From Wikipedia, the free encyclopedia
El trestornu autista (o autismu),[nota 1] autismu infantil tempranu, autismu infantil o autismu de Kanner ye, según el Manual diagnósticu y estadísticu de los trestornos mentales na so versión IV, un trestornu del neurodesarrollo carauterizáu por alteraciones na interaición social, na comunicación (tantu Desarrollu del llinguaxe verbal como non verbal) y un repertoriu por demás acutáu d'actividaes ya intereses. La edá de presentación ye variable en función del nivel de desarrollu y de la edá cronolóxica.[1]
| Autismu | ||
|---|---|---|
 Poner oxetos en ringlera ye un comportamientu acomuñáu dacuando con individuos con autismu. | ||
| Clasificación y recursos esternos | ||
| CIE-10 | F84.0 | |
| CIE-9 | 299.00 | |
| CIAP-2 | P99 | |
| OMIM | 209850 | |
| DiseasesDB | 1142 | |
| MedlinePlus | 001526 | |
| eMedicine | med/3202 ped/180 | |
| MeSH | D001321 | |
| GeneReviews | Autism overview | |
| Especialidá | sicoloxía | |
 Avisu médicu | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Les sos manifestaciones desenvuélvense gradualmente, pero dalgunos neños con autismu algamen los sos finxos del desarrollu a un ritmu normal y depués sufren una regresión nes habilidaes primeramente adquiríes.[2]
Los trestornos del espectru autista, qu'inclúin l'autismu, son causaos pola interaición ente una susceptibilidá xenética heredable y factores ambientales qu'actúen mientres la embriogénesis.[3][4]
Los discutinios arrodien a les otres causes ambientales propuestes;[5] por casu, les hipótesis de vacuna son biolóxicamente implausibles y fueron refutadas por estudios científicos. Los criterios de diagnósticu riquen que los síntomes fáiganse evidentes na primer infancia, típicamente antes de los trés años.[6] L'autismu afecta'l procesamientu d'información nel celebru alteriando cómo les célules nervioses y les sos sinapsis conéctense y entamen; cómo asocede esto, nun ta bien esclariáu.[7] Ye unu de los trés trestornos del espectru autista (TEA); los otros dos son el síndrome d'Asperger, qu'escarez de retrasos nel desarrollu cognitivu y del llinguaxe, y el trestornu xeneralizáu del desarrollu ensin especificar (TGD-NE), que se diagnostica cuando nun se cumplen la totalidá de los criterios pal autismu o'l Síndrome d'Asperger.[8]
Les intervenciones tempranes de conducta, cognición y fala pueden ayudar a los neños con autismu a ganar habilidaes de autocuidado, sociales y comunicatives. A pesar de que nun esiste una cura conocida, esisten casos de neños que se recuperaron.[9] Namái una minoría de neños autistes apuerten a adultos independientes; la mayoría caltiénse bien dependiente de les sos families o de los sistemes de sofitu. Pocos viven solos, nun suelen tener amigos cercanos nin emplegos permanentes.[10]
Desenvolvióse una cultura autista, na que dellos individuos busquen una cura y otros creen que l'autismu tendría d'aceptase como una diferencia y nun tratase como un trestornu.[11]
El Manual diagnósticu y estadísticu de los trestornos mentales inclúi'l autismu na categoría de trestornos del espectru autista, xunto col síndrome d'Asperger y el trestornu pervasivo del desarrollu.[12]
La pallabra «autismu» foi utilizada per primer vegada en 1912 pol psiquiatra suizu Eugene Bleuler, nun artículu publicáu nel American Journal of Insanity, refiriéndose a un sinónimu de la esquizofrenia. Construyir a partir del griegu αὐτὀς (autos) que significa «unu mesmu».[13] [14]
En 1938, el médicu austriacu Hans Asperger utilizó la terminoloxía de Bleuler usando «autístico» nel sentíu modernu pa describir en psicoloxía infantil a neños que nun compartíen colos sos pares, nun entendíen los términos «cortesía» o «respetu» y presentaben amás vezos y movimientos estereotipaos. Denominó'l cuadru «sicopatía autística».[14]
L'usu médicu modernu del términu autismu nun asocedió hasta 1943, cuando Leo Kanner, del Hospital Johns Hopkins, estudió a un grupu d'once neños que teníen «una inhabilidad innata pa llograr l'avezáu y biolóxicamente natural contautu afeutivu cola xente» ya introdució la carauterización autismu infantil tempranu. Hans Asperger y Leo Kanner son consideraos los diseñadores del estudiu modernu del autismu.[14]
Les interpretaciones del comportamientu de los grupos reparaos por Kanner y Asperger fueron distintes. Kanner reportó que trés de los once neños nun falaben y los demás nun utilizaben les capacidaes llingüístiques que teníen. Tamién notó un comportamientu autu-estimulatorio y "estraños" movimientos naquellos neños. Pel so llau, Asperger notó, más bien, los sos intereses intensos y inusuales, el so repetitividad de rutines y el so apegu a ciertos oxetos, lo cual yera bien distintu al autismu d'altu rendimientu, yá que nel esperimentu d'Asperger toos falaben. Indicó que dalgunos d'estos neños falaben como "pequeños profesores" alrodiu del so área d'interés, y propunxo la teoría de que pa tener ésitu nes ciencies y nel arte uno tenía de tener ciertu nivel d'autismu.
El trabayu d'Asperger, sicasí, nun foi reconocíu hasta 1981 (per mediu de Lorna Wing), debíu principalmente a que foi escritu n'alemán. Anque tanto Hans Asperger como Leo Kanner posiblemente repararon la mesma condición, les sos distintes interpretaciones llevaron a la formulación del síndrome d'Asperger (términu utilizáu por Lorna Wing nuna publicación en 1981), lo que lo estremaba al autismu de Kanner.[15]
El psicoanalista y psicólogu austriacu, Bruno Bettelheim (Viena, Austria; 1903 – Chicago, Estaos Xuníos; 1990) interesar pol autismu, dende una posición que-y dixebra de manera obvia de Kanner. Frente a la esperiencia clínica y busca científica y neurobiolóxica d'ésti, Bettelheim adoptó una postura más doctrinaria, partiendo de los postulaos psicoanalíticos (como'l supuestu refugu inicial de los padres escontra'l neonato como mediu de autoprotección) y tratando tamién d'incorporar la epistemoloxía xenética de Piaget.[16]
Otra autora psicoanalista bien destacada ya influyida por Bettelheim, foi Frances Tustin Darlington (Inglaterra, 1913 - Londres, Inglaterra; 1994) que goció d'una gran popularidá en tol mundu y sigue teniéndola anguaño. En 1953 treslladar a Boston realizando una práutica nel James Jackson Putnam Center dirixíu por Beata Rank y Marian Putnam, unu de los primeros centros de tratamientu pa neños con autismu.[16]
La psiquiatra Lorna Wing (Gillingham, Inglaterra; 1928 - Kent, Inglaterra, 2014) con una fía con autismu, arreyar na investigación de trestornos del comportamientu, particularmente nel espectru del autismu. Entró a formar parte, xunto con otros padres, de la NAS (National Autistic Society, Inglaterra), en 1962, primer asociación nacional d'autismu del mundu.[16]
El psicólogu estauxunidense d'orixe alemán, Eric Schopler (Fürth, Alemaña; 1927 - Mebane, Estaos Xuníos; 2006) que la so investigación pionera nel autismu llevó a la fundación del programa TEACCH, espantáu poles idees y la práutica de Bettelheim, entrenaba a los padres nel procesu educativu tanto como fuera posible.[16]
El psicólogu clínicu Ole Ivar Lovaas (Lier, Noruega; 1932 - Lancaster, Estaos Xuníos 2010) foi consideráu como unu de los padres de la terapia pal autismu, denomada analís de conducta aplicada o ACA, más conocíu poles sos sigles n'inglés como ABA (applied behavior analysis). Foi bien criticáu pol usu de téuniques aversivas.[16]
La psicóloga evolutiva alemana Uta Frith (Rockenhausen, Alemaña; 1941) trabaya nel Institutu de Neurociencia Cognitiva na Universidá Collegede Londres. Ella foi pionera en gran parte de la investigación actual sobre l'autismu.[16]
Pa 2010, la tasa d'autismu envalorar n'alredor de 1-2 autistes por cada 1000 persones en tol mundu y asocedió cuatro a cinco veces más frecuente en neños qu'en neñes. Pa 2014, cerca del 1,5 % de los neños nos Estaos Xuníos (unu de cada 68) diagnosticáron-y TEA, un aumentu del 30 % a partir de 1 de cada 88 en 2012.[17][18][19] La tasa d'autismu ente adultos mayores de 18 años nel Reinu Xuníu ye del 1,1 %.[20] El númberu de persones diagnosticaes aumentó dramáticamente dende la década de 1980, debíu en parte a cambeos na práutica diagnóstica y los incentivos financieros subsidiados pol gobiernu pa la identificación diagnóstica;[19] la cuestión de si les tases reales aumentaron sigue ensin resolvese.[21]
Les causes del autismu desconocer nuna xeneralidá de los casos, pero munchos investigadores creen que ye'l resultáu de dalgún factor ambiental y dalguna causa extra uterina que interactúan con una susceptibilidá xenética.
La evidencia científica suxer que na mayoría de los casos l'autismu ye un desorde heredable. Ello ye que ye unu de los desórdenes neurolóxicos con mayor influyencia xenética qu'esisten. Ye tan heredable como la personalidá o'l cociente intelectual.
Los estudios en ximielgos idénticos atoparon que si unu de los ximielgos ye autista, la probabilidá de que l'otru tamién lo seya ye d'un 60 %, pero d'alredor de 92 % si considérase un espectru más ampliu. Inclusive hai un estudiu qu'atopó una concordanza de 95,7 % en ximielgos idénticos.[22] La probabilidá nel casu de mellizos o hermanos que nun son ximielgos ye d'un 2 a 4 % pal autismu clásicu y de un 10 a 20 % pa un espectru ampliu. Nun s'atoparon diferencies significatives ente los resultaos d'estudios de mellizos y los d'hermanos. Sicasí, nun se demostró que les diferencies xenétiques reparaes, anque resulten nuna neuroloxía atípica y un comportamientu consideráu anormal, sían l'orixe patolóxicu.
Atopáronse dos xenes rellacionaos col autismu que tamién tán rellacionaos cola epilepsia, el SNC1A causante del síndrome de Dravet y el PCDH19 que provoca'l síndrome EFMR tamién llamáu Juberg Hellman. Tamién s'atoparon deleciones de perda de PCDH 10 que fueron rellacionaes direutamente con trestornos del espectru autista "autism spectrum disorders" (ASD).[23]
Apocayá afayóse otru xen más implicáu nel desarrollu del autismu y l'asociación ente la epilepsia y l'autismu, yá se conocen dos xenes, en 2001 atopóse'l SNC1A, en 2009 afayóse la rellación col PCDH19 y n'abril de 2011 atopóse'l SYN1 nuna familia canadiense.[24]
Otres investigaciones afayaron que la hormona oxitocina podría xugar un papel relevante na apaición del autismu.[25] Nel celebru, la hormona oxitocina paez tar arreyada na reconocencia y establecimientu de rellaciones sociales y podría tar arreyada na formación de rellaciones d'enfotu[26] y arrogancia.[27][28]
Otros estudios suxeren que les persones autistes tienen diferencies na producción de serotonina y otros neurotransmisores nel celebru. A pesar de qu'estos afayos riquen más estudios.
Los estudios de persones con autismu atoparon diferencies en delles rexones del celebru, incluyendo'l cerebelu, l'amígdala, l'hipocampu, el septo y los cuerpos mamilares. En particular, la amígdala ya hipocampu paecen tar densamente poblaos de neurones, que son más pequeñes de lo normal y tienen fibres nervioses subdesendolcaes. Estes postreres pueden interferir coles señales nervioses. Otra de les carauterístiques atopaes son que'l neñu diagnosticáu con autismu puede presentar un subdesarrollu de "les neurones espeyu"; inclusive dellos espertos afirmen qu'escarecen d'ella. Dicha ausencia o subdesarrollu provoca un descensu metabólico y funcional nel lóbulu fronteru, provocando un descensu estructural particularmente na zona onde se topa "la teoría de la mente". Tamién s'atopó que'l celebru d'una persona con autismu ye más grande y pesáu que'l celebru permediu. Estes diferencies suxeren que l'autismu coincide con un desarrollu atípicu del celebru mientres el desarrollu fetal, y habiendo diversos cambeos tamién nel cerebelu (en concretu na vermis númberu 7). Sicasí, cabo notar que munchos d'estos estudios nun se doblaron y nun espliquen una xeneralidá de los casos.
A pesar de que los estudios sobre ximielgos indiquen que l'autismu ye por demás heredable, paecen tamién indicar que'l nivel de funcionamientu de les persones con autismu pueden ser afeutaos por dalgún factor ambiental, siquier nuna porción de los casos. Una posibilidá ye que munches persones diagnosticaes con autismu en realidá carecen d'una condición desconocida asemeyada al autismu causada por factores ambientales, esto ye, una fenocopia. Ello ye que dellos investigadores postularon que nun esiste'l "autismu" en sí, sinón una gran cantidá de condiciones desconocíes que se manifiesten d'una manera similar.
De toes formes, propunxéronse dellos factores ambientales que podríen afectar el desarrollu d'una persona xenéticamente predispuesta al autismu:
La rellación ente l'autismu y les vacunes foi propuesta primeramente por Andrew Wakefield, un ex ciruxanu británicu ya investigador médicu. Andrew Wakefield plantegó la esistencia d'un venceyu ente la vacuna triple viral[ensin referencies] (contra'l sarampión, les parotiditis y la rubéola), l'autismu y la enfermedá intestinal en 1998. Cuatro años dempués de la publicación del documentu, los resultaos d'otros investigadores entá nun pudieren reproducir les conclusiones de Wakefield o confirmar la so hipótesis d'una rellación ente trestornos de la infancia gastrointestinales y l'autismu.[29] Una investigación en 2004 realizada pol periodista Brian Deer del Sunday Times reveló intereses financieros per parte de Wakefield y la mayoría de los sos collaboradores en desacreditar la vacuna.[30] El Conseyu Médicu Xeneral Británicu (GMC) realizó una investigación sobre les denuncies de mala conducta contra Wakefield y dos colegues anteriores. En 2010, foi atopáu culpable de fraude y prohibióse-y volver exercer la medicina.[31]
Hai un bon númberu d'estudios qu'amuesen una correllación importante ente los entueyos obstétricas y l'autismu. Dellos investigadores cunten que esto podría ser indicativu d'una predisposición xenética namás. Otra posibilidá ye que los entueyos obstétricas a cencielles amplifiquen los síntomes del autismu.
Sábese que les reaiciones al estrés nes persones con autismu son más pronunciaes en ciertos casos. Sicasí, factores psicogénicos como base de la etioloxía del autismu cuasi nun s'estudiaron dende los años 70, dau los nuevos enfoques que surdieron escontra la investigación de causes xenétiques.
La suplementación con acedu fólico aumentó considerablemente nes últimes décades, particularmente per parte de muyeres embarazaes. Postulóse que èste podría ser un factor de generaciòn d'autismu, yá que l'ácidu fólico afecta la producción de célules, incluyíes les neurones. Sicasí, la comunidá científica inda nun trató esta tema.
Ente los años 50 y los 70 creíase que los vezos de los padres yeren corresponsables del autismusobremanera, por cuenta de la falta d'apegu, ciñu y atención per parte de madre-padre denominaos "madre-padre nevera" (refrigerator mother-father). Estes teoríes fueron refutadas por investigadores de tol mundu nes últimes décades. El grupu d'estudiu pa los trestornos del espectru autista del Institutu de Salú Carlos III del Ministeriu de Sanidá califica estes teoríes como unu de los mayores errores na hestoria de la neuropsiquiatría infantil.
Ciertes investigaciones rellacionaron la privación institucional fonda nun orfanatu cola apaición d'un númberu desproporcionáu de neños con delles traces cuasi-autistes (anque ensin les carauterístiques fisiolóxiques). Postúlase qu'esti fenómenu ye una fenocopia del autismu. A diferencia de los neños con autismu, la sintomatoloxía d'estos neños, con traces provocaes pola privación estrema, remite cuando viven nuna redolada normalizada. Una privación institucional estrema, per otru llau, puede agravar el grau de afectación d'un neñu autista y empiorar trágicamente el so pronósticu.
Les investigaciones de Spitz y tola teoría del Apegu de John Bowlby, basaes na potencia de salú mental qu'apurre l'apegu al ñácaru, demuestren hasta qué puntu puede beneficiar a los neños autistes una redolada d'apegu seguro, amor y respetu.
Nuna minoría de los casos, desórdenes tales como'l síndrome del X fráxil, síndrome deleción 22q13, síndrome de Rett, esclerosis tuberosa, fenilcetonuria non tratada, rubéola conxénita, síndrome de Prader-Willi o trestornu desintegrativo de la infancia causen comportamientu autista, y podríen diagnosticase equivocadamente como "autismu". Anque persones con esquizofrenia pueden amosar comportamientu similar al autismu, los sos síntomes usualmente nun apaecen hasta tarde na adolescencia o ceo na etapa adulta. La mayoría de les persones con esquizofrenia tamién tienen allucinación y delirios, que nun s'atopen nel autismu.[32]
A finales del deceniu de los 90, nel llaboratoriu de la Universidá de California en San Diego investigóse sobre la posible conexón ente autismu y neurones espejo, una clase recién afayada de neurones espejo.
La probada participación d'eses neurones en facultaes como la empatía y la perceición de les intenciones ayenes sofita una hipótesis de que dellos síntomes del autismu obedezan a una disfunción del sistema neuronal especular. Diverses investigaciones confirmen la tesis.
Les neurones espeyu realicen les mesmes funciones que paecen desarboladas nel autismu. Si'l sistema especular intervién daveres na interpretación d'intenciones complexes, un frayatu d'esos circuitos esplicaría'l déficit más llamativu del autismu: la falta de facultaes sociales. Los demás signos distintivos de la enfermedá-ausencia d'empatía, llinguaxe ya imitación deficiente, ente otros, coinciden colos que cabría esperar en casu de disfunción de les neurones espeyu.
Les persones afeutaes d'autismu amuesen menospreciada l'actividá de les sos neurones espeyu nel xiru fronteru inferior, una parte de la corteza premotora del celebru; quiciabes ello esplique la so incapacidá pa captar les intenciones de los demás. Les disfunciones de les neurones espeyu na ínsula y la corteza cingulada anterior podríen responsabilizase de síntomes allegaos, como ausencia d'empatía, los déficit nel xiru angular daríen orixe a dificultaes nel llinguaxe. Los autistes presenten tamién alteraciones estructurales nel cerebelu y el tueru cerebral.
