Remove ads
From Wikipedia, the free encyclopedia
Un güelga ye una zona de tierres, xeneralmente planes, que la so superficie anubrir de manera permanente o intermitentemente.[1] Al cubrir regularmente d'agua, el suelu encher, quedando desprovistu d'osíxenu y dando llugar a un ecosistema híbridu ente los puramente acuáticos y los terrestres.
Considerando que'l conceutu fundamental d'un güelga o zona húmeda nun ye l'agua como tal sinón la "mugor", puede falase de "ecosistemes húmedos" interdependientes de les agües, yá sían superficiales o soterrañes.
La categoría biolóxica de güelga entiende zones de propiedaes xeolóxiques diverses: barraqueres, esteros, marismes, banzaos, turberes, según les zones de mariña marítima que presenten anegación periódica pol réxime de marees (manglares).[2]
Definición de “güelga” según el Conveniu de Ramsar:
Según l'artículu 1 del párrafu 1, considérense güelgues, :“Les estensiones de marismas, banzaos y turberas, o superficies cubiertes d'agües, sían éstes de réxime natural o artificial, permanentes o temporales, enllancaes o corrientes, dulces, salobres o salaes, incluyíes les estensiones d'agua marino que la so fondura en marea baxa nun entepase de seis metros”.[3]
Coles mesmes, conteníu nel artículu 2 del párrafu 1, axústase que, :“Van Poder entender les sos zones riberanes o costeres axacentes, según les islles o estensiones d'agua marino d'una fondura cimera a los seis metros en marea baxa, cuando s'atopen dientro de la güelga”. Y El Día Mundial de les Güelgues celébrase cada 2 de febreru, desque en 1971 llevar a cabu la Convención de Ramsar.
Dende l'añu 1700, la humanidá destruyó'l 87% de les güelgues del planeta.[4] Dende l'añu 1900, la humanidá destruyó'l 64% de les güelgues.[4]
El calter distintivu de les güelgues ta na escasa fondura del nivel freáticu, cola consecuente alteración del réxime del suelu. La vexetación específicamente afecha a estes condiciones denominar hidrófita, cuando s'alluga sobre zones anubiertes d'agua; y freatofita cuando estes zones allúguense sobre zones d'agua oculto (criptohumedales); nestos casos reemplazar a les especies terrestres normales. Les peculiaridaes de la redolada faen que la fauna presente seya polo xeneral reinal y netamente estremada de les zones axacentes; grandes families d'aves y reptiles tán namái afeches a redolaes d'esti tipu.
La función principal de la güelga, amás de ser un gran ecosistema y un importante hábitat pa munchos seres vivos, ye qu'actúen como filtradores naturales d'agua, esto debe a que les sos plantes hidrófitas, gracies a los sos texíos, almacenen y lliberen agua, y de esta forma empiecen col procesu de filtración. D'antiguo les güelgues yeren drenados por ser consideraos un simple hinchente de los terrenes, pero anguaño sábese que les güelgues representen un gran ecosistema y valorar más.
Nótese que ciertos roles de les tierres húmedes tienen importancia institucional. Por casu, los pexes son capaces de migrar llargues distancies, trespasando fronteres nacionales. Consecuentemente, la destrucción o degradación de les tierres húmedes nun país puede tener impautos direutos sobre los recursos biolóxicos d'otros.
A pesar de la so importancia, les tierres húmedes en tol mundu atópense amenaciaes. Estos peligros provienen de la conversión intensiva a l'agricultura o acuicultura, desenvolvimientu industrial, cambeos hidrolóxicos artificiales o degradación per mediu de la esplotación escesiva. Siendo esti una de les temes más importantes de cara al so futuru caltenimientu.[5]
Pueden establecese dellos criterios pa clasificar les güelgues, en función de los oxetivos que s'escuerren o de los estudios nos que se basen: criteriu morfolóxicu (xeneral, principalmente pa divulgación), hidrogenético (según l'orixe y usos de l'agua, pa demandes d'agua), funcional (ecolóxicu, según los sos hábitats, pa caltenimientu medioambiental); o los criterios estructurales (dende'l puntu de vista de xestión), etc.
En 1989 fueron clasificaos más de trenta humedal naturales y nueve artificiales. A pesar d'ello ye posible identificar cinco grandes tipos morfolóxicos de sistemes de güelgues:[6]
Dende'l puntu de vista estructural, puede estremase los tipos de güelgues basaes, per una parte, nel criteriu hidrolóxicu de la estructura esterna o de superficie; y per otra parte, nel criteriu hidrogeológico qu'entiende la estructura interna o de conexón soterraña. Al conxuntu d'estos 2 aspeutos, tamién puede entendese como criteriu "hidrolóxicu-estructural".[7] Son:
Y dientro de los güelgues freatogénicos, pueden subdividise n'otros 3 grupos, según los sos ámbitos hidrogeológicos de fluxu, que ye polo que se consideren "ecosistemes húmedos" interdependientes de les agües soterrañes (ye dicir pueden ser xeneraos por éstes y de la mesma aquellos pueden tamién xenerales, en función del gradiente hidrogeológico, nel espaciu y tiempu). O lo que ye lo mesmo:
Polo que, combinando ente sí dambos conxuntos de nomenclatures, pa dos talos criterios esternos ya internos, resultaríen 7 tipos hidrolóxicu-estructurales:
Magar el caltenimientu de les güelgues tuvo favorecida hasta dómines recién pola dificultá p'habitalos, los proyeutos de terraformación recién constitúin un grave riesgu pa les especies reinales; la biodiversidá de les güelgues convertir nun recursu ecolóxicu crucial. Nel añu 1971 la Xunión Internacional pal Caltenimientu de la Natura (IUCN poles sos sigles n'inglés) formuló un llistáu de güelgues.
La tasa de perda de güelgues de siquier un 70% de les güelgues del mundu por cada 100 años menguó n'Europa y caltúvose baxa en Norteamérica. Sicasí, n'Asia caltúvose la tasa, onde'l cambéu d'usu de suelu a gran escala siguió destruyendo les güelgues. Nun hai evidencia concluyente sobre si la inversión pública de distintes Estaos partes de la convención de Ramsar pudo desaniciar les tases de cambéu d'usu del suelu qu'amenacien a les güelgues del mundu. Esiste una necesidá d'ameyorar la conocencia del cambéu d'usu de suelos a nivel mundial, particularmente n'África, Oceanía y les zones tropicales d'América.[4]
La metá de los ríos, güelgues y acuíferos españoles tán en mala traza.[8]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.