recipiente fondu y allargáu usáu pa bañase o llavase les persones From Wikipedia, the free encyclopedia
Una bañera o bañadera ye una recipiente que sirve pa bañase.[1] Otros sinónimos aceptaos como recipiente son: bacica, barreñu ya inclusive cubeta.[2]
La so etimoloxía deriva de bañu, del llatín balneum, col mesmu significáu, y de la mesma del griegu antiguu βαλανεῖον (balaneion, bañu público).[3]
Una bañera empotrada.
Bañera antigua de fierro fundíu
Pieza básica de los aparatos sanitarios de los cuartu de bañu cuartu de bañu, les bañeres modernes más económiques fabricar en fibra de vidriu o acrílica; tamién les hai en porzolana, lloza, aceru, fierro fundíu y madera (tradicionales en Xapón).
Históricamente rectangulares, tres l'apaición de les bañeres acríliques, pueden tener otres formes. Magar les primeres bañeres industriales yeren oxetos llibres ya independientes, con pates o, inclusive, ruedes, los modernos recipientes suelen tar empotraos n'espacios aisllaos con vitrines correderes (col complementu d'una ducha) o nel mesmu suelu del cuartu de bañu, asonsañando les pequeñes piscines o piles de l'antigüedá.
Alfred Stevens: El bañu (1867). Muséu d'Orsay
La cualidá diferencial de la bañera al respective de otres formes d'hixene y relaxación ye'l so calter priváu.[4] A pesar de la escasez y dificultá interpretativa de fontes y referencies sobre la bañera nel mundu antiguu, la relativa bayura de restos arqueolóxicos ya iconografía artística, dexen especular que foi un oxetu d'usu tantu nel llonxanu y mediu oriente como na Grecia clásica.
Exemplu arqueolóxicu emblemáticu de la mayor y más antigua bañera de calter non priváu ye'l "Gran Bañu de Mohenjo Daro", una especie de piscina municipal, con escaleres que baxaben hasta l'agua.[5] Les bañeres individuales más antigües datar en Babilonia escontra'l 1800 e.C.
N'Europa, les escavaciones nos palacios micénicos revelen estancies reconocibles como 'cuartos de bañu', información que concuerda coles escenes rellataes nos poemes homéricos, onde los héroes, antes de comer, tomen un bañu nuna bañera mientres un sirviente rocía el so llombu con agua calecida nuna cofaina puesta sobre una trébede.[6] Antes del periodu helenísticu les instalaciones llindar a una pila circular con un pie eleváu que namái dexa abluciones rituales; a partir del sieglu IV e.C. apaez el loutron, pieza destinada al bañu. Nos ximnasios, amás de les piscines y baños públicos tradicionales, instálense estufes pa la sudación y bañeres d'interior na parte cimera de les instalaciones. Nes riques cases helenístiques de la ciudá d'Olinto, toes elles amuesen una pieza con una bañera y una paré termóxena (magar se trata d'un casu aislláu de luxu).[6]
Tres la insalubre "nueche medieval", que nel aspeutu concretu de la hixene personal estender hasta'l sieglu XIX,[7] apaecen nel Occidente del sieglu de les lluces modelos precursores de les bañeres modernes. Sicasí, el so usu nun se va estender hasta bien avanzáu dichu sieglu cola apaición del tub (bañera) a la inglesa y les primeres bañeres móviles de fierro denominaes como tales.[8] El desarrollu de la sociedá industrial, los inventos y meyores nel campu de la fontanería,[9] y la conciencia espertada por descubrimientos médicu-científicos como los de Pasteur nesa segunda metá del sieglu XIX,[10] convirtieron un oxetu antes exóticu nun artículu de consumu necesariu, cuasi vital, de la civilización occidental.[11]
El procesu pa esmaltar bañeres de fierro fundíu inventáu pol escocésDavid Dunbar Buick,[12] va suponer l'emburrión definitivu pa la popularización de la bañera ente les clases riques de los países de la cultura occidental.
Bañeres históriques
Bañera-sarcófagu en pórfido del emperador Maximiano, convertida en pila bautismal nel Duomo de Milan.
Bañera de la emperatriz de Francia, Eugenia de Montijo, caltenida nel Castiellu de Belmonte (Cuenca).
La bañera más famosa de l'antigüedá foi la del sabiu Arquímedes. Anéudota, lleenda o realidá, lo cierto ye que dalgún tipu de recipiente (fuera tina, barreñu o bañera) resultó ser clave p'afayar y enunciar la 'llei' física conocida como principiu d'Arquímedes.
Cuenta Plinio,[13] que Popea, esposa de Nerón, llevaba nel so comitiva quinientes burres nodrizas pa bañase na so lleche, ye de suponer que tamién llevaba una bañera. Nesti capítulu de guapura tamién podría incluyise la bañera de la reina exipcia Cleopatra VII (col mesmu conteníu), y la de Paulina Bonaparte, hermana de Napoleón.[14]
Nel so testamentu, Pedru III d'Aragón dispunxo que'l so cadabre recibiera sepultura nel Monesteriu de Santes Creus, y nuna bañera de pórfido coloráu, que l'almirante Roger de Lauria traxo dende Sicilia, como los sos antepasaos Enrique VI y Federico II, soterraos coles mesmes en bañeres romanes de pórfido, reutilizaes como sarcófagos.[15]
Tristemente famosa sería la bañera de Marat, na que l'estadista de la revolución francesa somorguiar mientres llargues hores p'aselar una enfermedá de la piel, y na que morrió apuñaláu pola nueva Charlotte Corday. Asina lo describe Alphonse de Lamartine nel llibru 44 del so Historia de los girondinos: Marat, cubiertu na so bañera por un pañu puercu y enllordiáu de tinta, nun tenía fuera de l'agua más que la cabeza, los costazos, el cume del bustu y el brazu derechu.[16]Jacques-Louis David: La muerte de Marat (1793)
Igualmente murniu y tráxica sería la bañera d'un pisu del barriu parisín del Marais, na que foi atopáu ensin vida'l músicu Jim Morrison en 1971.
El xeniu d'Alfred Hitchcock inmortalizó cinematográficamente la bañera na recurrente escena de Psicosis: "...en llorando na so habitación, Marion entra nel cuartu de bañu y esnúdase pa dase una ducha. Yá de pies na bañera, y cola agua corriendo, nun oi que daquién abre la puerta del bañu. Inesperadamente cuérrese la cortina y Marion apenes va algamar a ver la solombra d'una muyer mayor que remana un gran cuchiellu de cocina. Marion glaya, mientres la muyer clava delles vegaes el cuchiellu nel so cuerpu moyáu. La muyer retirar del bañu y dexa a Marion muerta, quien riesga la cortina de la ducha y cai sobre'l cantu de la bañera. La ducha va siguir corriendo y abasnando el sangre de Marion escontra'l sumidoriu. Un primer planu amuesa'l so güeyu, mientres la cámara allóñase xirando sobre sí mesma..."[17]
La morbosidad latente n'infinitos exemplos de la Historia de la Pintura Occidental dexó interesante documentación iconográfica sobre les bañeres dende los primitivos flamencos hasta l'estragal del sieglu XXI.[18] Una tema bíblica (Betsabé y l'orixe del 'voyeurismo'), sirvió-y al maestru brujense d'orixe alemán Hans Memling, pa dexar noticia d'un interesáu modelu de bañera mueble qu'abre esta galería...[19]
Hans Memling: Betsabé (1480). Galería Estatal de Stuttgart.
François Clouet: Dama na bañera (semeya de Diana de Poitiers) (1571). Galería Nacional d'Arte, Washington.
Escuela de Fontainebleau: (La cortesana) Gabriela d'Estrées y una de les sos hermanes (1594). Muséu del Louvre, París.
Tomando un bañu y chocolate (anónimu francés del sieglu XVIII). Muséu del Arume "Fragonard", París.
Prilidiano Pueyrredón:El bañu (1865). Muséu Nacional de Belles Artes (Arxentina).
Carl Timoleón von Neff: Ekaterina Dolgorouka (hacia 1872).[20]
Nel universu de la cultura cristiana, l'usu de la bañera per parte de les muyeres sigue tando llindáu pol ritmu menstrual y la norma dictada por san Agustín.Historia de la vida privada (1987/1999) páxs. 417-420.
Na Barcelona industrial y burguesa del sieglu XIX, poner de moda'l arriendu de bañeres a caldereros para tomar de baños en casa, debiendo'l alquilador enllenales d'agua. Llevar a casa, tantu de día como de nueche. Había distintos tipos de bañeres según el so usu: baños xenerales, d'asientu, de pies, y otres pa los brazos que podíen tomase con toa comodidá dende la cama...Guía xeneral de Barcelona: Manuel Saurí,José Mates. 1849
La reutilización de bañeres romanes de pórfido pa enterramientu, documentada nel baxu imperiu romanu y l'imperiu bizantín y, mientres la Edá media, polos emperadores carolinxos, caltúvose entá por dellos pontífices romanos, según dellos emperadores del Sacru Imperiu y soberanos de Sicilia.
Ekaterina Dolgorouka foi amigu y darréu esposa morganática del zar Alexandru II. Ekaterina, nacida en 1847, yera fía del príncipe Michael Dolgoroukydel .
Vial, Claude(1983). Léxicu d'antigüedaes griegues.Madrid: Taurus Ediciones. ISBN 84-306-5705-3.
VV.AA.(2001). Historia de la vida privada (tomu IV).Madrid: Santillana S.A.. ISBN 84-306-0404-9.
.jpg)
_-_'The_Bath-_Woman_Supporting_her_Back',_pastel_on_paper,_c._1887.jpg)
