especie de planta From Wikipedia, the free encyclopedia
L'ananás[2] (Ananas comosus) ye una planta perenne de la familia de les bromeliácees, nativa d'América del Sur. Esta especie, d'escasu porte y con fueyes dures y llanceolaes d'hasta 1 metru de llargu, fructifica una vegada cada trés años produciendo un únicu frutu fragante y dulce, bien apreciáu en gastronomía.
Ananas comosus ananás  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Estáu de caltenimientu | ||
 Esmolición menor (IUCN)[1] | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Plantae | |
| División: | Magnoliophyta | |
| Clas: | Liliopsida | |
| Subclas: | Commelinidae | |
| Orde: | Poales | |
| Familia: | Bromeliaceae | |
| Subfamilia: | Bromelioideae | |
| Xéneru: | Ananas | |
| Especie: |
A. comosus (L.) Merr., Interpr. Herb. Amboin., 133, 1917 | |
| Consultes | ||
| Royal Botanic Gardens, Kew | Royal Botanic Gardens, Kew | |
| World Flora Online | World Flora online | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
Anque la mayoría de les bromeliacees son epifitas, A. comosus ye una planta viviega, terrestre, aparentemente acaule, con una roseta basal de fueyes ríxides, sésiles, llanceolaes, estrechamente inxeríes, colos márxenes dotaos d'escayos de puntes curties, de 30 a 100 cm de llargu; son llixeramente cóncaves, pa conducir l'agua d'agua escontra la roseta. El tarmu, acoloratáu, faise visible alredor de los 2 años, creciendo llonxitudinalmente hasta algamar ente 1 y 1,5 m. De les axiles foliares apaecen pequeños retoño que los cultivadores corten pa la reproducción, anque si déxense pueden producir más frutos. Del tarmu broten inflorescencies en forma d'espiga, col tarmu engrosáu, formaes por delles docenes de flores trímeras de color violáceo, qu'apaecen a la fin d'un escapo nes axiles de les bráctees. Les flores son hermafrodites, sésiles, con bráctees inconspicuas, los tépalos esternos apenes asimétricos y llibres, d'ovariu súperu. El periodu de floriamientu estender por un mes o más; la planta ye autoestéril, una traza escoyida polos criadores pa favorecer la reproducción vexetativa. La polinización ta a cargu, na so redolada natural, de colibríes.
El frutu ye una pequeña baga, que se funde tempranamente coles axacentes nun sincarpio o infrutescencia, grande y de forma ovoide. El corazón del sincarpo, más fibrosu, formar a partir del tarmu axial engrosáu, y les parés del ovariu, la base de la bráctea y los sépalos los tresformar nuna magaya mariella, apenes fibrosa, duce y aceda, bien fragante, que nun guarda rastru de los frutos que lu compunxeron. La flor puramente dicha tresfórmase nun escudete octogonal de cubierta dura, formada pola fusión del ápiz de la bráctea y los trés sépalos, que va formar la dura piel cerúlea y espinosa del frutu. El cuévanu de la flor endurez les sos parés; según el cultivar apaez como una alviola vacida xunto a la piel, na que se caltienen los restos duru y filiforme de los estames, o s'amenorga a unes ranuras. Más escontra l'interior, les celdes del ovariu, que contienen les granes nel raru casu de fertilización, tamién s'estrechen considerablemente. Estes postreres son de tamañu bimilimétrico, engurriaes, de forma amigdaloide y de color pardu más o menos escuru.
El so arume deber al acetato de etilo.
La piña ye un cultivu claramente tropical. Acepta cualquier tipu de suelu, siempres que cunte con bon drenaxe; los suelos anubiertos pueden causar el podrén de los raigaños. Ye llixeramente acidófilu, prefiriendo un pH ente 5,5 y 6; esixe bones concentraciones de nitróxenu y potasiu, daqué de magnesiu y cantidaes llindaes de calciu y fósforu. Nun tolera les xelaes nin los llenes, y rique d'altes temperatures pa fructificar, alredor de los 24°; los escesos de calor, superando los 30°, perxudiquen la calidá del frutu al exacerbar el ciclu metabólicu; el réxime d'agües tien de tar ente los 1.000 y 1.500 mm añales. Nun crecer de normal percima de los 800 msnm, anque esisten plantíos aisllaos en Kenia y Malasia en zones d'altitú.