Esiste un intensu alderique na comunidá científica sobre la conexón intestín-celebru. Dellos estudios suxeren una rellación ente la sensibilidá al gluten non celiaca y trestornos neurosiquiátricos, ente los que figura l'autismu.[33]
La investigación sobre l'efeutu de la dieta y la nutrición nel autismu amontóse nes últimes dos décades, sobremanera nos síntomes de hiperactividad y atención. Plantegóse la hipótesis de que dellos síntomes de los trestornos del espectru autista pueden ser causaos polos péptidos opioides formaos a partir de la descomposición incompleta de los alimentos que contienen gluten y caseína, que traviesen la membrana intestinal por cuenta de un aumentu de la permeabilidá intestinal, pasen a la riega sanguínea y crucien la barrera hematoencefálica. L'escesu resultante de los opioides créese que conduz a los comportamientos reparaos nel autismu y que la eliminación d'estes sustancies de la dieta podría determinar un cambéu nos comportamientos autistes.[33]
L'afayu d'anticuerpos del tipu IgG contra antígenos alimenticios considérase una evidencia indireuta del aumentu de la permeabilidá intestinal. Los neños con autismu tienen, en comparanza colos controles sanos, niveles significativamente más altos d'anticuerpos antigliadina del tipu IgG (pero non del tipu IgA), especialmente aquéllos con síntomes gastrointestinales. Tamién se reportó un aumentu de los anticuerpos empobinaos a dellos otros alérxenos alimenticios, incluyíos la caseína y la lleche entero.[33]
La eficacia de la dieta ensin gluten y ensin caseína na meyora de la conducta autista entá nun ta definitivamente demostrada y son necesarios nuevos estudios a gran escala, aleatorizados y de bona calidá. Los estudios realizaos hasta la fecha indiquen que namái una parte de neños diagnosticaos con trestornos del espectru autista beneficiar de la eliminación del gluten de la dieta.[33] Polo xeneral, según les observaciones de los padres, la dieta produz una mayor meyora de los comportamientos autistes, los síntomes fisiolóxicos y les habilidaes sociales nos neños con síntomes gastrointestinales, diagnósticos d'alerxa alimentaria o barruntu de sensibilidá alimentaria; y naquellos nos que la supresión del gluten y la caseína ye estricta, con errores pocu frecuentes tantu so la supervisión paterna como nel restu de situaciones.[34]
Munchos modelos propunxéronse pa esplicar qué ye o qué causa'l comportamientu autista.
Propuesta tamién por Simon Baron-Cohen, Esta teoría sostién que les persones autistes son "mentalmente ciegues", esto ye, qu'escarecen d'una teoría de mente (que nun pueden descifrar l'estáu mental d'otros) y, en resume, que nun pueden codificar nin decodificar el llinguaxe nin les rellaciones interpersonales. La presencia de teoría de mente midir por mediu de pruebes, siendo la más típica la prueba de Sally-Anne (ver)
Baron-Cohen, Leslie y Frith establecieron la hipótesis de que les persones con autismu nun tienen una teoría de la mente, esto ye, la capacidá d'inferir los estaos mentales d'otres persones (los sos pensamientos, creencies, deseos, intenciones) y d'usar esta información pa lo que dicen, atopar sentíu a los sos comportamientos y predicir lo que fadríen de siguío. Realizóse un esperimentu con neños ensin trestornos, con Síndrome de Down y con autismu.
Baron-Cohen, Leslie y Frith atoparon que'l 80% de la so muestra de neños con autismu contestaron incorreutamente. Nun fueron capaces d'atribuyir una falsa creencia a Sally (Sally cree que'l banzón ta nel cestu, anque'l neñu sabe que'l banzón ta na caxa, pos vieron qu'Anne fixo esi cambéu).
La teoría de la mente define la incapacidá que presenten les persones con autismu pa tener en cuenta l'estáu mental de los otros. La respuesta errónea del neñu con autismu produzse porque namái se basa no que vio y nun puede imaxinar lo que l'otru ta pensando. Esta teoría esplica la tríada d'alteraciones sociales, de comunicación y d'imaxinación, pero nun esplica por qué un 20% de neños con autismu supera la xera, nin tampoco puede esplicar otros aspeutos como son: repertoriu acutáu d'intereses, deséu obsesivu de invarianza, etc. Si una persona tuviera ciega ante la esistencia d'estaos mentales, el mundu social paecería-y caóticu, confusu y, por tanto, puede ser qu'inclusive -y infundiera mieu (Baron-Cohen en Riviere y Martos, 1997). Hai que tener en cuenta qu'una carauterística de les persones con TEA ye la dificultá que tienen de predicir los cambeos qu'asoceden nel mediu social; munches vegaes tienen conductes estrañes por cuenta de les sos dificultaes pa lleer la mente.
Esta teoría, propuesta por Uta Frith, suxer que los neños autistes son bonos pa poner atención a los detalles, pero non pa integrar información d'una serie de fontes. Créese qu'esta carauterística puede aprovir ventayes nel procesamientu rápidu d'información, y seique débase a defectos na conectividad de distintos partes del celebru.
Esta ye la teoría de que l'autismu nun ye un trestornu sinón una construcción social, esto ye, que la so estatus d'anormalidá ta basáu en convenciones sociales alrodiu de lo que constitúi comportamientu normal y anormal. L'autismu definir según comportamientos reparaos o "síntomes" y nun basándose n'accidentes sufiertos, patóxenos, o daños fisiolóxicos específicos (siquier non na xeneralidá de los casos carauterizaos como "autismu").
Les diferencies neurolóxiques y de comportamientu del autismu podríen describise entós como la forma de ser de la persona. Cabo notar que la dificultá p'atopar un individuu con ventayes en munchos casos, y l'esperanza de vida normal de los autistes, paecen sofitar estes idees.
Los síntomes son la falta d'interaición social (amuesen dificultá pa rellacionase con otros neños de la mesma edá, pocu o nulu contautu visual, eviten el contautu físicu, nun respuenden al ser llamaos pol so nome, nun tienen llinguaxe y si tener presenta alteraciones), les estereotipies (movimientos repetitivos), poca tolerancia a la frustración, rises o lloros ensin motivu aparente, presenten hiperactividad o son bien pasivos, nun hai xuegu simbólicu, escarecen de xuegu creativu. La mayoría d'estos síntomes pueden apaecer al añu y mediu d'edá, empezando con retrocesos nel desarrollu del neñu.
