) que quedó atrapáu debaxu del glaciar y que yá se soltó pol terremotu, lliberóse como un segundu y mayor fana, casi darréu.
Un modelu de 2010 esaminó la cantidá de rellenu nel suelu de la badea, que yera munches vegaes mayor que la del desprendimientu de roques por sí solu, según la enerxía y l'altor de les foles. Los científicos concluyeron que se produxera un "doble deslizamientu" qu'implicó un desprendimientu de roques que tamién provocó una lliberación d'ente 5 y 10 vegaes el so volume de sedimentu atrapáu pol glaciar Lituya axacente, una proporción comparable a otros eventos nos que se produz esti efectu de "doble deslizamientu" sábese qu'asocedió. La badea de Lituya tien una historia d'eventos de megatsunami, pero l'eventu de 1958 foi'l primeru del que se llograron datos abondo y foi responsable de la muerte de 5 persones.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
