From Wikipedia, the free encyclopedia
Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu.
Anas acuta coríu rabudu  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Estáu de caltenimientu | ||
 Esmolición menor (IUCN)[1] | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Animalia | |
| Filu: | Chordata | |
| Clas: | Aves | |
| Orde: | Anseriformes | |
| Familia: | Anatidae | |
| Xéneru: | Anas | |
| Especie: |
A. acuta Linnaeus, 1758 | |
| Distribución | ||
 | ||
 Área de cría.
Presente tol añu. Área d'ivernada. | ||
| Consultes | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
El coríu rabudu[2] (Anas acuta) ye una especie d'ave anseriforme migratoria de la familia Anatidae que cría nel norte d'Eurasia y América del Norte y que pasa l'iviernu nel sur d'Europa, África del Norte, Centroamérica y bona parte del Asia tropical y subtropical. A pesar de ser una especie tan llargamente distribuyida nun ta estremáu en subespecies (si se considera al cercanu coríu d'Eaton (Anas eatoni) una especie separtada).
Trátase d'un coríu bastante grande, con una cola llarga y apuntada que-y da'l so nome común y científicu. El coríu rabudu tien munchos nomes que faen referencia a les dos llargues plumes negres de la cola de los machos, qu'en vuelu paecen una sola banda. Estes plumes son bien carauterístiques y distintives yá que miden un cuartu del llargor total del coríu cuando'l so plumaxe ta totalmente desenvueltu.[3] Son voladores rabiones y gráciles dotaos con llargues ales, tiesta pequeña y pescuezos llargos que faciliten la so aerodinámica. Dambos sexos tienen el picu de color gris azuláu y pates grises. El machu ye más llamativu, tien la tiesta y parte cimera del pescuezu de color marrón, trevesáu per una fina llinia blanca, que coneuta col blancu de les sos partes inferiores. Arriendes tien un curiosu patrón de colores buxos y negros en llombu y bandes. El plumaxe de la fema ye más discretu y apagáu, con tonos pardos buxos asemeyaos al d'otres femes de coríos de superficie. Les femes emiten un cuac toscu y los machos un xiblíu aflautáu.[3]
El coríu rabudu ye un coríu de güelgues abiertes qu'añera nel suelu, con frecuencia alloñáu de l'agua. Aliméntase de les plantes qu'algama somorguiando la tiesta mientres nala na superficie de l'agua, complementando la so dieta con pequeños invertebraos na estación de cría. Ye bien gregariu cuando nun ta criando y forma grandes bandaes xunto a otres especies de coríos.
La población d'esti coríu vese afeutada polos depredadores, los parásitos y les enfermedaes aviares. Tamién tienen impautu nel tamañu de les sos poblaciones actividaes humanes como l'agricultura, la caza y la pesca. Con too y con eso, la so enorme área de distribución y la so gran población implica que nun tea globalmente amenaciáu.
Esta especie describióse científicamente por Linneo na so obra Systema naturae en 1758 como Anas acuta.[4] El nome científicu remanez de dos pallabres llatines: anas, que significa «coríu», y acuta, que significa «afiláu», que como'l so nome n'asturianu fai referencia a la cola apuntiada del machu.[5]
Pertenez al xéneru Anas, al que pertenecen otros coríos de superficie.[4] Los parientes más cercanos del coríu rabudu son (A. georgica) y el (Anas eatoni). Estos coríos de cola llarga foron asitiaos por dellos espertos nun xéneru estremáu, Dafila, (descritu por Stephens, 1824), por cuenta de les sos diferencies morfolóxiques, moleculares y de comportamientu.[6][7][8] El famosu ornitólogu británicu Peter Scott púnxo-y esti nome a la so fía, l'artista Dafila Scott.[9]
En contra de lo esperable pa una especie de tan ampliu área de distribución el coríu rabudu nun tien subespecies.[10] Nel pasáu'l coríu de Eaton (Anas eatoni) foi consideráu una subespecie de coríu rabudu pero anguaño considérase-y una especie estremada. El dimorfismu sexual d'estes especies de coríos de rabu llargu del hemisferiu norte ye más acusáu que nos del hemisferiu sur, nos que'l plumaxe reproductivu del machu ye más paecíu al de les femes.
El coríu rabudu ye un coríu bastante grande, que tien un valumbu alar de 23,6–28,2 centímetros. Los machos miden ente 59–76 cm de llargu y pesen 450–1360 gramos, son considerablemente más grandes que les femes que miden ente 51–64 centímetros de llargu y pesen 454–1135 gramos.[11] El machu en plumaxe nupcial tien la tiesta y parte cimera del pescuezu de color marrón chocolate, ente que'l restu del so pescuezu, pechu y banduyu son blancos, con una llinia blanca que s'enllarga escontra la nuca a lo llargo de los llaterales del pescuezu. Les partes cimeres del so cuerpu y les bandes son de color principalmente de color buxu, magar que les plumes del llombu tienen el centru negru y al ser llargues dan-y un aspeutu enguedeyao a la zona. Sicasí la cola ye de color prietu,[10] coles plumes centrales llargues, hasta un llargor de 10 centímetros. El so picu ye azuláu y les pates son buxu azulaes.[12]
Les femes adultes son principalmente de color marrón claru motudu y vetiáu cola tiesta pardu-buxa más llisa, y la so cola apuntada ye más curtia que la de los machos, y pese a ser asemeyaes a otres femes de coríu son fáciles d'identificar pola forma y llargor del so pescuezu, y el so llargu picu buxu.
_near_Hodal_I_IMG_9252.jpg)
El plumaxe d'eclís de los machos ye asemeyáu al de les femes, magar que caltienen el patrón de la parte cimera de les ales y les plumes llargues grises de los costazos. Los xuveniles paécense a les femes, pero coles vetes menos marcaes y tienen l'espéculu d'un color marrón más amatagáu y colos cantos más estrechos.[13]
Los coríos rabudos anden abondo bien sobre tierra y nalen con llixereza.[10] Vuelen bien rápido, estendiendo les sos ales llixeramente escontra tras, al contrariu qu'otros coríos que les asitien perpendiculares al cuerpu. En vuelu los machos amuesen un espéculu negru con cantos blancos na parte trasera y acoloratáu maciu na delantrera, ente que l'espéculu de les femes ye de color pardu escuru col cantu blancu, estrechu na parte frontera pero más anchu na parte posterior, que ye visible a una distancia de 1600 metros.[13]
La llamada del machu ye un xiblíu nidiu prup-prup, asemeyáu al de la zarceta[14], ente que la fema emite un cuac descendente paecíu al del coríu real[15], y un gazníu baxu cuando ta alteriáu.[10]
El coríu rabudu fai migraciones de llarga distancia.[3] Esti coríu cría nes rexones del norte d'Eurasia llegando hasta'l sur a Polonia y Mongolia,[11] en Norteamérica cría en Canadá, Alaska y el Mediu Oeste. Xeneralmente pasa l'iviernu al sur del so área de cría, llegando cuasi hasta l'ecuador en Panamá, el norte del África subsaḥariana y l'Asia meridional tropical. Migren en pequeñes cantidaes a les islles del Pacíficu, principalmente a Ḥawai, onde pasen l'iviernu unos pocos cientos nes islles principales en güelgues pocu fonderes y tierres de cultivu inundables.[10] Tamién faen viaxes tresoceánicos, (un coríu prindáu y anilláu en Llabrador, Canadá, recibió un disparu n'Inglaterra nueve díes dempués,[11]) y aves aniellaes en Xapón recuperáronse en seis estaos d'EE. XX., hasta Utah y Mississippi nel este.[16] En delles partes del so área de distribución como Reinu Xuníu y el noroeste d'Estaos Xuníos los coríos rabudos tán presentes tol añu.[13][17]
L'hábitat de cría de coríu rabudu son les güelgues ensin montes, como yerbazales húmedos, márxenes de los llagos o la tundra. Pel iviernu tán presentes nuna variedá d'hábitats abiertos más amplia, como los estuarios abrigaos, marismes salobres y llagunes costeres. Ye bien gregariu fuera de la estación de cría y forma bandaes mistes con otres especies de coríos.[10]
Dambos sexos algamen el maduror sexual al añu d'edá. La exhibición del machu consiste en nalar cerca de la fema cola tiesta baxa y la tiesta alzada, xiblando de cutiu. Si hai un grupu de machos escuerren a la fema esnalando hasta que quede namái unu. La cópula tien llugar nel agua, la fema prepárase pa ella enclinándose, entós en machu xube y baxa la tiesta delles vegaes y monta a la fema, tomándola col picu de les plumes de la parte postrera de la tiesta. Tres la cópula élli alza la tiesta, enclínase escontra tras y xibla.[11]
La dómina de cría ye ente abril y xunu. Constrúin el nial nel suelu, anubríu ente la vexetación nun llugar secu, davezu a cierta distancia de l'agua. Consiste nun fuexu poco fondu recubiertu de materia vexetal y plumón.[10] La fema pon acaldía un güevu hasta un total de siete a nueve güevos de color crema.[11] Los güevos miden 55 x 38 milímetros y pesen unos 45 gramos, de los que'l 7% correspuende al pulgu.[18] Si los depredadores destrúin la primera puesta la fema pue poner una segunda, como mui tarde a finales de xunetu.[11]
La fema guara los güevos sola de 22 a 24 díes. Los pitucos, que son nidífugos y tán cubiertos de plumón, va llevalos la fema escontra la masa d'agua más cercano, au van alimentase principalmente d'inseutos. Los pitucos desenvuélvense nunos 46 o 47 díes tres la eclosión, magar que permanecen cola fema hasta qu'ella complete la camuda.[11]
Alredor de trés cuartes partes de los pollos sobreviven hasta completar el desenrollu, pero namái la metá d'ellos vive abondo p'algamar el maduror sexual.[11] La edá máxima rexistrada ye de 27 años y cinco meses nun coríu nos Países Baxos,[18] pero la llonxevidá media na natura suel ser más curtia, y probablemente ye asemeyada a la d'otros coríos como los ánades reales, que suelen vivir dos años.[19]
Los coríos rabudos aliméntense na superficie y somorguiando la so tiesta mientres la parte inferior del so cuerpu permanez fuera de l'agua tomando les plantes de fondos pocu fonderos, principalmente al atapecer y la nueche, polo que pasa la mayoría del día folgando.[10] El so llargu pescuezu déxa-y algamar comida de fondos d'hasta 30 centímetros de fondura, que ta más allá del algame d'otros coríos de superficie como los coríos reales.[12]
La dieta d'iviernu ta principalmente compuesta por materies vexetales como granes y rizomes de plantes acuátiques, arriendes, el coríu rabudu delles vegaes aliméntase de raigaños, grana y otres granes nos campos, magar que con menos frecuencia qu'otros coríos del xéneru Anas.[12] Mientres la estación de cría estos coríos xinten principalmente invertebraos, como los inseutos acuáticos, moluscos y crustáceos.[11]
Los niales y pollos de coríu rabudu son vulnerables a los mamíferos depredadores, como la raposa, melandros, y otres aves como les gaviluetes, cuervos y pegues. Los adultos puen alzase en vuelu pa escapar de los depredadores terrestres, pero les femes que tán guarando pueden ser sorprendíes por carnívoros como los llobos cervales.[11] Les grandes aves de presa como los azores comunes, puen prindar a estos coríos del suelu, y dellos falcones como'l falcón nortiegu[20], tienen la velocidá y la fuercia abondo pa cazalos al vuelu.[21]
-_Preening_I_IMG_1119.jpg)
Ye susceptible al ataque d'un gran espectru de parásitos como los Cryptosporidium, Giardia, cestodos, parásitos zucadores de sangre y pioyos de les plumes,[22][23][24][25] y amás pue vese afeutáu por otres enfermedaes aviares. De cutiu ye la especie que sufre la mayor mortalidá nes epidemies de botulismu aviar y cólera aviar,[26] y tamién pue contraer el gripe aviar, la cepa H5N1 que tamién puede afeutar a los humanos.[27]
El coríu rabudu ye un perapreciáu troféu de caza por cuenta de la so velocidá, axilidá y la so calidá como alimentu, polo que cázase en tola so área de distribución.[28][29] Anque ye una de les especies de coríos más numberoses del mundu,[18] la combinación de la caza y otros factores tán produciendo'l descensu de la so población, y ficiéronse restricciones llocales a la caza p'ayudar a caltener delles poblaciones.[30]
La preferencia d'esta especie polos hábitats con agües pocu fondes faila vulnerable a problemes como la seca o la destrucción de la vexetación acuático, polo que l'hábitat d'esti coríu podría tar amenaciáu pol cambéu climáticu.[18] Les sos poblaciones tamién tán amenaciaes pola conversión de les güelgues y yerbazales en tierres de cultivu, que quita a estos coríos de zones d'alimentación y cría. La llantadera de primavera supón la destrucción de munchos niales d'esti coríu poles actividaes agrícoles que realicen la so puestes tempranes.[31] Un estudiu fechu en Canadá amosó que más de la metá de los niales estudiaos afarábense polos llabores agrícoles como l'usu del aráu y la grada.[32]
-_Feeding_I_IMG_0910.jpg)
La caza con perdigones de plomu, amás del usu de plombos na pesca, demostróse como la mayor causa d'envelenamientu per plomu nes aves acuátiques, al depositase los perdigones no fondero de los llagos y zones húmedes au s'alimenten los coríos.[33] Un estudiu fechu n'España amosó que'l coríu rabudu y l'Aythya ferina yeren les especies con mayores niveles de plomu debíos a la xinta de perdigones de plomu, y yeren más altos que n'otros países europeos au los cartuchos con perdigones de plomu yá se prohibieren.[34] N'Estaos Xuníos, Canadá y munchos países d'Europa occidental los cartuchos de caza d'aves que s'usen nes zones húmedes tienen de tar llibres de metales pesaos como'l plomu.[35][36][37]
El coríu rabudu ta presente nun gran área de distribución, envaloráu en 28,4 millones de quilómetros cuadraos, y una población envalorada en 5,3 – 5,4 millones d'individuos.[38] Y tampoco se cree que qu'axunte l'otru criteriu de la llista colorada d'especies amenaciaes de la UICN, un descensu de población del 30% en diez años o tres xeneraciones, polo que ta catalogáu como especie d'esmolición menor.
Nel Paleárticu les poblaciones reproductores tán amenorgándose na mayor parte del so área de distribución, incluyíu'l so mayor bastión en Rusia, les demás o son estables o sometíes a fluctuaciones.[39]
En Norteamérica los coríos rabudos viéronse afeutaos gravemente poles malures aviares, con descensos de poblaciones reproductores de más de 10 millones en 1957 a 3,5 millones en 1964. Anque la especie repúnxose d'estes tases tan baxes la población reproductora en 1999 yera 30% inferior al la media nos rexistros. En 1997 aproximao 1,5 millones d'aves acuátiques, la mayoría d'elles coríos rabudos, morrieron de botulismu en dos brotes en Canadá y Utah.[26]
El coríu rabudu ye una de les especies a les que se-y aplica'l Alcuerdu sobre caltenimientu de les aves acuátiques migratories euroasiátiques y africanes (AEWA),[40] anque nun gocia de nengún estatus especial na convención sobre'l tráficu d'especies amenaciaes de la fauna y flora monteses (CITES), que regula'l comerciu internacional d'especímenes d'animales y plantes selvaxes.[11]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
