Schifflände (Basel)

D Schiffländi isch die eltisti Haafenaalaag in dr Stadt Baasel, wo hüt no brucht wird, und e Blatz in dr Groossbaasler Altstadt. D Zumft zu Schiffslüt, wo 1354 gründet worden isch, het dört iire Sitz ghaa. Dr Blatz lit linggs vom Rhii e chli bachab vo dr Middlere Brugg. S Rhiidoor, wo dört gstande isch, isch woorschiinlig 1225/26 im Uftraag vom Bischof Heinrich vo Thun as Däil vo dr Stadtmuure baut worde. Im 19. Joorhundert isch dr Verkeer in dr Stadt gröösser worde, und dr Groossi Root het beschlosse, ass s Door e Verkeershindernis sig und het s im Februar 1839 lo abrisse.

Schiffländi
Blatz z Basel
S Hotel Les Trois Rois
Basisdaate
Ort	Basel
Aagläit	Middelalter
Nöigstaltet	Erwiiterig vom Blatz im 19. und am Aafang vom 20. Joorhundert
Stroosse, wo in Blatz iinechömme	Bluemerain Määrtgass Iisegass Rhiisprung
Bauwärk	S Drei König die Middleri Brugg
Nutzig
Nutzergrubbe	Verkeer

Dialäkt: Baaseldütsch

D Schiffländi (Übersicht)

S Usflugboot Baslerdybli an dr Schiffländi. Im Hindergrund s Hotel Les Trois Rois.

Bi dr Schiffländi stöön hüte s Hotel Les Trois Rois und e Stazioon vo dr Baasler Persooneschiffaarts-Gsellschaft.

Verkeer

D Haafenaalaag

Usschnitt us dr Stadtaasicht vo Basel vom Matthäus Merian, 1642.^[1] Dr Schiffländiblatz isch grad näben em Rhiidoor. Rächts vom Rhiidoor isch s Zumfthuus zu Schifflüt. Rächts uf em Blatz gseet män e Brunne. E baar Meter vom Brunne isch s Door zum Rhiiufer, wo d Haafenaalaag isch. Dur d Öffnig bachab vo däm Door fliesst dr Birsig in Rhii.

Dr Haafe isch bi dr Mündig vom Birsig in Rhii entstande, wil dört s Uufer weeniger stotzig gsi isch. Sit em 13. Joorhundert git s schriftligi Züügniss für e Rhiischiffaart. D Waare, wo us em Ooberland z Baasel aakoo si, sin bi dr Schiffländi uf groossi Lastschiff umglaade worde, wo sä flussab dransbordiert häi. Dr Haafe isch sit em 13. Joorhundert vo zwäi Dürm beschützt worde: bachuf vom Rhiidoor und bachab vom Salzdurm, wo s Salzhuus dra aabaut gsi isch. D Zumft zu Schifflüt, wo 1354 vom Bischoff iigrichdet worden isch, het 1402 bi dr Schiffländi grad näben em Rhiidoor iir Zumfthuus baut und het s noch eme Brand 1533 nöi müesse ufbaue. Vom Zumfthuus bis zum Salzdurm het e Muure mit eme Döörli mit eme runde Booge dr diräkt Zuegang vom Rhii in d Stadt abgsperrt. Dr Birsig isch dur en Öffnig nääbedraa in Rhii gflosse. Die Muure isch in dr Middi vom 18. Joorhundert mit eme Iisegidder ersetzt worde.^[2]

Im früeje 19. Joorhundert het mä sich au z Baasel uf d Dampfschifffaart afo vorberäite. 1830/31 het mä dr Salzdurm däilwiis abbroche und mit em Salzhuus zum ene "Rhiilaagerhuus" umbaut. Mä het dr Usfluss vom Birsig überbaut, dr Aaleegblatz für d Schiff hööcher gmacht und e Kee baut, wo vom alte Salzhuus bis zum Hotel zu de Drei König gangen isch. Wäge deene Investizioone isch d Schiffländi noch dr Baasler Kantonsdäilig e Politikum worde. D Landschaft het nämlig verlangt, ass d Schiffländi ins Inwentaar vo de Staatsliigeschafte ufgnoo wurd und eso d Landschaft iire Däil drvoo wurd überchoo. S äidgenössische Schiidsgricht het die Forderig aber abgwiise.^[3] 1838 het denn e reegelmässige Dampfschiffverkeer aagfange, und mä het bräiti Stääge zum Kee aabe baut. Wo die erste bäide Dampfschiff vo dr Basel-Stroossburg Linie am 2. Septämber 1838 an dr Schiffländi aachoo si, isch die ganzi Stadt cho luege.^[4] Wo d Iisegass verbräiteret worden isch, het mä drfüür 1839 s Rhiidoor und 1841 s Zumfthuus zu Schifflüt abgrisse.^[2]

Dr Blatz

Uf em Blatz westlig vom Zumfthuus zu Schifflüt isch sit em 15. Joorhundert e Brunne gsi und 1572 isch denn e Stockbrunne ufgstellt worde. 1754 het men en mit eme Brunne ersetzt, won e rächteggigs Becki ghaa het und e Brunnepfiiler mit Maskerelief und ere Kugelkroone oobedruf. 1840 het dr Andreas Merian e nöije Brunne mit eme halbkräisförmige Droog baut, mit Relief vom ene Delfiin mit eme Dreizack und eme Schilfkolbe uf dr hindere Wand. Hüte stoot uf dr Schiffländi näben em Drei Köönig e runds Brünneli, wo dr Carl Gutknecht 1926 baut het, mit ere Skulptur vom ene Bueb, won e Fisch in dr Hand hebt.^[5]

Bis 1760 het mä nume z Fuess duur en ängs Gässli und über e Stääg über e Birsig in d Santihanns-Vorstadt chönne. 1759 isch d Gass verbräiteret worde und mä het e Brugg us Stäi über e Bach baut. Dere Strooss zum Bluemerain aane het mä denn die Nöiji Strooss gsäit.^[2]

Im 19. Joorhundert het mä d Iisegass no äinisch verbräiteret und drfür under anderem s Zumfthuus zu Schifflüt und s Rhiidoor abbroche,^[6] dr underi Birsig begraadigt und ganz iidoolt und d Määrtgass drüber baut und 1898 bis 1902 d Schiffländi ufgschüttet, bis dr Blatz öbbe uf dr Hööchi vo dr Rhiibrugg gsi isch. D Konkurränz vo dr Iisebaan het d Baasler Rhiischiffaart nit usgstande und dorum het mä e Kee für Schiff überhaupt nid blaant. Au die letschti Stund vom middelalterlige Salzhuus, wo erst 1861-62 zun ere Gwärbhalle umbaut worden isch, het denn gschlaage, und 1901 het an sim Blatz d Baasler Kantonalbank e nöis Geböid afo baue.^[2] 1938 isch d Kantonaalbank uszooge und s Verkeersbüro und s Kantonaale Departemänt vom Innere häi sich din niidergloo.^[7]

D Hüüser zwüsche dr Iisegass und dr Määrktgass het mä 1904 alli abbroche, d Bauflucht 13 Meter witer hinde verschoobe und eso isch d Schiffländi e wääsentlig grössere Blatz worde. Alles isch asfaltiert worde, mä het Sitzbänk ufgstellt und e dobbleti Räije vo Böim pflanzt. 1913-1915 het d Baasler Baugsellschaft uf em Abbruchareal nöiji Hüüser noch de Blään vom Archidekt Hans Bernoulli baut.^[2]

Dr öffentlig Verkeer

Sit em 6. Mai 1895 wird dr Blatz vo de Basler Verkeers-Betriib (BVB) bedient. D Dram- und d Bushaltstell «Schiffländi» isch e Knootepunggt im Linienetz vo dr BVB und isch au uf d Iisegass, d Määrtgass und d Spiegelgass verdäilt. 1905 het mä Dramlinie us dr Iisegass über die Schiffländi zur Määrtgass verläit.

Dramlinie

• 6: noch Allschwil und Rieche Gränze
• 8: noch Neuwiilerstrooss und Kläihünige
• 11: noch Aesch und St. Louis Gränze
• 14: noch Braddele und Dreiroosebrugg
• 15: noch Bruederholz
• 16: noch Bruederholz
• 17: noch Ettige, Flieh oder Rodersdorf und Wiiseblatz

Buslinie

• 31: noch Hörnli-Habermatte
• 33: noch Schöönebuech
• 34: noch Bobbmige und Habermatte oder Rieche Baanhoof
• 36: noch Kannefäldblatz-Nöibaad-St. Jakob-Baadische Baanhoof-Kläihünige
• 38: noch Gränzach-Wyhle und Bachgrabe-Allschwil
• Buslinie uf Frankriich

Weblingg

 Commons: Schifflände, Basel – Sammlig vo Multimediadateie

• Basel virtuell (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) Vorlage:Toter Link/www.basel-virtuell.ch

Fuessnoote

1. 

   Uf dr Aasicht vom Merian vo 1642 gseet mä d Schiffländi grad bi dr Rhiibrugg uf dr Groossbaasler Site.
2. Schifflände uf basler-bauten.ch, abgrüeft am 12.1.2013
3. Friedrich Ludwig Keller: Die Baseler Theilungssache: nach Acten dargestellt, Sauerländer, 1834 , S.248-253
4. Allgemeine Zeitung, J.G. Cotta'schen, Buchh., 1838, S.2021
5. Schifflände-Brunnen uf brunnenfuehrer.ch, abgrüeft am 12.1.2013
6. «Rathschlag betreffend Beitrag an die Kosten der Correction der Eisengasse» in Rathschläge dem Grossen Rath vorgelegt, Basel-Stadt, 1837
7. Gewerbehalle (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) Vorlage:Toter Link/basler-bauten.ch uf basler-bauten.ch, abgrüeft am 15.1.2013

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Schifflände_(Basel)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.

47.559777.5883