Irakse Oorlog

Die Irakse Oorlog was 'n oorlog sedert Maart 2003 gevoer deur die Verenigde State en die Verenigde Koninkryk teen en in Irak, waartydens ander lande ook gevegstroepe ontplooi het.

Irakse Oorlog
Deel van die Wêreldwye oorlog teen terrorisme
Kloksgewys van bo: Delta Force van Task Force 20 saam met troepe van die 3de Bataljon, 327 Infanterie by die skuilplek van Uday en Qusay Hoesein; Opstand in die noorde van Irak; 'n Irakse insurgent vuur 'n MANPADS; Saddam Hoesein se standbeeld word afgebreek.
Datum 20 Maart 2003 – 15 Desember 2011[1] Ligging Irak Resultaat Inval en besetting van Irak Nederlaag van die Ba'ath-party-regering en teregstelling van Saddam Hoesein. Opstand, buitelandse terroristiese aktiwiteite en sektariese geweld.[2] Daaropvolgende uitputting van die Irakse opstand, verbeterings in die openbare veiligheid.[3] Vestiging van demokratiese verkiesings en die vorming van die nuwe regering. VSA-Irak Status van Magte-ooreenkoms. Onttrekking van Amerikaanse magte uit Irak. Opkoms van sektariese opstande na die Amerikaanse onttrekking. Herlewing van al-Kaïda in Irak.[4]
Strydende partye
Invalfase (2003)  Verenigde State  Verenigde Koninkryk  Denemarke  Australië  Kanada  Pole  Japan Pesjmerga Ná-inval (2003-11)  Irak Irakse gewapende magte Pesjmerga Opwekkingsraad Multi-Nasionale Mag – Irak (2003–11)  Verenigde State (2003–11)  Verenigde Koninkryk (2003–11)  Tsjeggië (2003–08)  Suid-Korea (2003–08)  Singapoer (2003–08)  Italië (2003–06)  Noorweë (2003–06)  Pole (2003-08)  Australië (2003–09)  Georgië (2003–08)  Oekraïne (2003–08)  Nederland (2003–05)  Spanje (2003–04)  Nieu-Seeland (2003–04)  Thailand (2003–04)  Filippyne (2003–04)  Japan (2004–08)  Denemarke (2004-07) 30 andere lande	Invalfase (2003) Ba'athistiese Irak Ná-inval (2003-11) Ba'ath-party-lojaliste Opperbevel vir Djihad en Bevryding Weermag van die manne van die Naqshbandi-orde Soennitiese opstand Islamitiese staat van Irak Islamitiese Weermag Irak Ansar al-Sunnah Sjiïtiese opstand Mahdi-weermag Spesiale Groepe Asa'ib Ahl al-Haq andere
Aanvoerders
Ayad Allawi Ibrahim al-Jaafari Nouri al-Maliki Ricardo Sanchez George W. Casey, Jr. David Petraeus Raymond T. Odierno Lloyd Austin George W. Bush Barack Obama Tommy Franks Donald Rumsfeld Robert Gates Tony Blair Gordon Brown David Cameron Anders Fogh Rasmussen Lars Løkke Rasmussen Jan Peter Balkenende Kjell Magne Bondevik Jens Stoltenberg Roh Moo-hyun Silvio Berlusconi Romano Prodi Jean Chrétien José María Aznar John Howard Kevin Rudd Helen Clark Thaksin Shinawatra Gloria Macapagal-Arroyo Aleksander Kwaśniewski Lech Kaczyński Leonid Kuchma Wiktor Joesjtsjenko Václav Klaus Goh Chok Tong Lee Hsien Loong Junichiro Koizumi	Ba'ath-party Saddam Hoesein (†) Qusay Hoesein (†) Uday Hoesein (†) Izzat Ibrahim al-Douri Soennitiese rebelle Abu Omar al-Baghdadi (†) Abu Musab al-Zarqawi (†) Abu Ayyub al-Masri (†) Al-Nasser Lideen Allah Abu Suleiman (†) Abu Dua Ishmael Jubouri Abu Abdullah al-Shafi'i Sjiïtiese rebelle Muqtada al-Sadr Abu Deraa Qais al-Khazali Akram al-Kabi
Sterkte
Invalkragte (2003–2004) ~300 000 Koalisie magte (2004–2009) 176 000 by piek Verenigde State Kragte – Irak (2010–2011) 112 000 by aktivering Sekuriteit-kontrakteurs 6 000–7 000[5] (geskat) Irakse veiligheidsmagte 805 269 (militêre en paramilitêre: 578 269,[6] polisie: 227 000) Ontwaking-milisie ~103 000[7] (2008) Irakse Koerdistan ~400 000 (Koerdiese Grenswag: 30 000,[8] Pesjmerga 375 000)	Irakse weermag: 375 000 (ontbind in 2003) Soennitiese rebelle ~70 000[9] (2007) Mahdi-weermag ~60 000[10] (2007) al-Kaïda ~1 300[11] (2006) Islamitiese staat van Irak ~1 000 (2008) Weermag van die manne van die Naqshbandi-orde ~500–1 000 (2007)
Ongevalle en verliese
Irakse veiligheidsmagte (ná-Saddam) Gesneuweldes: 16 623 Gewond: +40 000[12] Koalisie-magte Gesneuweldes: 4 805[13][14] (4 487 VS,[15] 179 VK, 139 andere) Vermis / gevang (VS): 8[16] (al bevry) Gewond: +32 753 (32 226 VS,[17] 315 VK, +212 andere[18][19]) Beseer / siek / ander mediese*: 51 139 (47 541 VS,[20] 3 598 VK) Kontrakteurs Gesneuweldes: 1 554[21][22] Gewond en beseer: 43 880[21][22] Ontwaking Rade Gesneuweldes: +1 002 Gewond: +500[23] (2007), 828[24] (2008) Totaal gesneuweldes: 24 219 Totaal gewond: 117 961	Irakse vegter gesneuwel (inval tydperk): 7 600–11 000[25][26] Rebelle (ná-Saddam): Gesneuweldes: 21 221–26 405 (2003–2011) Gevangenes: 12 000[27] (Irak-gehou) Totaal gesneuweldes: 28 821–37 405
Gedokumenteerde burgerlike sterftes as gevolg van geweld, Irakse liggaam-telling (2003 – 14 Desember 2011): 103 160–113 728 aangeteken[28] en 12 438 nuwe sterftes bygevoeg van die Irakse Oorlog Logboeke[29] Geskatte gewelddadige sterftes: Lanset opname (Maart 2003 – Julie 2006): 601 027 (95% CI: 426 369–793 663) Associated Press (Maart 2003 – April 2009): 110 600[30] Irakse Gesinsgesondheid opname (Maart 2003 – Julie 2006): 151 000 (95% CI: 104 000–223 000[31])
* "beseer, siek of ander mediese": vereis mediese lugvervoer. VK getal sluit "aeromed ontruiming" in. ** Totaal gesneuweldes sluit alle addisionele sterftes as gevolg van verhoogde wetteloosheid, vervalle infrastruktuur, swakker gesondheidsorg, ens. in.

