From Wikipedia, the free encyclopedia
Tiberiu Xuliu César Augustu, nacíu col nome de Tiberiu Claudiu Nerón (en llatín; Tiberius Claudius Nero) (, Roma – 16 de marzu de 37, Miseno), foi emperador del Imperiu romanu dende'l 18 de setiembre del añu 14 hasta la so muerte, el 16 de marzu del añu 37. Foi'l segundu emperador de Roma y perteneció a la dinastía Julio-Claudia. Yera fíu de Tiberiu Claudiu Nerón y Livia Drusila, miembru por tantu de la gens Claudia.
Tiberiu | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
_Tiberius_Portrait_of_the_'Imperium_Maius'_type_in_Museo_Archeologico_Nazionale.jpg) | |||||||||||||||
valor desconocíu - 37
13 edC - 13 edC
7 edC - 7 edC
31 - 31
21 - 21
18 - 18
18 setiembre 14 - 16 marzu 37 ← César Augustu - Calígula → | |||||||||||||||
| Vida | |||||||||||||||
| Nacimientu | Roma, [1] | ||||||||||||||
| Nacionalidá | Antigua Roma | ||||||||||||||
| Muerte | Miseno[2], 16 de marzu de 37[2] (77 años) | ||||||||||||||
| Sepultura |
Mausoleo de Augusto (es)  | ||||||||||||||
| Causa de la muerte | causes naturales | ||||||||||||||
| Familia | |||||||||||||||
| Padre | Tiberio Claudio Nerón, Marco Galio, César Augustu | ||||||||||||||
| Madre | Livia Drusila | ||||||||||||||
| Casáu con |
Julia the Elder (11 edC – 2 edC)[3] Vipsania (19 edC – 11 edC) | ||||||||||||||
| Fíos/es |
| ||||||||||||||
| Hermanos/es | Nerón Claudiu Drusu | ||||||||||||||
| Pueblu |
Dinastía Xulio-Claudia Claudios Nerones (es) Julios Césares (es) | ||||||||||||||
| Estudios | |||||||||||||||
| Llingües falaes |
llatín griegu antiguu | ||||||||||||||
| Oficiu | militar, políticu, soldáu | ||||||||||||||
| Premios |
ver
| ||||||||||||||
| Creencies | |||||||||||||||
| Relixón | Relixón na Antigua Roma | ||||||||||||||
 | |||||||||||||||
La so familia emparentó cola familia imperial cuando la so madre divorciar del so padre y casóse con Octavio Augusto (39 e.C.). Tres esti matrimoniu, Tiberiu cásase cola fía d'Augusto, Julia la Mayor. Foi adoptáu formalmente por Augusto'l 26 de xunu del añu 4, entrando a formar parte de la gens Julia. Tres l'adopción, concediéronse-y poderes tribunicios por diez años.
Como tribunu, reorganizó de nuevu'l exércitu, reformando la llei militar y creando nueves lexones. El tiempu en files xubió a venti años (16 años pa un pretorianu o guardia imperial). En cumpliendo'l tiempu de serviciu, los soldaos recibíen una paga que'l so importe provenía d'un impuestu del 5% sobre los heriedos.
Darréu Tiberiu se enemistó col emperador Augustu, y viose obligáu a exiliase en Rodes. Sicasí, tres la muerte de los nietos mayores d'Augusto y previsibles herederos del Imperiu, Gayu César y Luciu Xuliu César, xuníos al destierru por traición del so nietu menor, Póstumu César, foi llamáu pol emperador y nomáu socesor.
Nel añu 13 los poderes d'Augustu y de Tiberiu fueron prorrogaos por diez años. Sicasí Augustu morrió pocu dempués (19 d'agostu de 14), dexando a Tiberiu como únicu herederu. Tiberiu asocedió al emperador Augustu'l 19 d'agostu del añu 767 dende la fundación de Roma, correspondiente al añu 14 del calendariu cristianu actual. Tres el so entronización, tolos poderes fueron tresferíos a Tiberiu ensin nengún plazu.
Tiberiu foi na so mocedá unu de los más grandes xenerales de Roma. Nes sos campañes en Panonia, Ilírica, Recia y Germania, sentó les bases de lo que darréu se convertiría na frontera norte del Imperiu. Sicasí, llegóse-y a recordar depués como un escuru, recluyíu y visiegu gobernante, que realmente nunca quixo ser emperador; Pliniu'l Vieyu llamar «tristissimus hominum» («el más murniu de los homes»).[4] Tres la muerte nel añu 23 del so queríu fíu y socesor, Xuliu César Drusu, la calidá del so gobiernu tornó y el so reináu terminó en terror. En 26 Tiberiu se autoexilió de Roma y dexó l'alministración en manes de los sos dos prefeutos pretorianos Luciu Eliu Sexanu y Quintu Neviu Cordu Sutoriu Macru. Tiberiu adoptó al so nietu Calígula por que-y asocediera nel tronu imperial.
Tiberiu Claudiu Nerón Xermánicu Augustu (Tiberius Claudius Nero Germanicus Augustus) nació'l 16 de payares de 42 e.C., en Roma.[5] Yera fíu de Tiberiu Claudiu Nerón y Livia Drusila. En 39 e.C., la so madre divorciar del so padre biolóxicu y casóse col emperador Gayu Xuliu César Octavianu pocu dempués, mientres taba entá embarazada de Nerón Claudiu Drusu, que nació en 38 e.C.
Tiénense pocos datos de la mocedá de Tiberiu. En 32 e.C. realizó la so primer apaición pública, a la edá de nueve años, al pronunciar la oración aciaga pola muerte del so padre.[6] En 29 e.C., tanto él como'l so hermanu participaron nel desfile triunfal del so padre adoptivu, que conmemoraba la derrota de Marcu Antoniu y Cleopatra na Batalla de Actium.[6] En 26 e.C. Augusto cayó gravemente enfermu y la posibilidá de la so muerte amenaciaba con sumir de nuevu al mundu romanu nel caos. Anque los historiadores antiguos defenden la teoría de que Marcu Vipsanio Agripa o Marcu Claudio Marcelo podríen asocede-y nel momentu de la so muerte, l'asuntu socesoriu convertir nel mayor problema d'Augusto.
Como respuesta, escoyó a una serie de posibles herederos, ente ellos Tiberiu y el so hermanu Drusu. En 24 e.C., a la edá de diecisiete años, Tiberiu empecipiar na política so la direición d'Augusto, siendo nomáu cuestor.[7] Concedióse-y el derechu de presentase a les eleiciones a cónsul y pretor cinco años enantes de la edá riquida pola llei.[8] Los mesmos derechos fuéron-y concedíos al so hermanu Drusu.
Pocu dempués, Tiberiu empecipió na corte la so carrera como abogáu,[9] y ye de suponer que foi nesi momentu cuando s'espertó la so pasión pola retórica griega. En 25 e.C. empecipiar na so carrera militar participando nes Guerres Cántabres como tribunu militar.[10] En 20 e.C. Tiberiu foi unviáu a Oriente sol mandu de Agripa coles mires de recuperar les águiles de les lexones que los partos arrampuñaren a Marcu Licinio Gruesu (Batalla de Carrhae, 53 e.C.), Lucio Decidio Saxa (40 e.C.) y Marcu Antoniu (36 e.C.).[8] Tres dellos años de negociación, Tiberiu condució una potente fuercia militar al interior d'Armenia, coles mires de convertir l'antiguu reinu nun estáu veceru de Roma y crear con ello una amenaza sobre la frontera parta. Augusto llegó a un compromisu pol cual devolvíense los poderes al Reinu dexándo-y permanecer neutral ente los dos poderes.[8]
En tornando d'Oriente en 19, Tiberiu cásase con Vipsania Agripina, fía del meyor amigu y xeneral d'Augustu, Marcu Vipsaniu Agripa.[11] Foi nomáu pretor y únviose-y al mandu de les sos lexones a xunise a les campañes del so hermanu Drusu nel oeste. Mientres Drusu centró les sos fuercies na Gallia Narbonensis y a lo llargo de los Alpes, Tiberiu combatió a les tribus de los Alpes y de la Galia Tresalpina. En 16 e.C. afayó la fonte del Danubiu y cruciar pola metá del so cursu. Cuando volvió a Roma en 13 e.C., Tiberiu foi nomáu cónsul y alredor d'esi mesmu nació'l so fíu Xuliu César Drusu.
La muerte de Agripa en 12 e.C. alzó a Drusu y a Tiberiu na escala socesoria. Tiberiu solicitó a Augusto divorciase de la so esposa y casase con Xulia la Mayor, fía d'Augustu y vilba de Agripa,[11] magar tamién se dixo que foi'l mesmu Augusto quien-y impunxo esti enllaz cola vilba de la so entós suegru.[12] Esti matrimoniu supunxo un puntu d'inflexón na vida de Tiberiu. El matrimoniu con Julia nunca foi feliz y produció un solu fíu que morrió mientres la infancia.[11] Según antigües fontes un día Tiberiu foi a casa de Vipsania llorando pa roga-y el so perdón.[11] Poco dempués atopóse con Augusto y xuntos alcordaron que Tiberiu y Vipsania enxamás se volveríen a atopar. La carrera de Tiberiu siguió creciendo y tres les muertes de Agripa y del so hermanu Drusu en 9 e.C. convertir nun claru candidatu a la socesión. En 12 e.C. concediéronse-y los mandos de los exércitos de Panonia y Germania, dambes provincies bien inestables. Tornó a Roma y foi nomáu cónsul per segunda vegada en 7 e.C. y en 6 e.C. concediéronse-y poderes tribunicios (potestas tribunicia) y el control del Este.[13] Sicasí, a pesar de los sos ésitos y de la so granible carrera Tiberiu nun yera feliz.
En 6 e.C., cuando taba a puntu d'asumir el mandu del Este y convertise con ello nel segundu home más poderosu de Roma, anunció'l so retiru de la política y retiróse a Rodes. Los motivos d'esta repentina retirada nun tán claros.[14] Antiguos historiadores especularon cola posibilidá de que Tiberiu sintiérase como una solución provisional cuando Augustu adoptó a los fíos de Julia y Agripa, Gayu César y Luciu César y favoreciólos a lo llargo de la so carrera tal como fixera con Drusu y col mesmu Tiberiu. El futuru emperador pudo pensar que cuando los sos fiyascos cumplieren la mayoría d'edá reemplazaríen-y ensin miramientos y sintióse utilizáu. Tamién pudo influyir el conocíu comportamientu promiscuo de la so esposa.[15] Según Tácitu, fueron motivos personales los qu'impulsaron a Tiberiu a retirase a Rodes, onde empezó a odiar a la so esposa y a naguar por a la so ex-esposa Vipsania.[16] Tiberiu atopábase casáu con una muyer que tarrecía, que-y humildaba coles públiques escapaes nocherniegues que protagonizaba, y que lu prohibiera ver a la muyer qu'amaba.
Independientemente de los motivos de Tiberiu, la retirada foi desastrosa pa los planes socesorios d'Augusto. Gayu y Luciu taben inda na adolescencia, y Augustu, que cuntaba entós con 57 años, nun tenía un inmediatu socesor. La retirada de Tiberiu ponía en peligru una tresferencia pacífica de poder tres la muerte d'Augustu y dexaba de ser una garantía de que tres la muerte del Príncipe (princeps), el poder siguiera en manes de la so familia o de los aliaos de la so familia.
Ciertes histories apócrifes rellaten que cuando Augustu cayó gravemente enfermu, Tiberiu saleó escontra Roma y desembarcó n'Ostia enterándose de qu'Augustu sobreviviera.[17] Tiberiu volvió a Rodas y dende ellí cursó cartes al emperador solicitándo-y volver a Roma, cosa qu'Augustu-y negó en diverses ocasiones.
Cola retirada de Tiberiu, la socesión recayía puramente nos dos nuevos nietos d'Augustu, Gayu y Luciu César. La situación tornóse de secute más precaria cola muerte de Lucio en 2 d.c. Augusto, a pidimientu de Livia, dexó a Tiberiu tornar a Roma como ciudadanu romanu y namás.[18] En 4, Cayo morrió n'Armenia y a Augusto nun-y quedó más remediu que recurrir a Tiberiu.[19][20]
La muerte de Gayu en 4 dio l'entamu a una frenética actividá en palaciu. Tiberiu foi adoptáu como fíu y herederu de plenu derechu. De la mesma, Tiberiu viose obligáu a adoptar al so sobrín, Xermánicu, el fíu del hermanu de Tiberiu, Drusu'l Mayor y Antonia la Menor (Antonia Minor).[19][21] Tiberiu recibió poderes tribunicios y asumió parte del maius imperium d'Augusto, daqué colo que nin Agripa fuera compensáu.[22] En 7, Póstumu César foi refugáu por Augusto y se exilió na Isla de Pianosa, onde vivió confináu en solitariu.[20][23] En 13, los poderes de Tiberiu igualar a los del propiu Augustu. Tiberiu fíxose co-princeps de plenu derechu, y en casu de muerte d'Augusto namái tenía d'asocede-y con normalidá.
Augustu morrió en 14, a la edá de 76 años.[24] Augustu foi soterráu con toles ceremonies establecíes de mano y divinizóse-y por aciu el nuevu ritu de l'apoteosis, que van heredar los sos socesores. Tiberiu pela so parte foi confirmáu como únicu socesor.[25]
Conforme al métodu d'Augustu y les apariencies qu'él tomara de primeres ante'l Senáu, Tiberu tuvo'l procuru d'evitar que lo punxera n'evidencia la estensión del so poder personal. Decidió nun adoptar el nome d'Imperator: Solo añadió l'epítetu d'Augustu al nome de Tiberiu Xuliu César que yera'l suyu dende la so adopción; y, nes inscripciones y les monedes el nome de Tiberius Caesar Augustus asocedió al de Imperator Caesar Augustus. Nun se dexó otorgar nunca'l títulu de padre de la patria.
Pero, detrás d'esta actitú aparentemente escrupulosa, estremar en realidá cada vegada más de les instituciones republicanes. Tiberiu decidió tresferir el nomamientu de los maxistraos de los Comicios al Senáu. Con esto los Comicios perdieron una atribución bien importante, y sumió el sistema eleutoral propiu de la República. Curiosamente, acabar con esti derechu de la ciudadanía nun-y resultó difícil. En realidá, les asamblees populares diba tiempu que taben desacreditadas yá que s'amosaren caprichoses, serviles ya incapaces de tomar decisiones, depués dexaren de ser la representación del pueblu romanu.
L'emperador designaba candidatos pa delles de les maxistratures, y los llugares que quedaben vacantes (ensin propuesta del emperador) yeren designaos pol Senáu y formábase una llista única. L'Asamblea Popular o Comicios (que siguieron celebrándose hasta'l sieglu III) llindar a aclamar la llista única. Les lleis promulgar ensin intervención de les Asamblees. Ello ye que el pueblu solo caltenía'l poder nun aspeutu: el so favor o la so hostilidá yeren determinantes pa los emperadores, y espresábense nes grandes celebraciones del circu.
Estes midíes, paecíen reforzar el poder del Senáu. Pero Tiberiu procuróse una serie de compensaciones. La más importante foi la d'aumentar el cuerpu de la guardia pretoriana de tres cohortes a nueve y la construcción d'un campamentu permanente pa elles llamada capa praetoria nun arrabalde de la ciudá.
El Senáu promulgó delles lleis, ente elles una sobre'l estatus social de les muyeres que tuvieren rellaciones sexuales con esclavos, un sobre tutela, un sobre penes por deterioros n'edificios públicos, normes sobre enxuiciamientu criminal, castigos d'esclavos que tuvieren presentes nuna casa cuando l'amu fora asesináu, y una llei d'heriedu de les muyeres (los fíos de la cual yeren preferentes a los sos hermanos o parientes).
El Senáu adquirió una función importante al respective de les provincies: l'actuación de los senadores como xuraos nos casos de concusión (Repetundae), ye dicir d'alquisiciones illegales per parte de los gobernadores y funcionarios provinciales (al paecer, los xuicios de Repetundis fueron frecuentes). Tamién xulgaba los delitos de traición o de lesa maxestá.
Una llei (Lex Majestate) promulgada diba años (al sieglu anterior) regulaba les condenes por ofienses a los máximos dignatarios del Imperiu, y Tiberiu tuvo qu'usala.
A la categoría de senadores (o senatoriales) podíen aportar aquellos que teníen tierres per valor de siquier un millón de sestercios, que procedíen una gran parte de la clase de los caballeros. Asina, la mayoría de los que teníen la categoría de senadores (anque non toos exercíen el cargu, que yera electu) constituyíen una casta hereditaria a la cual solo podía aportase dende otres clases por designación imperial direuta o indireuta.
Pa aportar a senador teníense qu'exercer primeramente les maxistratures siguientes:
En exerciéndose toes o parte d'estes maxistratures llegar al rangu de senador. La mayoría de los senadores yeren italianos, procedentes de la clase senatorial.
El Imperator o Princeps disponía de tolos poderes d'un tribunal (Tribunicia potestas), de los cualos tenía un procónsul nel gobiernu de les provincies (poder que'l Imperator podía exercer en cualesquier parte del territoriu), y de xuru de los poderes d'un cónsul, yá que si deseyar ostentaba'l cargu de Cónsul ordinarius. Yera, amás, Pontifex Maximus y de cutiu exercía tamién les funciones censoriales (anque nun ostentaba'l títulu de censor, maxistratura «resucitada» por Claudio). Atribuyíense-y delles calificaciones: Pater Patriae, Princeps Senatus, Imperator y Augustus.
El Imperator tenía al so serviciu a los funcionarios siguientes:
L'emperador disponía de les siguientes rentes, que constituyíen el Fiscus:
_01.jpg)
Les propiedaes del emperador (tierres, palacios, villes n'Italia o nes provincies y otres) paez que pasaben al so socesor, inclusive nun siendo parientes. Los ciudadanos y les comunidaes podíen dirixise al Imperator, consultáben-y cuestiones llegales y recibíen respuesta. En tiempu de Tiberiu los tributos a les provincies esixir con moderación y les lleis aplicar con xusticia.
L'emperador exerció tamién como censor, y encargó la realización del censu a les provincies (instituyíu yá por Augusto). Ente les lleis qu'aplicó, vamos señalar les siguientes:
Los problemes militares, pela so parte, surdieron rápido pa Tiberiu: les lexones de Panonia y Germania nun recibieren les primes que se-yos prometiera mientres el reináu d'Augusto y tres un curtiu periodu de tiempu nel qu'asumieron que nun habría respuesta per parte de Tiberiu, remontáronse.[26] Xermánicu y el fíu de Tiberiu, Xuliu César Drusu fueron unviaos a la rexón a la cabeza d'una fuercia coles mires d'encalorar la rebelión y llograr que les lexones rebalbes tornaren a files.
Xermánicu sicasí axuntó a los remontaos y liderar nuna curtia campaña a lo llargo del Rin en territoriu xermánicu, afirmando que cualquier botín que pudieren consiguir constituyiría la prometida prima.[27] Xermánicu y el so exércitu cruciaron el Rin y ocuparon tol territoriu ente esi ríu y l'Elba. Tácito escribe que Xermánicu recuperó les águiles que se perdieren tres la ignominiosa derrota na Batalla del monte de Teutoburgu, na que tres legiones romanes al mandu de Publio Quintilio Varo fueron aniquilaes nuna emboscada xermana.[28] A pesar de la indolencia militar de Tiberiu, Xermánicu apurriera un duru golpe a los enemigos de Roma en Germania, encalorara un amotinamientu de tropes y amás traxera a Roma les águiles perdes. Estes heroiques aiciones asitiaron a Xermánicu nun llugar privilexáu na llinia socesoria.
Tres la so campaña en Germania,[29] Xermánicu celebró un trunfu en Roma en 17.[28] Esti trunfu yera'l primeru que contemplaba la ciudá de Roma dende los del emperador Augusto en 29 e.C. En 18 conceder a Xermánicu les provincies orientales del Imperiu, al igual que se fixera con Agripa y col mesmu Tiberiu. Esti nomamientu suponía que Xermánicu yera'l claru favoritu p'asoceder a Tiberiu.[30] Xermánicu morrió al añu siguiente, probablemente envelenáu pol gobernador de la provinvia de Siria, Cneo Calpurnio Pisón.[31] Los Pisones fueren partidarios de los Claudios y aliárense col mozu Octavio tres el so matrimoniu con Livia, la madre de Tiberiu; por tantu l'emperador yera sospechosu. Nel xuiciu, Pisón amenació con implicar a Tiberiu,[32] anque nun se sabe a ciencia cierta si realmente'l gobernador de Siria fuera capaz d'implicar al emperador. Cuando se xeneralizó nel Senáu una actitú contraria contra Pisón, ésti suicidóse.[33][34]
Tiberiu pela so parte paecía tar cansáu de la política. En 22 empezó a compartir poderes tribunicios col so fíu Drusu'l Mozu[35] y empezó a realizar escursiones a Campania que se tornaben más llargues cada añu. En 23, el fíu de Tiberiu morrió n'estrañes circunstancies[36][37] y Tiberiu decidió retirase a la Isla de Capri (26).[38]
Luciu Eliu Sexanu sirviera a la familia imperial mientres más de venti años cuando foi escoyíu prefeutu del pretoriu en 15. A midida que Tiberiu diba repunando más la so posición nel poder, empezó a depender en mayor midida de la Guardia Pretoriana y del so líder Sexanu. En 17/18, Tiberiu delegó na Guardia Pretoriana la xera de defender la ciudá, y treslladóse a campamentos asitiaos nel esterior de les muralles de la ciudá,[39] dando con ello a Sexanu l'accesu a ente 6.000 y 9.000 soldaos. La muerte de Drusu alzó a Sexanu a güeyos de Tiberiu que se refería a él como "el mio compañeru". Tiberiu alzó estatues de Sexanu por tola ciudá[40][41] y foi retirándose gradualmente del poder que foi cedíu a Sexanu. Cuando Tiberiu se retiró finalmente en 26, Sexanu taba al cargu de l'alministración del estáu y de la capital.
