প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ
পৃথিৱীৰ প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা ডাঙৰ বিৰূপ পৰিঘটনা / From Wikipedia, the free encyclopedia
প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ (ইংৰাজী: Natural Disaster) হৈছে পৃথিৱীৰ বায়ুমণ্ডল, জলমণ্ডল, জীৱমণ্ডল বা ভূমণ্ডলৰ ভয়াৱহ বতৰ বা প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত হোৱা এক বিপৰ্যয়জনক পৰিঘটনা। প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ কিছুমান উদাহৰণ হ’ল: বানপানী, ঘূৰ্ণীবতাহ, টৰ্ণেডো, ভূমিকম্প, আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণ, ছুনামি, বনজুই, শিলাবৃষ্টি, খৰাং, বজ্ৰপাত, ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ।[1] প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ ফলত মানুহৰ লগতে আন বেলেগ প্ৰাণীৰো জীৱন হেৰুৱাব পাৰে বা সম্পত্তিৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে, আৰু সাধাৰণতে ইয়াৰ পিছত কিছু অৰ্থনৈতিক ক্ষতিৰ সৃষ্টি হয়। ক্ষতিৰ ভয়াৱহতা প্ৰভাৱিত জনসংখ্যাৰ স্থিতিস্থাপকতা আৰু উপলব্ধ আন্তঃগাঁথনিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।[2] পণ্ডিতসকলে কৈ আহিছে যে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ শব্দটো অনুপযুক্ত আৰু ইয়াক পৰিত্যাগ কৰা উচিত। ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে দুৰ্যোগৰ সহজ শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা যাব, লগতে বিপদৰ শ্ৰেণী (বা প্ৰকাৰ)ও নিৰ্দিষ্ট কৰিব পৰা যাব।[3][4][5] দুৰ্যোগ হ’ল কোনো দুৰ্বল সম্প্ৰদায়ক প্ৰভাৱিত কৰা প্ৰাকৃতিক বা মানৱসৃষ্ট বিপদ। দুৰ্বল সমাজ এখনৰ উন্মোচনৰ লগতে বিপদৰ সংমিশ্ৰণেই দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি কৰে।
আধুনিক যুগত প্ৰাকৃতিক, মানৱসৃষ্ট আৰু মানৱ ত্বৰান্বিত দুৰ্যোগৰ মাজৰ বিভাজন অংকন কৰাটো যথেষ্ট কঠিন।[6][7][8] মানৱ পছন্দ আৰু স্থাপত্য,[9] অগ্নি,[10][11] সম্পদ ব্যৱস্থাপনা[11][12] আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ[13] দৰে কাৰ্য্যকলাপে সম্ভাৱ্যভাৱে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি কৰাত ভূমিকা পালন কৰে। আচলতে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ শব্দটোক ইতিমধ্যে ১৯৭৬ চনত ভুল নাম বুলি কোৱা হৈছিল।[5]
অপৰ্যাপ্ত নিৰ্মাণ নীতি, মানুহৰ প্ৰান্তীয়কৰণ, বৈষম্য, সম্পদৰ অতিমাত্ৰা শোষণ, চৰম নগৰীয়া বিস্তাৰ আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলত প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ আৰু বেছি ভয়াৱহ হ’ব পাৰে।[6] বিশ্বৰ জনসংখ্যাৰ দ্ৰুত বৃদ্ধি আৰু প্ৰায়ে বিপজ্জনক পৰিৱেশত ইয়াৰ একাগ্ৰতা বৃদ্ধিয়ে দুৰ্যোগৰ কম্পাঙ্ক আৰু ভয়াৱহতা দুয়োটাকে বৃদ্ধি কৰিছে। চৰম জলবায়ু (যেনে ক্ৰান্তীয় অঞ্চলৰ) আৰু অস্থিৰ ভূ-ৰূপ, বনাঞ্চল ধ্বংস, অপৰিকল্পিত বৃদ্ধিৰ প্ৰসাৰ আৰু অভিযন্তাহীন নিৰ্মাণে দুৰ্যোগ প্ৰৱণ প্ৰাকৃতিক স্থানৰ সৈতে জনবসতিপূৰ্ণ অঞ্চলৰ অধিক দুৰ্বল সংযোগস্থলৰ সৃষ্টি কৰে। দীৰ্ঘদিনীয়া প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ দ্বাৰা ভোগা উন্নয়নশীল দেশসমূহত প্ৰায়ে দুৰ্যোগ প্ৰতিৰোধ আৰু ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে অপৰ্যাপ্ত সমৰ্থনৰ সৈতে অকাৰ্যকৰী যোগাযোগ ব্যৱস্থা থাকে।[14]
দুৰ্বল জনসংখ্যা নথকা অঞ্চলত যদি কোনো প্ৰতিকূল পৰিঘটনা সংঘটিত হয় তেন্তে দুৰ্যোগৰ স্তৰলৈ উঠি নাযায়।[15][16] এবাৰ দুৰ্বল জনসংখ্যাই দুৰ্যোগৰ সন্মুখীন হ’লে সম্প্ৰদায়টোক মেৰামতি কৰিবলৈ বহু বছৰ সময় লাগিব পাৰে আৰু সেই মেৰামতিৰ সময়ছোৱাই অধিক দুৰ্বলতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ বিপৰ্যয়জনক পৰিণতিই ক্ষতিগ্ৰস্ত সম্প্ৰদায়ৰ মানসিক স্বাস্থ্যতো প্ৰভাৱ পেলায়, যাৰ ফলত প্ৰায়ে আঘাতৰ পিছৰ লক্ষণ দেখা দিয়ে। এই বৃদ্ধি পোৱা আৱেগিক অভিজ্ঞতাসমূহক সামূহিক প্ৰক্ৰিয়াকৰণৰ জৰিয়তে সমৰ্থন কৰিব পাৰি, যাৰ ফলত স্থিতিস্থাপকতা আৰু সম্প্ৰদায়ৰ সংযোগ বৃদ্ধি পায়।[17]