Una carauterística que se reporta comúnmente, pero que nun ye necesaria pa un diagnósticu, ye la de déficits sensoriales o hipersensitividad sensorial. Por casu, a una persona autista puede fadia-y un ruiu que pa una persona non autista pasa inalvertíu. En munchos casos la molestia puede ser estrema, hasta'l puntu de llevar a comportamientos violentos. Per otru llau, un autista puede tener una gran tolerancia al dolor. Dalgunos aseguren que nun se decaten de la fame o d'otres necesidaes biolóxiques.
En dellos casos (nun se conocen cifres exactes), puede haber un comportamientu autu-dañible, por casu, el de cutise la cabeza contra una paré. Otros comportamientos típicamente descritos son los de dar vueltes constantemente y aletear coles manes.
Otros desórdenes, incluyendo'l síndrome de Tourette, torgues nel aprendizaxe y el trestornu de déficit d'atención, de cutiu alleguen col autismu. Por cuenta de razones entá desconocíes, alredor del 20% al 30% de les persones con autismu tamién tienen ataques epilépticos mientres l'adolescencia. Nun estudiu retrospectivu de 2008, atopóse una prevalencia d'enfermedá celiaca tres veces cimera ente neños autistes en comparanza cola población pediátrica xeneral, polo que los investigadores suxirieron que tolos neños con trestornos del espectru autista tendríen de ser evaluaos en busca d'una enfermedá celiaca subxacente, independientemente de la presencia o non de problemes gastrointestinales.[35]
Dellos autistes consideren que l'autismu da-yos ciertes ventayes. Ésti ye'l casu del Premiu Nobel d'Economía Vernon Smith,[36] quien diz que l'autismu ye una "ventaya selectiva", yá que-y apurre l'habilidá pa hiperconcentrarse (una habilidá tamién apuntada por persones con TDAH).
La creencia común de que los autistes nun tienen sentimientos nun tien una base real. De fechu los autistes paecen ser bastante sensibles en munchos sentíos. La dificultá presentar na espresión de los sentimientos, que s'interpreta como una falta de los mesmos.
"Yo soi otru. Distintu de ti, quien me fai sufrir. Puedes xulgame nel mio propiu banquín. Non nel mio alteridad" Charles Baudelaire.
Los autistes suelen referise a les sos carauterístiques obsesives como "esfotos", y en dellos casos considerar ventaxoses. Dellos autistes camuden los sos "esfotos" con regularidá y otros tienen una sola "esfotu" principal pa tola vida.
Ente delles carauterístiques de les yá mentaes los neños autistes tienen llinguaxe nulu, llindáu o lo tenía y dexó de falar, repiten lo mesmo qu'oyen (frases o pallabres). En delles ocasiones paez sordu, tienen una gran obsesión polos oxetos, por casu, gústa-y traer na mano un montón de legos ensin razón dalguna, nun tener interés por xuguetes, eviten dalgún contautu físicu o de contautu visual, caminen de dides, aísllense, aletéu nes manes, son hiperactivos, nun respuende cuando se-yos llama, son hipersensibles a los soníos, enóxense enforma y tienen rabexaes ensin razón dalguna, xiren o se mecen, nun pueden tar quietos nun solu llugar.
El DSM-IV (APA 1994) indica que pa un diagnósticu d'autismu ye necesariu que se dean una serie de carauterístiques englobadas en tres grupos. El primeru d'ellos fai referencia a alteraciones nes rellaciones sociales; el segundu referir a alteraciones na comunicación, y el terceru alude a una serie de patrones de comportamientu, intereses y actividaes acutaos, restrictivos y estereotipaos. El DSM-5 camudó la manera de codificar el trestornu, pasando a integrase dientro del denomináu Trestornu del espectru autista xunto a otros síndromes qu'enantes se consideraben como entidaes diagnósticas independientes, como'l Síndrome d'Asperger.
Alredor del 75% de los pacientes diagnosticaos d'autismu presenten dalgún grau de retrasu mental. Dase la circunstancia de qu'a midida que aumenta'l grau de retrasu mental, aumenta tamién la prevalencia del autismu. Puede dicise que resulta difícil establecer les llendes ente l'autismu y el retrasu mental naquellos casos nos que'l defectu mental ye bien severa.[37] Sicasí, unu de los problemes d'esta determinación ye que se basa nuna midida del cociente intelectual (CI) que nun ye facederu nin fiable en ciertes circunstancies. Tamién se propunxo que puede haber individuos por demás autistes que sicasí son bien intelixentes y poro, capaces de refugar un diagnósticu d'autismu. Esto fai que seya imposible faer una determinación exacta y xeneralizada alrodiu de les carauterístiques cognitives del fenotipu autista.
Sicasí, sábese que los neños superdotados tienen carauterístiques que s'asemeyen a les del autismu, tales como la introversión y la propensión a les alerxes.[38] Haise documentáu tamién el fechu de que los neños autistes, en permediu, tienen una cantidá desproporcionada de familiares cercanos que son inxenieros o científicos.[39] Tou esto suma a la especulación revesosa de que figures históriques como Albert Einstein y Isaac Newton, al igual que figures contemporánees como Bill Gates, tengan posiblemente síndrome d'Asperger. Observaciones d'esta naturaleza llevaron a la escritora autista Temple Grandin, ente otros, a especular que ser xeniu en sí "puede ser una anormalidá".[40]
Hai quien proponen que'l fenotipu autista ye independiente de la intelixencia. Esto ye, pueden atopase autistes con cualquier nivel d'intelixencia.[41] Aquellos con intelixencia per debaxo de lo normal seríen los que tienden a ser diagnosticaos. Aquellos con intelixencia normal o cimera seríen los que ganen notoriedá, según esti puntu de vista.
