Remove ads
Oute (amtlich Olten) esch e Schtadt ond e politeschi Gmeind im Kanton Soledurn, Schwiiz. Si esch ou dr Houptort vom gliichnamige Bezerk.
| Olten | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Soledurn (SO) |
| Bezirk: | Oute |
| BFS-Nr.: | 2581 |
| Poschtleitzahl: | 4600 |
| UN/LOCODE: | CH OLT |
| Koordinate: | 635447 / 244826 |
| Höchi: | 396 m ü. M. |
| Flächi: | 11,50 km² |
| Iiwohner: | 18'339 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Stadtpräsident: | Martin Wey (CVP) |
| Website: | www.olten.ch |
 Oute | |
| Charte | |
 | |
D Schtadt lyt geografisch am Jurasüdfuess, a dr Aare, em Kanton Soledurn. Oute het zwöi Stadtteil wo dor ne auti Houzbrogg verbonde se, die Brogg met der Fassade vom mettelalterleche Zilemp ond em Ildefons-Torm präge s Schtadtböud vo Oute.
S Schtadtgebiet esch scho set Urzyte (5000 v. Chr.) besedlet, wöus e günstigi Lag het. Die erschte Sedler se wahrschinlech wäg de Füürschtei (Silex, Flint) blebe, wo me e de Wälder rond om d Schtadt höt no fendt.
D Pass-Verbendig öbere Houeschtei esch scho vo de Römer pruucht worde ond ou z Oute hei sy darom Spure henderlo («Ollodunum»). Dr Name Oute isch zum erschte Mou gnennt worde im Johr 1201 aus Oltun. Im Mettelalter, wo dr Gotthard-Pass meh pruucht worde esch, het s Schtedtli Oute vom Nord-Süd-Vercher chönne profitiere, wöus a dr Linie zom Houestei-Pass lyt. Zor Zyt vo de erschte Ysebahne esch dr Vercher no wechtiger worde för Oute, ond der Kilometerschtei 0 (Null) vo der damalige Central-Bahn, esch e Oltner Bahnhof ine gleit worde. Set denn esch Oute e Verchers-Chnote-Ponkt vo der Schwiiz, nomeh wäg de Outobahne, wo sech sett de sebzger Johr ganz e der Nöchi be Egerkinge chrüze. Das het set jehär vöu Gwärb ond Induschtrie aazoge. Veli Träffe ond Meetings fende wäg der Vercherslag z Oute schtatt. Vöu Outner pändle innerhalb vo dr Schwiiz ond wäge dämm het Oute es Zytli der Ruef gha, e "Schlofstadt" z sy.
Remove ads
Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[2]
| Johr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 |
| Iiwohner | 1'634 | 2'301 | 2'925 | 3'926 | 3'926 | 6'969 | 9'337 | 11'504 | 13'484 |
| Johr | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 | 2010 | 2015 |
| Iiwohner | 15'287 | 16'485 | 20'044 | 21'209 | 18'991 | 17'805 | 16'757 | 16'982 | 17'833 |
De Uusländeraateil isch 2010 bi 27,9 % gläge.[3]
27,3 % vo dr Iiwooner si im Johr 2000 evangelisch-reformiert gsii, 40,6 % römisch-katholisch.[3]
Bi dr Nationalrootswaale 2011 hät s das Ergebnis gää:[3] BDP 2,9 %, CVP 12,9 %, EDU 0,4 %, EVP 2,9 %, FDP 15,6 %, GLP 6,5 %, GP 11,5 %, SP 27,8 %, SVP 17,6 %, Suschtigi 2,0 %.
Gmeindspresidänt isch dr Thomas Marbet (Stand 2021).
D Arbetslosigkeit esch im Johr 2011 bi 3,0 % gläge.[3]
Dr Stadtazeiger Oute isch s amtleche Publikationsorgan vo dr Stadt Oute und di uflageschterkschti Zitig vo dr Region.
Bi dr Voukszellig 2000 hei vo dr 16757 Iiwohner 82,7 % Dütsch aus Hauptsproch aagää, 1 % Französisch, 5 % Italienisch und 11,3 % angeri Sproche.[3]
Dr hochalemannisch Dialäkt vo Oute ghört zue dr Dialäkt vo dr Region Oute, wo ähnlech si zue dr Aargauer Dialäkt.
A get au Johr e grossi Fasnacht met vel Guggemusig ond emene Omzog am Fasnachts-Sonntig. Z Oute fende jedes Johr Kabarett- ond Tanz-Täg statt. Ändi Sommerferie esch die grossi Outner-Chilbi ond vor de Herbschtferie esch d MIO (Messe In Olten). Am erschte Mäntig em Monet fendet meischtens e Waremäret e dr Autschtadt statt.
Z Oute het s höt nümm so villi Beize und Spontene, derför git s höt e rychhaltigs Agebot a Reschtorants (Kebab-Hüüser, Pizzerie, ...). Osserdäm het s e grosses Agebott a Chleiderläde.
D Pfarrchile St. Martin isch es Kulturguet vo regionaler Bedütig.
Am Ändi vom 19. Johrhondert hets mehreri berüemti Outner gä: dr Moler Martin Disteli, dr Bondesrot Munzinger, dr Ingenieur Niklaus Riggenbach ond anderi. Schpöter het d Maria Felchlin do gwörkt, se esch e Vorryterin för d Frouebewegig e der Schwyz gsy ond het dr Maria-Felchlin-Platz gstiftet. E dr Schwyzer Literatur het sech mou e Gruppe nach dr Schtadt bnennt. Dr Otto F. Walter († 1994) esch e namhafte Outner Schreftstöuer gsy. Der Kabarettescht Franz Hohler esch e witere berüemte Outner, är esch e Schwiizer Schriftsteller, Kabarettischt und Liedermacher. Dr Mischa Wyss esch e Mondart-Chansonnier ond Kabarettischt, wo z Oute sini Chindheit verbrocht het.
Autstadtparti a de Aare
Oute vo de Holzbrugg
Fassademolerei
Ruggsite vom «Rathskeller»
Der letzte Frohburger
Bahnhof
- www.olten.ch
- Pierre Harb, Rudolf Fellmann, Martin Eduard Fischer, Peter Heim: Olten (Gemeinde). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads