From Wikipedia, the free encyclopedia
S Chlooschter Müerbe isch eis vo de grosse alemannische Chlööschter vom Middelalter gsi. Es lyt im südlechen Elsass i dr Gmeind Müerbe im ene Taal vo de Vogeese.
Dr heilig Pirmin, wo churz vorhär wyter oben am Rhy s Chlooschter Rychenau ufbout het, isch uf Gheiss vom elsässische Graf Eberhard anne 727 is Elsass das nöie Chlooschter cho gründe. Er het em dr latynisch Name Vivarium Peregrinorum gää; das heisst uf Düütsch «Stett für d Pilger». Dr Name glycht däm vom alte Chlooschter Vivarium, wo dr Apt Cassiodor z Süditalie gründet het. Dr Pirmin het im Konvänt d Regle vom heilige Benedikt ygfüert. Dr Schutzpatron vo Müerbe isch dr heilig Leodegar gsi. D Chlooschterchile isch 727 vom Bischof Widegern vo Stroossburg ygweit worde, wil Müerbe i däm sim Bischtum glägen isch.
S Chlooschter het scho dank sim Gründer, em Graf Eberhard, und eme Privileeg vom Stroosburger Bischof e sälpständegi Stellig gha. Es isch niemerem Rächeschaft schuldig gsi ussert em Papscht und em Kaiser – und statt däm sider anne 1680 em französische König, und d Mönch händ törfen iren Apt sälber wääle. Müerbe isch i dr Afangszyt für d Herrscher e wichtigen Oort gsi; so het sech dr Karl dr Grooss anne 782 sälber sümbolisch zu däm sim wältlechen Apt und Schutzherr gmacht. Vil spöter sind d Habsburger dank dr Chlooschtervogtei vo Müerbe zun ere guete Stellig im Elsass und i dr Schwiiz cho.[1]
S Chlooschter het vo vilne Gönner Grundpsitz im Elsass, wyter unden am Rhy bis id Gägend vo Mainz, im Jura, im Schwarzwald und idr Innerschwiiz übercho. Scho ane 774 het’s dr Ort Gawiller übercho. Dört isch im 12. Joorhundert au e grossi Sankt Leodegar-Chile bout worde, und s Chlooschter het s alte Dorf denn zun ere Stadt usbout, wo s regionale Zäntrum vom Gebiet rings um Müerbe gsi isch.
Anne 1178 het Müerbe dr Ort Luzärn am Vierwaldstettersee gründet.
Anne 1548 isch Müerbe e Fürschtaptei worde; im 17. Joorhundert isch die aber denn, wo s Elsass französisch worden isch, em Römische Rych verloore ggange. Anne 1759 het dr Chlooschtervorsteher Kasimir d Aptei zum ene Stift gmacht und uf Gawiller abe verleit. Im Joor 1789 isch d Gschicht vom berüempten alemannische Benediktinerchlooschter z Änd gange, wo d Hüüser vom Chlooschter und au die grossi romaneschi Chile i dr französische Revoluzioon vo Elsässer Puure plünderet und kabut gmacht worde sind. Frankrych het s Stift drufabe ufghobe. Hütt stoot vo dr Chlooschterchile nume no s Kwerschiff mit em Choor.
Müerbe isch im Middelalter berüempt gsi als kulturells Zäntrum. Es het i dr Zyt vo de Karolinger e gueti Chlooschterschuel gha, wo dr Apt Simpertus nach der karolingische Chilesünoode z Aache vo ane 789 ygrichtet het. Z Müerbe isch e gueti Schrybstube gsi und e vorbildlechi und rychi Biblioteek, wo denn allerdings i dr spoote Zyt zum gröschte Deil verlore ggangen isch. Wie Sanggalle und d Rychenau het s Chlooschter Müerbe zu de bedüütenden Ort vo dr früechen alemannische Chlooschterkultur ghört. Vo de wärtvolle Dokumänt do drvo, wo scho vo vil Forscher agluegt worde sind, cha me bsunders ufzelle:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