Rimland (1978) atopó que'l 10% de los autistes tienen "talentos estraordinarios" en campos específicos (comparáu con un 0,5% de la población xeneral). Brown y Pilvang (2000) propunxeron el conceutu del "neñu qu'escuende conocencia" y demostraron per mediu de cambeos nes pruebes d'intelixencia que los neños autistes tienen un potencial que s'escuende detrás del so comportamientu.[42] Argumenten tamién que la falta d'optimismu que promueve gran parte de la lliteratura científica sobre la tema puede empiorar la situación del individuu autista. Dawson (2005), una investigadora autista, realizó comparances cognitives ente individuos autistes y non autistes; atopó que'l so rendimientu relativu nes pruebes de Wechsler y RPM son inversos.[43] Un estudiu de la Universidá Estatal d'Ohio atopó que los autistes tienen meyor rendimientu en pruebes de memoria falsa.[44] Happe (2001) fixo pruebes a hermanos y padres de neños autistes y propunxo que l'autismu puede incluyir un "estilu cognitivu" (coherencia central débil) que confier ventayes nel procesamientu d'información.[45]
Na actualidá los neuropsicólogos clínicos tán llevando a cabo terapies cognitives y evaluaciones ya investigaciones sobre la implicación del lóbulu fronteru nel autismu, plantegando unes posibilidaes terapéutiques bien interesantes. Poro, el tratamientu neuropsicológico plantégase como necesariu, siempres y cuando pueda llograse efectividá.
Un criteriu común pa la distinción ente autismu d'altu y de baxu funcionamientu ye un cociente intelectual de más de 70-80 p'aquellos que se diz que son d'altu funcionamientu, y de menos de 70-80 p'aquellos que se diz que son de baxu funcionamientu. Esti criteriu tien dellos problemes:
L'autismu infantil produz alteraciones intelectuales que de cutiu son bien difíles d'estremar del retrasu mental. Los sos principales carauterístiques son:
El so cociente intelectual suel ser baxu, correlacionándose en forma direuta colos defectos llingüísticos. En pruebes psicométricas, el perfil d'intelixencia del neñu autista (al contrariu del menor con retrasu mental) con frecuencia amuesa:
Los menores que carecen retrasu mental suelen exhibir un retrasu nel desarrollu llingüísticu, pero siguen les mesmes etapes del neñu normal. L'autismu infantil y el retrasu mental lleguen a tar rellacionaos y, ello ye que consideróse qu'aprosimao trés cuartes partes de neños autistes funcionen como adultos con retrasu mental.[46]
Nun esiste dica agora un tratamientu que "cure" l'autismu. Sicasí, la idea de cura acomuñar al conceutu tradicional d'enfermedá. Tien por tanto más sentíu referise a la intervención sobre los escesos y deficit presentes na población con esta etiqueta diagnóstica (p.ej., escesu de comportamientu estereotípicu, deficit de comportamientu verbal, etc.). Intervenciones basaes nel analís aplicáu de conducta (ABA, poles sos sigles n'inglés) demostraron ser efectives hasta'l puntu de qu'en redol a la metá de casos lleguen a perder los criterios de diagnósticu n'intervenciones intensives faciendo'l restu ganancies significatives. Estes conclusiones sofitar en más de venti ensayos clínicos qu'inclúin evaluaciones estandarizadas d'habilidaes académiques, sociales, verbales, adaptatives y de la vida diaria.[47] Nun ye ciertu que la intervención conductual temprana ya intensiva, como tamién son conocíes les intervenciones basaes n'analís aplicáu de conducta, sían específiques pa persones con autismu d'altu funcionamientu, reparándose ganancies bien significatives en persones con autismu de baxu funcionamientu, magar los resultaos clíniques difieren.[48] Tamién ye un mitu estendíu que la intervención basada n'analís aplicáu de conducta faiga usu de "aversivos". Magar ye ciertu que los programes d'intervención desenvueltos por O. Ivar Lovaas y otros a empiezos de los años 80 fixeron un usu bien esporádicu de la estimulación aversiva contingente con cuenta d'amenorgar problemes de conducta, l'usu de procedimientos de castigu atópase anguaño censuráu pol códigu deontolóxicu profesional y éticu de los analistes de conducta publicáu pola Behavior Analyst Certification Board,[49] entidá dedicada a la certificación d'especialistes nesta área.[50] L'analís de conducta ye una ciencia esperimental en constante evolución como tamién lo son les intervenciones basaes nella.[51] Unu de los mayores desafíos de cara a la fayadiza disponibilidad d'estos tratamientos ye l'escasu númberu de profesionales certificaos de fala hispana y el costu de los tratamientos. El programa de formación de la entidá ensin ánimu d'arriquecimientu ABA España foi verificáu pola Behavior Analyst Certification Board siendo unu de los pocos disponibles n'español.[52][53]
Esisten una serie de tratamientos ensin probar que son populares ente los padres de neños autistes. Tal ye'l casu de tratamientos biolóxicos y terapies de diversos tipos; dellos padres consideraron que'l tratamientu con quelantes ameyoró significativamente los sos neños autistes.[54] Al día de güei sicasí, namái los tratamientos psicolóxicos conductuales presenten fuerte evidencia al so favor.
La educación como'l vehículu pal tratamientu de les persones con autismu. Ye necesariu crear programes educativos afechos a les necesidaes individuales de cada persona con autismu. Hai de solliñar el trabayu que se ta realizando con delles persones con autismu nel campu de la Planificación centrada na persona (PCP).
Autismu Europa nel añu 2000, editó un documentu col nome Descripción del autismu,[55] onde señalaba que la edá adulta ye'l periodu más llargu de la vida y el plan de tratamientu tien de considerar l'accesu a una variedá de recursos, que van dende l'atención residencial y los llares de grupu, hasta un sofitu personalizáu na comunidá; y alternatives ocupacionales, dende centros estructurados de día, emplegu especial con sofitu, hasta la plena integración llaboral.
El grupu d'espertos del Institutu de Salú Carlos III (Ministeriu de Sanidá español) publicó en 2006 una Guía de bona práutica pal tratamientu de los trestornos del espectru autista,[56] que revisa la evidencia científica de los distintos abordaxes terapéuticos y farmacolóxicos.
Últimamente trabayar en consensuar propuestes que dexen valorar, evaluar y midir l'impautu de los sofitos proporcionaos poles organizaciones na calidá de vida de les persones con autismu.[57][58]
La fisioterapia propúnxose como una midida terapéutica más dientro del ampliu grupu de terapies centraes nes persones, con posibilidaes d'apurrir delles meyores nos neños con esta condición.[59]
_2007.jpg)
Les esperiencies sensoriales tán presentes nes nueses ocupaciones y actividaes diaries.[60] En delles poblaciones estes esperiencies resulten problemátiques y afecten la participación en distintes aiciones, xeres, actividaes y ocupaciones. D'esta miente, los problemes sensoriales nos individuos con diagnósticu d'autismu tán llargamente reportaos na lliteratura.[61][62][63][64][65][66][67]Les dificultaes sensoriales n'individuos con autismu fueron confirmaes por distintos tipos d'estudios incluyendo cuestionarios, estudios neurofisiológicos y reportes biográficos proporcionaos por persones con diagnósticu d'autismu.[64]Anque esto paez una novedá foi Kanner quién en 1943 orixinalmente describió non solo la fascinación y el prestar que los neños con diagnósticu d'autismu esperimenten en rellación a ciertos estímulos sensoriales como'l reflexu de la lluz nos espeyos sinón tamién signos acomuñaos a estrés; como por casu el cubrir los oyíos en presencia de ciertos soníos.[68]
Anna Jean Ayres, PhD, OTR, (January 18, 1920 – December 16, 1988) foi la Terapeuta Ocupacional que desenvolvió la teoría ya intervención n'Integración Sensorial nos EE. XX. Los problemes sensoriales más comúnmente reportaos n'individuos con diagnósticu d'autismu inclúin hypo-repuesta, hyper-respuesta, patrón de respuesta mistu y problemes de praxis debíos a déficits nel procesamientu ya integración de distintes sensaciones.[64] Sicasí, otres carauterizaciones tamién fueron reportaes. Por casu, Baranek y los sos collaboradores reportaron patrones d'hipu-responsividad (hipu), hyper-responsividad (hiper), intereses, repeticiones y comportamientos de busca (IRCB) y perceición cimera.[69] Les evaluaciones especializaes n'integración sensorial son llevaes a cabu por Terapeutas Ocupacionales con educación de post graduación nesti abordaxe en más de 22 países nel mundu. Una formación internacional nesta teoría y marcu d'intervención foi desenvuelta por instructores per mediu de la University of Southern California (USC) y la Western Psychological Services (WPS). Criterios de formación específica fueron establecíos ya impleméntense en dellos países del mundu.
Tests estandarizados, cuestionarios a los padres y maestros, observaciones clíniques estructuradas y non estructuradas son comúnmente utilizaes en toa evaluación de Terapia Ocupacional con una énfasis n'Integración Sensorial. Una midida de fidelidá mientres la intervención foi desenvuelta lo que dexa unificar criterios en como s'alministra la intervención en distintos centros d'atención y clíniques nel mundu.
Otros profesionales como terapeutas físicos y terapeutas de llinguaxe reciben formación impartida por Terapeutas Ocupacionales pal usu de dellos principios específicos d'intervención pal llogru d'oxetivos dientro del marcu del so remanar disciplinar y profesional. La evaluación d'integración sensorial ye conducida namái por Terapeutas Ocupacionales. Esto asocede n'ambientes altamente especializaos onde'l neñu tien accesu a distintes situaciones de xuegu, midida, observación y rexistru formal de comportamientos específicos. L'arreglu particular de la sala d'intervención y distintos equipos terapéuticos son utilizaos por Terapistas Ocupacionales pa la observación y la manipulación de distintos aspeutos de la información sensorial incluyendo intensidá, frecuencia, duración, tipu, novedá y complexidá. Coles mesmes, distintos tipos de respuestes d'adaptación son curioso rexistraos. Distintes respuestes d'adaptación y l'habilidá del neñu pa procesar ya integrar información sensorial complementar con otres fontes d'información pa ellaborar un reporte profesional d'evaluación qu'inclúi una descripción específica de distintos aspeutos y la so rellación al motivu de consulta o problema funcional y de participación del neñu. D'esta miente, aspeutos de la situación de xuegu, organización del comportamientu, procesamientu sensorial, praxis, aspeutos posturales y motores, habilidá pa rellacionase col espaciu, los materiales y xuguetes, según tamién los distintos aspeutos de comportamientos sociales, emocionales y de comunicación son comúnmente reportaos na evaluación de Terapia Ocupacional con una énfasis n'Integración Sensorial. La evaluación y la intervención asoceden nel marcu d'una rellación terapéutica, profesional y de xuegu por un Terapista Ocupacional con formación universitaria, formación de post-grau específica nel abordaxe d'integración sensorial y con una membresía a la so asociación profesional rexonal y/o nacional.
El DSM 5 nos EE. UU publicáu pola Asociación Americana de Psiquiatría[70] reconoció la esistencia de los problemes sensoriales como parte del diagnósticu d'autismu. Esto causó un anováu interés n'Integración Sensorial dientro de Terapia Ocupacional. Terapia Ocupacional con Integración Sensorial (OT/SI) demostró evidencia científica d'efectividá y eficacia en pruebes controlaes aleatorizadas, el nivel más altu d'evidencia científica.[71][72] Ameyoramientos en delles árees incluyendo aspeutos motores, del comportamientu, llinguaxe, xuegu y actividaes de la vida diaria según tamién oxetivos específicos establecíos colos familiares resultaron positivos cuando la intervención ta implementada por Terapeutas Ocupacionales con formación fayadiza n'Integración Sensorial.
Mientres décades, el psicoanálisis (principalmente, en Norteamérica) trató d'esplicar el trestornu autista partiendo de la premisa de que yera causáu pol estilu de crianza de los padres. Esto fizo que se crearen centros nos que s'estremaba a los neños autistes de los sos padres,[73] y amás, provocábense serios problemes d'autoinculpación nos padres y les madres. Amás, el términu d'autismu, asina carauterizáu, volvíase difusu, ensin llendes clares, de manera que s'abusó d'él nel diagnósticu, convirtiéndose cuasi nuna moda.
Dempués de privilexar esti orixe psíquicu puru, el psicoanálisis trató d'integrar los datos de la neurofisioloxía y de la xenética y, dende principios de 1970, Frances Tustin "[74] afirmó que podía haber una disposición xenética nos neños que se vuelven autistes. Ello ye que Bruno Bettelheim",[75] Margaret Mahler",[76] Frances Tustin, Donald Meltzer,[77] ensin dexar d'entrugar el sentíu que puede tomar l'autismu na rellación pariente-neñu, dexaron más abierta la cuestión del orixe d'esti tipu de trestornos. Fálase entós más bien de "estaos autísticos", dexando llugar el nome al axetivu na espresión. Esto impon un enfoque plurifactorial no tocante al so psicogénesis, anque un accesu psíquicu a esti tipu de trestornos permanez esencial.
D'ente los psicoanalistes que se dedicaron al autismu, destaca'l citáu Bruno Bettelheim, qu'aunió les teoríes psicodinámicas cola epistemoloxía piagetiana. Nos centros que dirixó, creó ambientes saludables y alcontradizos pa los sos pacientes. Sicasí, la falta de criterios diagnósticos creó ciertu barruntu nos ambientes de la dómina. Sicasí, recibió subvenciones. Más tarde demostróse qu'aceptara nos sos centros a neños normales, col fin de faer creer que los sos métodos llograben la recuperación de los autistes.[78]
Dempués de los años 60, y sobremanera a partir de los 80 y 90, les investigaciones científiques han evidenciado la base neurolóxica y hereditaria del autismu, reemplazando los presupuestos psicoanalíticos por tesis basaes en datos esperimentales, y non en meres especulaciones. La tesis de la culpabilidá de los padres foi definitivamente refugada.[79]
Asina, el Grupu d'estudiu pa los trestornos del espectru autista del Institutu de Salú Carlos III (Ministeriu de Sanidá español), na so Guía de Bona Práutica pal Tratamientu de los Trestornos del Espectru Autista, desaconseya la terapia psicodinámica como tratamientu de les TEA y destaca que'l planteamientu psicoanalíticu del autismu constituyó unu de los mayores errores na hestoria de la neuropsiquiatría infantil.[56]
De la mesma, les demás empones de bona praxis, tantu nel ámbitu anglosaxón como fuera d'él, desaconseyen les terapies psicodinámicas.[80][81][82][83][84][85][86] [87] [88] Sicasí, tanto'l dañu causáu a les families[89][79] como'l retrasu que causó na investigación científica sobre l'autismu nun puede yá ser reparáu.
El pronósticu del autismu ye aparentemente impredicible. Dellos neños desenvolver a niveles nos cualos el so autismu nun ye comúnmente perceptible, ensin razón aparente. Otros desenvuelven habilidaes funcionales dempués d'un tratamientu intensu con terapia ABA. Dellos padres reporten ameyoramientos dempués d'utilizar tratamientos biolóxicos (non probaos). Per otru llau, munchos individuos autistes riquen ser curiaos pa tola vida y otros nunca desenvuelven llinguaxe oral. La terapia paez nun tener efeutu dalgunu en ciertos casos. Ente que dellos autistes adultos paecen ameyorar nel so funcionamientu al pasar el tiempu, otros reporten que se vuelven "más autistes".
L'ansiedá y la depresión presentar con frecuencia n'adolescentes y adultos autistes. Sábese que la respuesta al estrés ye más pronunciada en munchos autistes, lo cual podría ser una causa. Pero daos los déficits sociales de los autistes, tamién ye posible que l'ansiedá y depresión deber a instancies d'adversidá social.
Les diferencies cerebrales d'un individuu realmente autista son tan pronunciaes que ye improbable que puedan esaniciase per mediu del usu de fármacos o terapia, por intensiva que sía. Anque'l so comportamientu esternu seya paecíu al de les persones non autistes, internamente la persona autista va siguir siendo neurológicamente distinta a los demás.
Nuna minoría de casos la persona autista puede sacar ventaya de la so condición y llograr ésitu nel so área d'interés. Un exemplu ye'l casu de la Dra. Temple Grandin, considerada autista dende una temprana edá, quien agora ye Profesora Acomuñada de la Universidá de Colorado, esperta n'equipu de manexu de ganáu, y autora de dellos llibros avera del autismu, incluyendo'l popular "Thinking in Pictures" (Pensando n'imáxenes).
Los neños con autismu pueden integrase a escueles regulares, siempres y cuando cunten colos sofitos que riquen p'aprender y desenvolvese na escuela. Cada neñu ye únicu coles sos fortaleces, gustos y retos. Ye dicir que tampoco los neños con autismu son iguales ente sigo, polo que na escuela tien de formase un equipu de trabayu xunto cola familia y si ye necesariu especialistes esternos. Esti equipu encargar de definir los oxetivos pal alumnu, según la forma en que van trabayar con él. Ye bien importante tomar en cuenta les fortaleces del neñu al diseñar el so programa.
Ye asina mesmu de vital importancia crear conciencia nos colexos y escueles avera del autismu y les sos variantes (como'l síndrome d'Asperger por casu) con cuenta de erradicar el acoso escolar o bullying del cual pueden ser víctimes por causa de la inorancia.
A partir de la popularización d'Internet, munches persones con autismu, típicamente adultos, empezaron a formar comunidaes en llinia y a espresar los sos puntos de vista avera del autismu. Foi asina que se crearon les bases pa un nuevu tipu d'identidá política: el movimientu de los derechos de persones con autismu.
La posición que'l movimientu de los derechos del autista considera fundamental ye que l'autismu nun ye una enfermedá o desorde en sí, sinón una forma de ser; esto ye, una neuroloxía atípica que merez respetu. La comunidá autista inventó una serie de términos pa oldear colos términos n'usu común pol públicu, por casu, "neurotípico" en llugar de "normal", "neurodiversidad" en llugar d'enfermedá o desorde, y "neurodivergente" en llugar de "anormal".
El movimientu foi criticáu fuertemente por dellos padres de neños autistes, principalmente Kit Weintraub y Lenny Schaffer, quien acusaron a los activistes autistes de nun ser autistes en realidá, ente otres coses. Cabo notar que dellos padres de neños autistes sí sofiten al movimientu.
En términos xenerales, lo que busca'l movimientu ye lo siguiente:[90][91][92]
Miembros del movimientu haber comparáu a la llucha d'activistes homosexuales, quien llograron en 1973 la remoción de la homosexualidá, que nesi tiempu considerábase una enfermedá mental, del DSM.
Los activistes más renombraos del movimientu son:
autistics.org onde publicó dellos artículos sobre la tema. Foi institucionalizada na adolescencia y tuvo munchos de los síntomes del autismu consideraos severos.N'España, el 18 de payares de 2014, col respaldu de tolos grupos parllamentarios, aprobóse una proposición non de llei na que s'encamentaba al Gobiernu a estudiar, nel ámbitu de les sos competencies, la ellaboración y desarrollu d'una Estratexa Espanola en Trestornos del Espectru del Autismu.[95]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
