Remove ads
Supranasionalisme is 'n politieke begrip wat behels dat soewereine state 'n deel van hulle soewereiniteit afstaan aan 'n hoër outoriteit om saam te werk. Die teenoorgestelde beginsel van samewerking tussen state word intergoewermentalisme genoem. Hierby staan state geen soewereiniteit af nie.
Die begrip is reeds in 1949 deur Robert Schuman ingevoer toe hy gepraat het van supranasionale samewerking en supranasionale assosiasies. Hy het egter die oordrag van soewereine regte nie as 'n doel as sodanig gesien nie, maar -in bepaalde gevalle- as 'n noodsaaklikheid.[1] Hierdie gedagte het gelei tot die Schumanverklaring van 1950 en stigting van die Europese Gemeenskap vir Kole en Staal in 1951 wat die toesig op die vervaardiging van hierdie belangrike materiale, wat mos vir oorlogvoering noodsaaklik was, sowel in Frankryk as in Duitsland in hande van 'n supranasionale hoë outoriteit gelê het. Dit het die groot wantroue tussen die twee ou vyande oorwin en die grondslag gelê vir die ekonomiese herstel van Duitsland en Wes-Europa.[2] Jean Monnet het deur hierdie sukses in 1955 selfs gestel: "gewone samewerking tussen [Europese] regerings sal spoedig onvoldoende word. Dit is absoluut noodsaaklik dat die indiwiduele lande van hulle outoriteit aan die Europese federale instellings oordra".
Latere teoretici soos Christian Joerges het twee tipes supranasionalisme onderskei.[1] Die ortodokse tipe, soos Monnet dit bedoel het, het dit meer van bo-af wil oplê, terwyl die oorleg-tipe meer op kommunikasie tussen die verskillende vlakke (supranasionaal, nasionaal, regionaal, munisipaal ens.) gerig is.
Remove ads
Organisasies soos die WTO (Wêreldhandelsorganisasie), die Internasionale Geregshof en die VN Veiligheidsraad het supranasionale elemente en daar het ander organisasies van sulke aard gewees wat misluk het, soos die ITO (International Trade Organization) of die European Defence Community. Die eerste is in die Amerikaanse Kongres verhoed, die tweede in die Franse parlement.[3]
Die Europese Unie is vandag dié internasionale organisasie wat die meeste supranasionale elemente bevat, hoewel dit ook in die EU dikwels met intergoewermentele strukture vermeng is. Hoeveel van die een of van die ander begeer word, is dikwels 'n omstrede saak en een van die belangrikste vrae in die Europese politiek. Sommige lande soos Nederland en Italië het geskiedkundig dikwels supranasionale voorkeur gewys, Frankryk en die Verenigde Koninkryk juis die omgekeerde, maar dit het ook gewissel. Die voorgestelde Europese grondwet is byvoorbeeld in sowel Frankryk as Nederland in 'n referendum verwerp en die Italiaanse regering van 2018 is taamlik euroskepties. Dit het soms mettertyd ook verander. Die Schengen-ooreenkoms het as suiwer intergoewermentele organisasie buite die EEG begin, maar is later in die EU-wetgewing opgeneem. 'n Onlangse ooreenkoms soos die Europese Intervensie-Inisiatief is (nog?) suiwer intergoewermenteel.
Supranasionaliteit word dikwels net dan aanvaar indien die intergoewermentele metode -waar elke land 'n veto het- nie werk nie, gewoonlik omdat eenstemmigheid onmoontlik blyk. Dit bevestig wat Schuman gesê het: dit is nie 'n doel nie, maar soms 'n noodsaak. Die Britse houding teenoor supransionalisme het nogtans altyd krities gewees, hoewel by die toetreding van die VK in die EEG in 1973 ook dié land erken het dat 'n sekere vlak van supranasionale strukture aanvaar moes word indien dit nasionale politieke en ekonomiese doele dien. Britse politici het nogtans dikwels gehuiwer dat dit tot verder federalisasie kon lei.[4] Hierdie vraag het 'n sleutelrol gespeel in die debat oor die Brexit-referendum van Junie 2016.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads