From Wikipedia, the free encyclopedia
Im Komplott-Brozäss anne 1928 sin 15 Elsässer wäge Verstoß gege d Staatssicherheit aglagt wore. Vorüsgange sin kulturkampfartigi Widerstandswälle vu dr elsässische un lothringische Bevelkerung gege Zentralisiärungsversuch vu dr Pariser Regiärung. Fir d franzesisch Juschtiz und Regiärungsbolitik isch dä Brozäss zum e Schlag ins Wasser wore.
Im Komplott-Brozäss isch e Zuespitzung vu dr politische Situation im Elsass vorüsgange. Im Mai 1924 hets e linke Wahlsiig bi dr Kammerwahle (zu dr Nationalversammlung) gä. Dr neij Minischterpräsidänt Edouard Herriot vu dr Radikalsozialischte isch e Ahänger vun ere laizischtische Kültürpolitik (Drännung vu Staat un Kirch) gsii un het welle diä letschte Räscht vu dr elsässische Eigeständigkeit uf d Sitte schaffe. So het solle s Generalkommissariat fir Elsass-Lothringe – „e letschti blassi Erinnerung an d friähjer Sälbschtverwaltung“ - abgschafft wäre un d Gsetzgäbung vu Frankrich iigfiährt wäre. Des hätt vor allen d Drännung vu Staat un Kirch bedittet.
Do druf isch im Elsiss e Broteschtbewegung entschande, Bolitiker vu allene Barteie un d Konfessione sin zämme gruckt; iberal hets Demonschtatione un Versammlunge gege d Regiärung gä. E Unterschrifteaktion, wu fascht 600.000 Katholike unterschriibe hän, isch gege d Iifiährung vu dr Simultanschuel gange, wu e Vorspiil fir d Laisiärung vum Schuelwäse hätt sotte sii. Uf des hii het d Regiärung e Ruckziäger gmacht un dr alt Kirche- un Schuelstatus wider härgstellt.
S zentralischtisch Frankrich het sich ab däre Bewegung meh gfecht wiä s Ditsch Rich noch 1871 in ähnlige Situatione, meint dr Lothar Kettenacker; fir d Fransose seig des jetz ke Frog vu dr Bolitik meh gsii, nai, drfir e Sach vu dr Staatssicherheit.[1]
Am Pfingschtmäntig 1926 isch dr autonomischtisch elsässisch-lothringisch „Heimatbund“ grindet wore. Am 6. Jünni 1926 het dä Bund e Manifescht vereffentligt, wu vu 101 Mänsche im Elsass un z Lothringe unterzeichnet wore isch. Do isch vollständigi Autonomii im Ramme vu Frankrich gforderet wore. Do druf sin diä Unterschriiber, wu im Staatsdiänscht gsii sin, frischtlos uf d Stroß gsetzt wore: Lehrer, Iisebahner, Burgemeischter un anderi. Unter dr Betroffene sin dr Joseph Rossé, dertemol no Lehrer, un dr Dr. Eugène Ricklin, dr Bräsidänt vum friähjere Landtag vu Elsass-Lothringe gsii. Dr Ricklin isch uf uffener Stroß un unter dr Aüge vu dr Bolizei vu franzesische Nationalischte agfalle wore. Zitschrifte sin verbotte wore.
Am 22. un 29. April 1928 sin wider Kammerwahle gsii; diä hän in dr Politiker vu dr Heimaträchtsbewegung e große Siig brocht; dr Rossé un dr Ricklin, wu im Gfängnis gsässe sin, sin beidi gwehlt wore. Im Novämber 1928 isch ene s Mandat aberkännt wore (lueg unte); uf des hii sin jingeri Gsinnungsgnosse vun ene gewehlt wore.
Dr Komplott-Brozäss isch dr bekannscht unter ere ganze Seriä vu politische Brozäss[2] sitter anne 1919 gsii. Unmittelbar vorüsgange isch d Sapart-Affär.
D Sapart (Société Alsacienne de Participations Industrielles) isch e Spar- un Unterstitzungskass fir Lehrer gsii, wu im Novämber 1927 grindet wore isch. Am 26. Novämber, zwee Dag speter, isch dr Joseph Rossé feschtgunumme wore un wäge "Gefährdung des Staatskredits" aglagt wore. Am 16. März 1926 hän d Aglagte Rossé, Kraehling un Trotzier erfahre, ass des Verfahre "nidergschlage" wore isch.[3]
Dr Komplott-Brozäss het z Colmer vor em Schwurgricht vum 1. bis am 24. Mai 1928 stattgfunde. Scho im Vorfäld het sich dr Minischterbräsident Poincaré iigmischt un am 28. Febber gsait, diä "Vebräche" vu do ufdeckt wäre, däte d Bevelkerung zum Tschüüdere bringe ("l'Alsace frémira").[4] Dur des un anderi propagandischitschi Maßnahme isch dä Brosäss no ufgwärtet wore un het nationali Bedittig gha. Fufzeh Persone sin aglagt gsii, gege d Staatssicherheit verstoße z ha. (Witteri 7 sibe hätte sotte aglagt wäre, sin aber uf dr Flucht oder susch im Üsland gsii - do drunter dr Charles Roos.) Diä 15 Elsässer hebe siter 1920 sich verabredet, d Regiärig z stirze oder z ändere un d Birger drue ufzriäfe, sich z bewaffne. Die erschte zwee Aglagte, wu verhert wor sin, sin dr Eugène Ricklin (dr ehmolig Bräsidänt vum Landtag z Elsass-Lothringe bis 1918) un dr Paul Schall gsii. Diä zwee hän sich eso guet gschlage, ass s Gricht druf verzichtet het, diä andere 13 no z verhere un het - unter em Brotescht vu dr Awält vu dr Aglagte - agfange mit d Belaschtungsziige here. Diä hän sich eso blamiärt, ass viilmol dr ganz Saal glacht het - unter däne Ziige sin Polizeispitzel wiä dr Antoine Becker gsii. S Komplott het nit kenne nogwiise wäre un s "Zämmeschaffe mit üsländische Mächt" het do drin bstande, ass Elsässer z Ditschland un ditschi Mediä ebis Ähnligs verlangt hän wiä d Autonomischte im Elsass in ihrene Brogramm un Zittige.
Dä Brosäss het internationals Ufsähne uf sich zoge; d Helfti vu dr Zuelueger im Saal sin Journalischte gsii. Zittunge im Elsiss ("neueste Nachrichten"; "République"), wu zerscht uf dr Sitte vu dr Bolizei gstande seige, seige umgheit un hebe jetz d Aklag gritisiärt.[5] E läbhafti Brichterstattig iber dr Brozäss isch ganz Zit iiber gloffe. Zum Schluss, am 24. Mai, hän großi Mänschemasse in dr Stroße vor em Gricht uf s Urdeil gwartet. Uf em Blatz vor em Grichtsboi hätt mer nit kenne umgheie.[6]
Sibe vu 12 vum Gricht handverläsini[7] elsässischi Gschworini hän drno viär vu dr Aglagte fir schuldig gfunde - dr Dr. Eugène Ricklin, dr Joseph Rossé, dr Paul Schall un dr Abbé Fashauer sin zum e Johr Gfängnis, zu je 5 Johr Ufenthaltsverbot verurdeilt wore un hän miäße d Grichtskoschte zahle. Des heb mer gmacht, ass d Regiärig nit ganz s Gsicht verliärt.[8] Diä ibrige Aglagte sin freigsproche wore. Noch em Bricht in "Das Elsass von 1870 - 1932"[9] heb im Schwurgrichtssal "leidenschaftliche Entrüstung" gherrscht; uf em Blatz vor em Gricht hebe d Lit nimmi welle ufhere mit "Pfui!" riäfe; drno heb mer "Vive l'Alsace", "Vive Ricklin!", "Vive Rossé" grufe. Am Iigang vum Grichtsboi heb drno e Gruppe vu 30 "Engagés Volontaires" versuecht, d Marseillaise z singe. Do drgege seig vun ere 10.000-kepfige Mänschemängi s Stroßburg-Liäd gsunge wore. Dr Generalstaatsawalt Fachot het miäße vu brittener Gendarmerii, wu e Gass dur d Mänschemasse bahnt het, üs em Grichtsboi rüsgholt wäre.[10]
Am 14. Jülli im gliche Johr 1928 het dr Staatsbräsidänt alli viär Aglagte begnadigt; si sin bal druf frei glo wore. Dr Generalstaatsawalt Fachot, wu im Elsiss eso e unglickligi Hand gha het, isch im Oktober uf Innerfrankrich abberuefe wore, zum Offiziär vu dr Ehrelegion ernännt wore un zum Rat am Kassationshof z Paris beferderet wore.
"Der Elsässer" het des Urdeil e "Schandurteil" gnänt. D Stroßburger "République" het gschriibe: "Die Verurteilung ändert nichts an der Tatsache, daß die Aufmachung des Prozesses ein großer Irrtum gewesen ist." Dr Autore vum sozialischtsiche "Republikaner" betone, ass si d schärfschte Gegner vu dr Verurdeilte sin un vu däne, wu frei glo wore sin. Aber diä Sach hätt sotte politisch üsfochte wäre, aber leider heb d Justiz iigriffe, "ohne die nötige Grundlage für ihr Eingreifen zu haben. Vier Märtyrer sind heute geschaffen worden, um den Heimatbündlern ein Propagandamittel zu schenken, das für sie unbezahlbar ist."[11]
D "Basler Nationalzeitung" zitiärt mit Zuestimmung dr Spruch: Was fir e Idiot het sich dänn dä Brozäss üsdänkt? Si meint: "daß die von der französischen Regierung gewünschte Assimilation sich nicht mit der nötigen Schnelligkeit vollzog, und da galt es nun, die widerspenstigen Häupter unschädlich zu machen." "Der Morgen", s katholisch Dagblat vu Olte, schribt, mr diäg dr Iidruck nit losbikumme, ass "das Colmarer Urteil schon vor drei Wochen, zu Beginn des Prozesses, gemacht war, und die ganze, in der Geschichte des europäischen Gerichtsverfahrens wohl einzig dastehende Aufführung (...) in Colmar dem Staatsanwalt nur als Staffage zu dienen hatte."
Am 12. Jülli 1928 ischs zum e abkirzte Verfahre gege d "Komplotteer uf dr Flucht" kumme. Gege diä sibe Aglagte sin jewiils zwische 10 un 20 Johr Zuchthüüs üsgsproche wore. Dr Charles Roos isch im däm Verfahre zu 15 Johr Zuchthüüs verurdeilt wore. Im Novämber isch dr Roos üs sinem Exil in dr Schwiz aber zruck uf Stroßbug go sich stelle un go e Widerufnahm vom Verfahre verzwinge. Des het battet; ass es im Esiss nit wider eso e Unruehj git, het mer dr neij Brozäss drno z Besançon durgfiährt. No isch des bassiärt, was d Juschtiz im Elsass gfercht het: ass sich keine Gschworene meh finde, wu dr Roos verurdeile. Noch 12 Däg Verhandlunge (12. - 22. Jünni 1929) hän d Gschworene dr Roos freigsproche. Des Urdeil vum e "franzesische" Gricht isch e wichtige Meilestei zu dr Amneschtii gsii fir alli Verurdeilte im Komplottbrozäss gsii.[12]
Noch eme franzesische Gsetz vu 1852 verliärt si Abgordnete-Mandat, wär am e Komplott teilnimmt. Wel dr Ricklin un dr Rossé, beides gwehlti Deputiärti vu dr Kammer (Nationalversammlung), verurdeilt gsii sin, het mer im Novämber 1928 uf Betriibe vum Justizminischter Barthou däne zwee s Mandat aberkännt. Bi dr Abstimmig do driiber in dr Kammer hän vu 600 Depütiärte numme 259 deilgunmme; 220 hän drfir gstimmt, ass die zwee Elsässer rüsfliäge.[13]
Bi dr Ersatzwahl do druf hän d Autonomischte Marcel Sürmel un René Hauss, wu im Rossé un im Rickiln nochgstande sin, im e driumphale Erfolg kenne d Sitz vu däne zwee ibernämme. Im Jänner 1931 ischs zun ere Amneschtii kumme, mit dr Folg, ass dr Rossé 1936 wider het kenne gwehlt wäre.[14]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