Orixinaria de dalgún llugar ensin especificar de Sudamérica, probablemente provenga del Cerrado, específicamente del Altiplanu Goiaseño. Los estudios de diversidá suxeren que s'aniciaría ente Brasil, Paraguái y Arxentina (esto ye, la zona de nacencia de la cuenca de la Plata), dende onde s'espublizó al cursu cimeru del Amazones y la zona de Venezuela y les Guayanes. Escontra'l 200 d. C. foi cultivada en Perú polos Mochica, quien la representaron na so cerámica. Nel sieglu XVI arrobinar escontra Europa y les zones tropicales d'África y Asia.
La piña ye un frutu non climatéricu, esto ye qu'hai que collechalo yá maduru pos una vegada cortáu la maduración detener por completu y empieza a deteriorase. La piña ye pocu sensible a la presencia d'etilenu, y tien baxa producción d'esta fitohormona.[3] Les condiciones más apropiaes pal so caltenimientu son temperatures de 7 a 13 °C y mugor de 85-90 %.[3] La vida en postcosecha en condiciones de caltenimientu óptimas algama ente 2 y 4 selmanes.[3]
El frutu pal so consumu puede tar frescu y en conserva. N'Occidente úsase davezu como postre, anque cada vegada más como ingrediente duce en preparaciones de comida oriental. Cuando la piña ta madura, la magaya ye firme pero flexible, les fueyes pueden arrincase d'un fuerte tirón y l'arume ye más intensu na parte inferior. Debíu al costu del tresporte del frutu frescu y la concentración del consumu, prodúcense numberosos subproductos industrializaos, cuantimás zusmios y mermelaes. Del zusmiu produz un vinagre escelente y bien arumosu.
Anque la enzima proteolíctica llamada bromelina concentrar nos tarmos, si'l zusmiu contienlo la cuenta, puede usásela como un ablandador de carnes.[4]
Ente les propiedaes melecinales del frutu, la más notable ye la de la bromelina, qu'ayuda a metabolizar los alimentos. Ye tamién diuréticu, llixeramente antisépticu, desintoxicante, antiácido y vermífugo. Estudióse'l so usu como auxiliar nel tratamientu de l'artritis reumatoide, la ciática, y el control de la obesidá.
L'alta concentración de bromelina nel pulgu y otres partes llevó al so usu en decocto pa solliviar infeiciones laríngeas y faríngeas, según n'usu tópicu pa la cistitis y otres infeiciones.
Tamién dignu de mención, ye que la bromelina de piña tien posibilidaes na llucha contra'l cáncer. La investigación amosó que causa autofagia en célules del carcinoma mamariu, que promueve el procesu celular de l'apoptosis.[5]
La piña puede llantase en cualquier momentu del añu en suelos húmedos, anque la meyor dómina ye la seronda. Ye rara la reproducción a partir de grana. Más frecuentemente utilícense los retueyos del tarmu central; los meyores vienen de la parte basal del mesmu, anque tamién pueden usase les yemes del tarmu distal o la corona de bráctees de la fruta. Naturalmente, los biltos basales desenvuélvense, fructifican y dan de la mesma orixe a nuevos tarmos. Los distintos tipos de retueyos conócense como corona (el meristemo apical), gallu (les yemes pedunculares) y clavos (renuevos de la yema peduncular).
Los renuevos llantar en llinia, dexando 40-45 cm ente plantes y daqué más ente fileres, o más si va aplicase pulverización mecánica con yerbicíes, con una densidá total de 37.500 a 50.000 plantes per hectárea. Los plantíos de fruta con destín industrial son más apertaes, d'hasta 80.000 plantes. Se desmaleza dos veces al añu; l'alternativa ye l'alboráu con yerbicides, cuantimás ametrina, diuron ya inclusive uracilos como'l casu del bromacil. Fertilízase tri o bianualmente con nitróxenu, potasiu y fósforu, de 5 a 6 g por planta, a los que s'añedir dacuando magnesiu. En zones de xelaes la planta tien de cubrir mientres la temporada de fríu.