La posición de Sexanu nun yera esautamente la d'un socesor yá que pidiera la mano de Livila,[42] la sobrina de Tiberiu en 25, y habíase vistu obligáu a retirar la solicitú so presiones.[43] Sexanu y la guardia controlaben el corréu imperial y por tanto taben en posesión de tola información que Tiberiu unviaba a Roma y que Roma unviaba a Tiberiu.[44] Con too y con eso el poder acumulao, la presencia de Livia Drusila llindaba l'área d'aición de los pretorianos, sicasí, la so muerte en 29 camudó tou.[45] Sexanu empecipió una serie de xuicios amañaos de senadores y ricos caballeros procedentes del Ordo Equester colos qu'esaniciaron a tolos sos rivales políticos y aumentaron l'ayalga pública (y el suyu propiu). La vilba de Xermánicu, Agripina la mayor y dos de los sos fíos, Nerón César y Drusu César fueron deteníos y exiliaos en 30, morriendo darréu en sospechoses circunstancies.[46]
En 31, Sexanu ostentó'l consuláu con Tiberiu In Absentia,[47] empezando con ello a consolidar seriamente'l so poder. Lo qu'asocedió por esta dómina ye malo de determinar, anque paez ser que Sexanu intentó congraciarse coles families pertenecientes a la Dinastía Julio-Claudia con vistes a poder ser adoptáu nel senu de la familia Julia, ocupando con ello'l puestu de rexente o inclusive de Princeps.[47] Más tarde Livila implicar na trama al afayase que fuera l'amante de Sexanu.[48] Paez ser que l'oxetivu de la intriga yera derrocar a Tiberiu y, col sofitu de los Xulios, asumir el principáu ellos mesmos o actuar como rexentes de los mozos Tiberiu Ximielgu y Calígula. Los que s'interpunxeron nel so camín fueron acusaos de traición.
Sicasí, les crueles aiciones de Sexanu fueron les que-y fixeron cayer finalmente: los xuicios de senadores y caballeros que se produxeren tres la retirada de Tiberiu ganáron-y un bon númberu d'enemigos que nun taben dispuestos a dexa-y asumir el Principáu. En 31, Sexanu foi convocáu al Senáu onde-y lleeron una carta roblada por Tiberiu que lu acusaba de traición y condergábalu a ser executáu de momentu.[49] Sexanu foi xulgáu y él y dellos de los sos colegues fueron executaos esa mesma selmana. A la so muerte foi sustituyíu como Prefeutu del Pretorio por Nevio Sutorio Macro.[49]
Tres la muerte de Sexanu, Roma convertir nuna serie de xuicios que paecía nun tener final. A pesar de la apatía y de la indecisión que caracterizaren el principiu del so reináu, a la fin del so reináu decidir a faelo ensin reparos. Tiberiu abrasó les files del Senáu. Tolos que collaboraren o se rellacionaren col Senáu fueron xulgaos y executaos y les sos propiedaes fueron confiscadas.[50] Tácito describir asina:
Les execuciones convirtiéronse nun estímulu pa la so roxura, y condergó a muerte a tolos encarcelaos acusaos de collaborar con Sexanu. Ellí atópense, separaos o en montones, una tremera de muertos de tolos sexos y edaes. Nun se dexó a parientes y amigos tar cerca d'ellos, llorar la so muerte o siquier miralos. Espíes establecieron rondes p'anotar a los dolientes qu'osaben averase. Cuando los cadabres tuvieron podrientos, abasnar al Tíber, a que les sos agües refundiar. La fuercia del terror y la crueldá escastaron la pena.[50]
Empezaron a surdir rumores sobre los ignominiosos actos que Tiberiu protagonizaba nel so llugar de retiru. Suetoniu describe situaciones de total perversión sexual, onde taben presentes el sadomasoquismu, el voyeurismo y la pedofilia.[51][52] Anque ye probable que solo fuera una invención de los sos enemigos en Roma, estos rumores dannos una idea de la opinión que tuvo'l pueblu romanu del so Princeps mientres los sos 23 años de reináu.
L'asesinatu de Sexanu y los xuicios por traición estropiaron la imaxe y la reputación de Tiberiu. Tres la cayida de Sexanu, la retirada de Tiberiu foi completa; l'Imperiu siguió funcionando al traviés de la inercia burocrática establecida por Augusto, en cuenta de ser dirixíu pol princeps. Tiberiu volvióse dafechu paranoicu[52] y pasó cada vegada más tiempu aislláu tres la muerte del so fíu. Mientres Tiberiu taba retiráu, según Suetonio los partos empecipiaron una curtia invasión mientres les tribus dacies y les tribus xermániques del Rin realizaben incursiones en territoriu romanu.[53]
Tiberiu nun realizó disposiciones pa garantizar una socesión pacífica. Tres la muerte de munchos de los Xulios, de los sos partidarios y del so propiu fíu, los únicos candidatos serios p'asocede-y yeren el so nietu Tiberiu Ximielgu[54] y el fíu de Xermánicu, Calígula. Con too y con eso, Tiberiu siguió ensin realizar nengún tipu de disposición socesoria y solo tiénense noticies d'un intentu a la fin de la so vida de nomar a Calígula cuestor honorariu.[55]
Tiberiu morrió en Miseno el 16 de marzu de 37 a la edá de 77 años.[56] Según Tácito la muerte del emperador foi recibida con entusiasmu ente'l pueblu romanu, solo pa callase de secute cuando tuvo noticies de la so recuperación y volvese a regocijar cuando Calígula y Macro asesináronlu.[57] Sicasí, los escritos de Tácito son probablemente apócrifos una y bones nun son confirmaos por nengún otru historiador antiguu. El rellatu de Tácitu puede indicar el sentimientu predominante nel Senáu escontra Tiberiu nel momentu de la so muerte. Nel testamentu de Tiberiu, el fináu emperador delegaba en Calígula y en Tiberiu Ximielgu'l reináu conxuntu.[58][59] Lo primero que fizo Calígula foi asumir los poderes de Tiberiu y asesinar a Tiberiu Ximielgu.[59]
La cayida de Tiberiu nun se debió al so abusu de poder, sinón a la so negativa a usalo. El so reináu, apático en comparanza col del so predecesor, fíxo-y ganase la perceguera del pueblu. El Senáu tuviera funcionando so la direición d'Augusto mientres años y, cuando Tiberiu quixo devolve-y la so autonomía, ésti nun supo actuar por sigo solo. En fracasando, Tiberiu paeció desinteresarse de la so posición. Tiberiu constitúi un exemplu de desdexación del poder.
Según les descripciones de la dómina, Tiberiu yera de gran estatura, complexón atlética, tez blanca y calvez prematura. Tan solo quedó-y el pelo na nuca, que dexó crecer, siguiendo la moda de los patricios de la dómina. Yera maniegu, tenía los güeyos de distintos colores, verde y azul, como los gatos, y anque yera miope, de nueche tenía una visión d'una agudez escepcional. La so salú yera escelente, y solo consta que careciera en dos causes.
Home cobarde y reserváu, la vergüenza pola so calvez produció-y un fondu efeutu depresivu, hasta'l puntu que llegó a condergar a Lucio Cesiano por burllase en públicu de la so calva. Tamién careció unes tarrecibles úlceras faciales que-y enfeaben el cara y obligar a tener la cara cubierta d'emplastos; esta dermopatía fizo que Tiberiu evitara apaecer en públicu.
Resentíu col mundu, tenía un calter cínicu, amarguríu y un humor cruel n'estremu. Suetonio narra una anéudota según la cual, asustáu Tiberiu por un pescador de Capri qu'esguilara un cantil pa ufierta-y la so meyor captura, fíxo-y estregar la cara col so pexe. En mediu del supliciu, el pescador (que debía de tener un humor similar al de Tiberiu) felicitar de nun regala-y una enorme llagosta qu'había coyíu. Tiberiu mandó traela y fizo que lu resfregar tamién con ella la cara.
Tiberiu, a la so muerte en 37, podría ser recordáu como un exemplu de cómo reinar.[60] A pesar de la xeneral hostilidá cola que lo recuerden los historiadores contemporaneu y posterior, Tiberiu dexó na Ayalga tres billones de sestercios.[61][59] En llugar d'embarcase en costoses campañes nel estranxeru, Tiberiu decidió fortalecer l'Imperiu por aciu la construcción de defenses, l'usu de la diplomacia y calteniendo una política de pasividá nes disputes de monarques estranxeros.[39] La resultancia de la política de Tiberiu foi un Imperiu más fuerte y consolidáu. De los autores que los sos testos sobre l'emperador sobrevivieron, solu cuatro describen con tou detalle'l reináu: Tácitu, Suetoniu, Dión Casiu y Veleyu Patérculu, amás de pequeños fragmentos escritos por Pliniu'l Vieyu, Estrabón y Marcu Anneu Séneca. El mesmu Tiberiu escribió una autobiografía que Tácitu describi como «curtiu y sucinta»; sicasí, esti trabayu perdióse.[62]
L'informe más detalláu sobre'l reináu de Tiberiu llegónos de la mano de Publiu Corneliu Tácitu y les sos Añales, que los sos seis primeros llibros traten de la tema. Tácito foi un caballeru -pertenecía al ordo equester- que nació mientres el reináu de Nerón en 56. La so obra ta basada na so mayor parte nel acta senatus (l'acta de sesión del Senáu) y el acta diurna populi Romani (coleición de rellatos ya informes d'actuaciones gubernamentales y cortesanes), na autobiografía de Tiberiu y nos historiadores contemporáneos como Cluvio Ablondu, Fabio Rústicu y Pliniu'l Vieyu, que los sos escritos perdiéronse. La descripción del emperador realizada por Tácito ye xeneralmente negativa y faise más dura gradualmente a midida que'l so estáu empiora.[63] L'historiador menta una clara degradación del estáu psicolóxicu del emperador a partir de la muerte del so fíu en 23.[60] L'historiador Tácito describe en llinies xenerales el reináu de la Dinastía Julio-Claudia como inxustu y cruel[63] y les bones aiciones qu'asocedieron de primeres del so reináu son achacaes a pura hipocresía.[56] Tácito tamién recurre nel desequilibriu de poder ente los emperadores y el Senáu y pon de manifiestu la corrupción y la tiranía derivaes de los gobernantes, dedicando una importante parte del so rellatu a los xuicios y persecuciones que surdieron arriendes de la restauración de la llei de maiestas.[64] L'últimu alegatu del so sestu llibru ye'l meyor exemplu de la so opinión sobre l'emperador:
El so calter esperimenta constantes cambeos. Ente que mientres el reináu d'Augusto foi un ciudadanu priváu qu'ostentó altos cargos, algamó la so reputación un altu nivel. Pero tres la muerte de Drusu y Xermánicu el so calter sumir na maldá y la desgracia. Finalmente intentó llibrase del mieu y la vergüenza que los sos propios enclinos aguiyaren.[56]
Suetonio foi un caballeru del ordo equester que trabayó nun puestu alministrativu mientres los reinaos de Traxanu y Adriano. La so gran obra, titulada Les vides de los dolce césares ye una biografía de César y los once primeros emperadores de Roma que va dende la nacencia de Xuliu César hasta la muerte de Domicianu en 96. Al igual que Tácito, Suetonio tuvo accesu a los archivos imperiales, según a los escritos d'historiadores antiguos como Aufidio Baso, Cluvio Ablondu, Fabio Rústicu y les mesmes cartes del emperador César Augusto. La obra de Suetonio ye sicasí más sensacionalista y anecdótica que la del so contemporaneu, destacando les partes que rellaten les supuestes depravaciones cometíes pol emperador al so retiru en Capri,[51] y emponderando sicasí les aiciones de Tiberiu de primeres del so reináu, faciendo fincapié na so modestia.[65]
L'historiador Veleyu Patérculu constitúi una de les poques fontes contemporánees a Tiberiu, que fala de la so persona y el so reináu. Patérculu sirvió so les órdenes de Tiberiu mientres ocho años en Xermania y Panonia en calidá de prefeutu de caballería y legáu. La obra de Patérculu estender pol periodu entendíu ente la cayida de Troya y la muerte de Livia (29), y da una opinión bien favorable del emperador[7][66] y del so Prefeutu del Pretoriu, Sexanu.[67] Anque nun se sabe a ciencia cierta si lo tendencioso de la obra deber a una verdadera almiración o al mieu de represalies, ye importante conocer el datu de que Patérculo foi asesináu en 31 en calidá d'amigu de Sexanu, lo que puede danos la idea de qu'esistiera una verdadera amistá ente los dos.[68]
Los evanxelios menten que mientres el reináu de Tiberiu, Xesús de Nazaré foi executáu por órdenes del gobernador de Xudea, Poncio Pilatos. Na Biblia, el nome de Tiberiu méntase namái nuna ocasión (Evanxeliu según san Lucas),[69] nuna parte na que menten l'ascensu de Xuan Bautista al serviciu públicu. Anque se cita en numberoses ocasiones el nome de César, nun se fai referencia esplícita a Tiberiu.
El palaciu de Tiberiu en Roma alcontrar nel Monte Palatín y les sos ruines pueden visitase anguaño. Mientres el reináu de Tiberiu nun se llevaron a cabu grandes obres quitando la construcción d'un templu dedicáu a Augusto y la restauración del Teatru de Pompeyo,[70][71] que nun se concluyó hasta'l reináu del emperador Calígula.[72]
Se recuperaron y caltuvieron los restos de la villa de Tiberiu en Sperlonga, onde s'atopó un covarón de que'l so interior recuperáronse diverses estatues. El complexu de Tiberiu en Capri envalórase que tomó un total de doce villes,[38] de les cualos la famosa Villa Jovis ye la más grande.
Tiberiu negar a ser adoráu como un dios, tal como se fixera con Xuliu César y César Augusto, y solo dexó la construcción d'un templu nel so honor en Esmirna.[73]
Herodes Antipas punxo'l nome de la ciudá de Tiberíades, asitiada na mariña occidental del Mar de Galilea n'honor a Tiberiu.[74]
Gregorio Marañón.Tiberio: Historia de un resentimiento 1939
Tiberiu foi representáu en diverses ocasiones na ficción, tantu na lliteratura como nel cine y na televisión, yá como personaxe principal, en Allan Massie (Tiberiu), o más frecuentemente, como secundariu. La más conocida ye la so representación na novela I Claudius, de Robert Graves, y la consiguiente adautación de la serie de televisión de títulu homónimu de la (BBC), na que lu interpreta George Baker. La NBC norteamericana escoyó a James Mason pal papel de Tiberiu na so miniserie A.D. Anno Domini. Tiberiu apaez tamién nes películes Ben-Hur (interpretáu por George Relph) y Calígula (interpretáu por Peter O'Toole).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
