Frohburger

D Groofe vo Frohburg (früener mänggisch au Froburg gschriibe) si im Middelalter e bedütends Hochadelsgschlächt in dr Nordwestschwiz gsi. Ursprünglig si si us em Wiggerdaal us dr Gegend um Zoofige gsi. Im 10. Joorhundert häi si uf eme Bärg ooben am Trimbach, bi dr Strooss über dr underi Hauestäi, d Frohburg baut.

S Stammwabbe vo de Groofe vo Frohburg

Dr letschti Frohburger. Fassademoolerei z Olte

Gschicht

Sit em spoote 11. Joorhundert erschiint d Familie in de Urkunde as Groofe vo Frohburg. S Gschlächt het si Naame vo dr Burg abgläitet. D Frohburger häi über e Buggsgau (die Gegend zwüsche Olte und Soledurn) gherrscht und über e Däil vom Aargau und vom Sisgau, e Lääche vom Fürstbistum Basel.

Am Ändi vom 12. und am Aafang vom 13. Joorhundert häi si no mee Burge baut für zum iire Machtberiich absichere, under andere d Birseggburge. Usserdäm häi si d Stedt Aarburg, Lieschdel, Olte, Waldeburg, Wiedlisbach und Zofige gründet. D Stadt Fridau uf em Gebiet vo dr hütige Gmäind Fulebach isch 1375 vo de Gugler zerstöört worde, d Stadt Falkestäi isch mit em Dorf Balschdel verschmulze. In dr Nööchi vo Waldeburg häi d Frohburger s Chloster Schöndaal baut.

Um 1250 het sich d Familie in d Linie Nöi-Homberg, Waldeburg und Zoofige gspaltet. S Ministerialegschlächt vo de Marschalk vo Frohburg het denn iire Sitz uf dr Stammburg vo de Groofe gha. Spööter häi si uf em Wartebärg bi Muttenz, vermuetlig in dr hindere Burg gresidiert und häi sich Marschalk vo Wartebärg gnennt.^[1]

Dr Schwizer Historiker Aegidius Tschudi († 1572) het d These ufgstellt, ass d Gertrud vo Hoochebärg, d Frau vom Köönig Rudolf vo Habsburg, nit us em Huus vo de schwööbische Hochebärg stammi, wie allgemäin aagnoo wird, sondern us em Huus Hombärg-Frohburg.^[2] Noch em Tschudi isch d Gertrud d Dochter vom Groof Ludwig gsi und d Schwöster vom Groof Hartmann und Groof Herman IV. Wie s drue choo isch, ass sich d Gertrud (aagäblig) au vo Hochebärg gnennt häig, müessti no erkläärt wärde. D Groofschaft Hombärg isch nämlig erst dur d Hüroot iirem (wie s dr Tschudi vermuetet het) Brueder Herman IV. mit dr Erbdochter vom Groof Werner III. vo Hombärg an d Frohburger cho.

D Zofiger Linie isch 1307 usgstorbe, d Nöi-Hombärger Linie 1325. D Waldeburger Linie het bald druf iiri Machtposition verlooren und het iiri Bsitz Stück für Stück müesse verchaufe, dr grösst Däil drvoo an iiri Verwandte, d Habsburger, wo immer mee ufgstiige si. Die äinzelne Geböid vo dr Stammburg si mit dr Zit ufgee worde und verfalle. Dr Hermann VI., dr letscht Groof vo Frohburg, isch 1367 as Abt vom Chloster St. Urban ohni männligi Nochkomme gstorbe.

S Wabbe

S Wabbe vo Waldeburg

Blasonierig: Dr Adler vo Iisehuetfee mit roote Chlaue, Zunge und Schnaabel uf Gold.

S Wabbe entspricht däm vo dr Baselbieter Gmäind Waldeburg.

Stammliste

Stammliste vo de Groofen vo Frohburg und ihre Sitelinie Frohburg-Zofige, Frohburg-Waldeburg und Nöi-Hombärg.^[3]

1. Adalbero (erw. 1028), Groof im Brisgau
   1. Volmar I. (* 1050; † 1114) ∞ Sophie vo Pfirt (* 1060), Dochter vom Ludwig vo Mousson (us em Huus Scarponnua)
      1. Adalbero I. (erw. 1095; † vor 1152) ∞ Sophia vo Länzbrg (?)
         1. Volmar II. (erw. 1143; † noch 1175)
            1. Hermann II. (erw. 1160; † 1211/1213; Abstammig ungwüss) ∞ ? vo Kyburg
               1. Ludwig III. (erw. 1196; † 1256/1259, begraabe z Zofige), Gründer vo dr Linie Frohburg-Zofige
               2. Hermann III. († 1236/1237), Gründer vo dr Linie Frohburg-Waldeburg
               3. Albert (erw. 1226; † zwüsche 6. Juli 1242 und 30. Juni 1243), Propst vo Zofige, Gubernator vo Murbach
               4. Volmar III. († vor 1226)
               5. Richenza (erw. 1213–1267) ∞ Berchtold vo Nöieburg (erw. 1201; † 20. August 1261)
               6. Sophia (Abstammig ungwüss) ∞ Rudolf II. vo Dierstäi (erw. 1243–1262)
               7. Ulrich (erw. 1223; Abstammig ungwüss), Groof vo Frohburg (und Abt vom Chloster Frienisbärg, ungwüss)
               8. Dochter (Abstammig ungwüss) ∞ ? vo Bächburg
            2. Arnold (erw. 1194; † 31. März 1216), Abt vo Murbach
            3. Gepa (Abstammig ungwüss) ∞ Rudolf I. vo Dierstäi (erw. 1173; † vor 29. August 1231)
            4. Heilwig († um 1183; Abstammig ungwüss) ∞ Berthold IV. vo Zäärige († 8. Oktober 1186)
         2. Ludwig II., gnennt Garewart^[4] (erw. 1145–1179), Bischof vo Basel
         3. Sophia ∞ Markwart vo Rotheburg
         4. Konrad (erw. 1164; † noch em 20. Novämber 1192; Abstammig ungwüss), Domherr zu Würzburg und Propst zu St. Marien z Mainz
      2. Hermann I. (erw. 1095–1125)

Linie Frohburg-Zofinge

1. Ludwig III. (erw. 1196; † 1256/1259, begraabe z Zofige) ∞ Gertrud vo Habsburg (erw. 1223–1241)
   1. Hermann IV. (erw. 1223; † vor 15. Mai 1253), Gründer vo dr Linie Frohburg-Hombärg
   2. (?) Gertrud^[5] (erw. 1245 † 1274 Abstammig ungwüss noch em Tschudi, allgemäin anerkennt aaber us em Huus vo de Groofe vo Hoochebärg), ∞ Rudolf IV. vo Habsburg
   3. Rudolf (erw. 1237; † 28. Septämber 1272), Lütbriester z Onoldswil, Propst z Zofige und Beromünster, Chorherr z Basel und Konstanz
   4. Ludwig IV. (erw. 1239–1257), Groof
   5. Hartmann (erw. 1240; † zwüsche 23. Juni 1281 und 6. Dezämber 1285), Groof ∞ 1. Clementa († vor 1263), ooni Chinder; 2. Ita vo Wolhuuse (erw. 1280–1299)
      1. Ludwig VI. (erw. 1280-1307)
      2. Markwart (erw. 1286; † 26. Novämber 1317), Junker, Chorherr z Zofige
      3. Elisabeth (erw. 1286–1327) ∞ 1. (Dispens 4.° 21. Mai 1302) Groof Hermann IV. vo Sulz (erw. 1302; † vor 10. Septämber 1311); 2. Herzog Lutzmann VI. vo Teck († zwüsche Juni 1332 und 18. Januar 1334)
   6. Dochter (Gerin?^[6])(erw. 1279, Abstammig ungwüss), Nonne im Chloster Paradiis ∞ Anshelm vo Rappoltstäi

Linie Frohburg-Waldeburg

1. Hermann III. († 1236/1237), Groof ∞ Heilwig vo Habsburg († noch 11. Oktober 1263)
   1. Ludwig V. (erw. 1240; † 22. Novämber 1279), Groof ∞ Agnes vo Bächburg (erw. 1263–1292)
      1. Hermann V. (erw. 1275–1291), Groof
      2. Volmar IV. (erw. 1280; † 20. Januar 1320), Groof und Landgroof im Buchsgau ∞ Katharina vo Toggeburg († vor 18. Februar 1313)
         1. Johann (erw. 1318; † zwüsche 20. Januar und April 1366), Groof und Landgroof im Buchsgau ∞ vor 3. November 1326 (Dispens 4.° vom 15. Juni 1327) Adelheid vo Ramstäi († zwüsche 17. Oktober 1367 und 29. Mai 1371)
         2. Hermann VI.^[7] (erw. 1320; † 19. Oktober 1367), Groof, Abt vom Chloster St. Urban, dr Letscht vo de Groofe vo Frohburg
         3. Uol (unehelig, erw. 1386, † vor 6. Februar 1422), Junker
      3. no mee Chinder (erw. 1295)
   2. Sophie vo Frohburg († noch 30. Novämber 1291) ∞ vor 6. Juli 1249 Walther III. vo Klinge (am 26. Dezember 1239 volljöörig; † 1. Merz 1286)^[8]
   3. Volmar (erw. 1259)

Linie Frohburg-Hombärg

1. Hermann IV. vo Frohburg (erw. 1223; † vor 15. Mai 1253) ∞ ? vo Hombärg, Erbdochter vom Groof Werner III. vo Hombärg
   1. Friedrich vo Hombärg († am 8. Februar vor 1285)
      1. het Chinder hinderloo
   2. Wernher I. vo Hombärg (erw. 1254; † 6. Februar 1273) ∞ Kunigunde († 20. Septämber)
      1. Hermann II. vo Hombärg (erw. 1275; † 19. Novämber 1303)
      2. Ita vo Hombärg (erw. 1284; † 1328) ∞ Friedrich IV. vo Toggeburg († 15. Novämber 1315 in dr Schlacht am Moorgarte)
   3. Ludwig I. vo Hombärg (erw. 1268; † am 27. April 1289 in der Schlacht bi dr Schosshalde, begraabe z Wettige) ∞ vor 15. Januar 1283 Elisabeth vo Rapperswil, Erbdochter vo iirem Vater Rudolf vo Rapperswil (* 1251/1261; † 10. April 1309) ∞ 2. Eh mit em Rudolf III. vo Habsburg-Laufeburg
      1. Wernher II. vo Hombärg, Groof (* 1284; † 21. März 1320^[9]) ∞ Maria vo Oettige († 10. Juni 1369) , Witwe vom Rudolf III. vo Habsburg-Laufeburg^[10], wo in 3. Eh noch em Werner sim Dood mit em Rudolf IV. vo Baade verhürootet gsi isch.
         1. Wernher III. vo Hombärg, gnennt Wernli, dr Letscht vo de Nöi-Hombärg (* 1316; † zwüsche 30. Merz und 22. Septämber 1323)
         2. Peter, unehelig († nach 4. Merz 1327)
      2. Cäcilia vo Hombärg (erw. 1286–1338), Priorin vo Oetebach
      3. Anna vo Hombärg (erw. 1286–1286)
      4. Rudolf vo Hombärg (erw. 1289; † zwüsche 14. Januar 1304 und 25. Oktober 1306)
      5. Ludwig II. vo Hombärg, Groof (erw. 1293; † 1315)
      6. Klara vo Hombärg (erw. 1293–1305) ∞ vor 29. Juli 1305 Egino V. vo Matsch, Vogt vo Matsch († noch em 30. Novämber 1341)
   4. Dochter († 1281) ∞ Heinrich II. vo Rappoltstäi (erw. 1260–1275)

Witeri Persoone

1. Wolfrad vo Frohburg († 1095)
   1. Ludwig I. (erw. 1098–1114), Groof
      1. Ortlieb^[11] (erw. 1136; † 1164), Bischof vo Basel
   2. Gero (erw. 1101–1121), Abt vom Chloster Äisiidle
   3. Volmar (erw. 1114), Groof
   4. Adalbero II. (erw. 1130; † 1137), Bischof vo Basel

• Gertrud vo Frohburg (?) ∞ Ulrich III. vo Nöieburg-Nidau (erw. 1182; † 1225/1226)

Beleeg

Litratur

• Hektor Ammann: Die Frohburger und ihre Städtegründungen. In: Festschrift Hans Nabholz. Zürich 1934.

• Werner Meyer: Die Frohburg. Ein Führer durch die Burgruine. Solothurn 1980.

• Werner Meyer (u. a.): Die Frohburg, Ausgrabungen 1973–1977. In: Schweizerischer Burgenverein (Hrsg.): Schweizer Beiträge zur Kulturgeschichte und Archäologie des Mittelalters. Band 16. Olten 1989.

• Ambros Kocher: Solothurner Urkundenbuch. Erster Band 762–1245. Staatskanzlei des Kantons Solothurn, Solothurn 1952, Stammtafel 4: Grafen von Fro[h]burg.

• Schwaben. In: Detlev Schwennicke (Hrsg.): Europäische Stammtafeln, Stammtafeln zur Geschichte der europäischen Staaten. Neue Folge. Band XII. Verlag von J. A. Stargardt, Marburg 1992, Tafel 113: Die Grafen von Fro[h]burg 1110–1367, und die Grafen von Homberg.

Weblingg

• Peter Schenker: Frohburg [Froburg], von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Franziska Hälg-Steffen: Homberg, von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Fuessnoote

1. Peter Schenker: Frohburg, Marschalk von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
2. Aegidius Tschudi: Chronicon Helveticum, Band I., S. 141 und 182
3. Kocher 1952: Tafel 4; Schwennicke 1992: Taf. 113.
4. Romain Jurot / EB: Frohburg, Ludwig von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
5. Aegidius Tschudi: Chronicon Helveticum, Band I., S. 141
6. Habsburger Urbar vo 1281 in «Der Geschichtsfreund», Historischer Verein der 5 Orte Lucern, Uti, Schwyz, Unterwalden, und Zug, Band 5, 1848, S. 13
7. Waltraud Hörsch: Frohburg, Hermann von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
8. Schwennicke 1992: Taf. 113; Max Schiendorfer: Klingen, Walther von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
9. Hans Stadler: Homberg, Werner von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
10. Historisches Lexikon der Schweiz
11. Romain Jurot / EB: Frohburg, Ortlieb von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Frohburg_(Adelsgeschlecht)“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.