La collecha principal efectúase de normal dende principios de branu hasta empiezos de seronda; el frutu tien de recoyese maduru, pos nun sigue la maduración una vegada estrayíu. El rendimientu del 30% considérase aceptable, esto ye, de 12.000 a 18.000 frutos d'ente 1 y 2,5 kg por hectárea. De normal les plantes anueven cada dos ciclos de collecha pa evitar l'amenorgamientu del rendimientu. Col usu d'etefón puede inducise'l floriamientu pa regular el ciclu granible.
| Piña, cruda | ||
|---|---|---|
| Tamañu de porción | ||
| Enerxía 50 kcal 209 kJ | ||
| Carbohidratos | 13.12 g | |
| • Zucres | 9.85 g | |
| • Fibra alimentaria | 1.4 g | |
| Grases | 0.12 g | |
| Proteínes | 0.54 g | |
| Tiamina (vit. B1) | 0.079 mg (6%) | |
| Riboflavina (vit. B2) | 0.032 mg (2%) | |
| Niacina (vit. B3) | 0.5 mg (3%) | |
| Ácidu pantoténicu (vit. B5) | 0.213 mg (4%) | |
| Vitamina B6 | 0.112 mg (9%) | |
| Ácidu fólicu (vit. B9) | 18 μg (5%) | |
| Vitamina C | 47.8 mg (80%) | |
| Calciu | 13 mg (1%) | |
| Fierro | 0.29 mg (2%) | |
| Magnesiu | 12 mg (3%) | |
| Manganesu | 0.927 mg (46%) | |
| Fósforu | 8 mg (1%) | |
| Potasiu | 109 mg (2%) | |
| Sodiu | 1 mg (0%) | |
| Cinc | 0.12 mg (1%) | |
| % de la cantidá diaria encamentada p'adultos. | ||
| Fonte: Piña, cruda na base de datos de nutrientes del USDA. | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
El so frutu contién:
Ye un escepcional fonte de vitamina C y Manganesu, escasa en grases y proteínes. Apurre 50 caloríes por cada 100 gramo pero en almíbar llixeru'l so apurra puede aumentar llixeramente. El almíbar pesáu añade alredor de 30 caloríes.[6]
| Principales productores de piña (2011) (tonelaes) | |
|---|---|
 Tailandia | 2.593.210 |
 Brasil | 2.318.120 |
 Costa Rica | 2.268.960 |
 Filipines | 2.246.810 |
 China | 1.551.367 |
 Indonesia | 1.540.630 |
 India | 1.415.000 |
 Méxicu | 920.000 |
 Vietnam | 742.926 |
 Colombia | 533.384 |
 Arxentina | 512.496 |
 Venezuela | 419.832 |
| Fonte: ONX: La División d'Estadística Archiváu 2016-10-04 en Wayback Machine [7] | |
Güei la piña ye'l segundu cultivu tropical en volume, namái superáu pol plátanu (Musa paradisiaca), y conforma más del 20% de la producción comercial d'esti tipu de frutos, de la cual el 70% consúmese fresca nel país d'orixe. El restu destinar al enlatáu en almíbar, una práutica empecipiada en Ḥawai nel sieglu XVIII, que ye la forma más consumida nos países templaos.
Los principales productores son Brasil, Costa Rica, China, Filipines, India y Tailandia, que concentren el 50% de la producción. Otru productores de relieve son Indonesia, Kenia, Méxicu y Nixeria. El cultivar más importante ye'l llamáu 'smooth Cayenne', orixinariu de la Guayana Francesa.
Indicaciones: Ye proteolítico, dixestivu: la bromelina ye un formientu dixestivu comparable a la pepsina y la papaína. Antiinflamatoriu, hipolipemiante, antiagregante plaquetario. Diuréticu, vitamínicu, de gran valor nutritivu. Axente d'espardimientu, deterxente de les llagues. Indicáu pa dispepsies hiposecretoras, reumatismu, artritis, gota, urolitiasis, arteriosclerosis. Bronquitis, enfisema, asma, mucoviscidosis. N'usu tópicu: llimpieza de firíes y ulceraciones trófiques. El corazón de piña preconizóse como coadyuvante en rexímenes d'endelgazamientu, pol so conteníu en fibra, con aición saciante y llixeramente llaxante.[8]
Dalgunos cultivares fueron escoyíos p'ameyorar el rendimientu de la fruta pa envasáu (piñes peroleras): xeneralmente'l frutu ye cilíndricu y allargáu.
Dalgunos cultivares de piña:
Ananas comosus describióse por (L.) Merr. y espublizóse en An Interpretation of Rumphius's Herbarium Amboinense 133. 1917.[9]
El términu "piña" adoptar pola so semeyanza col conu d'una conífera; la pallabra ananás, como se conoz mayoritariamente n'otres llingues (p.ex., español y portugués «ananás», francés, italianu, rumanu y un llargu etcétera, «ananas»), ye d'orixe guaraní, del vocablu naná naná, que significa «arume de los arumes».
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