Die oorlog kan verdeel word in twee fases. Die eerste fase was die inval waarby 'n multinasionale weermag, die sogenaamde "Coalition of the Willing", die bewind van Saddam Hussein sou omverwerp. Hierdie fase duur van 20 Maart 2003 tot 1 Mei 2003.

Die doel van die koalisie was om 'n val te bring aan die regime van Saddam Hussein, wat die Irakse bevolking sou onderdruk, internasionale terrorisme sou ondersteun en wapens van massavernietiging sou ontwikkel het. Tot op hede is sulke wapens nooit gevind nie, en geen verband kon met Al-Kaïda getoon word nie.

Die daaropvolgende fase het bestaan uit 'n program van nasiebou, die opbou van 'n nuwe Irak deur die koalisiemagte. Hierdie fase word egter gekniehalter deur grootskaalse opstande, wat so ernstig is dat daar gepraat word van 'n burgeroorlog.

Op 15 Desember 2011 word die oorlog amptelik verby verklaar deur die Amerikaanse minister van verdediging, Leon Panetta. Op die nag van 17/18 Desember 2011 onttrek die laaste Amerikaanse troepe hulle permanent uit Irak.

Verwysings

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Irakse Oorlog.

1. (en) "Last U.S. troops leave Iraq, ending war". USA Today. 17 Desember 2011. Besoek op 18 Desember 2011.
2. "Sectarian divisions change Baghdad's image" (in Engels). MSNBC. 3 Julie 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 November 2012. Besoek op 18 Februarie 2007.
3. "UK 'to continue deporting failed Iraqi asylum seekers'" (in Engels). BBC. 22 November 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Februarie 2020. Besoek op 26 November 2010.
4. "Al-Qaeda's Resurgence in Iraq: A Threat to U.S. Interests" (in Engels). U.S Department of State. 5 Februarie 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2018. Besoek op 26 November 2010.
5. "Deputy Assistant Secretary for International Programs Charlene Lamb's Remarks on Private Contractors in Iraq" (in Engels). State.gov. 17 Julie 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Junie 2017. Besoek op 23 Oktober 2010.
6. (en) International Institute for Strategic Studies; Hackett, James (3 Februarie 2010). The Military Balance 2010. Londen: Routledge. ISBN 1-85743-557-5.
7. Rubin, Alissa J.; Nordland, Rod (29 Maart 2009). "Troops Arrest an Awakening Council Leader in Iraq, Setting Off Fighting". The New York Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2019. Besoek op 30 Maart 2010.
8. "The Kurdish peshmerga forces will not be integrated into the Iraqi army: Mahmoud Sangawi — Interview" (in Engels). Ekurd.net. 22 Januarie 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2019. Besoek op 23 Oktober 2010.
9. (en) The Brookings Institution Iraq Index: Tracking Variables of Reconstruction & Security in Post-Saddam Iraq Geargiveer 19 Oktober 2013 op Wayback Machine 1 Oktober 2007
10. (en) Ricks, Thomas E.; Tyson, Ann Scott (11 Januarie 2007). "Intensified Combat on Streets Likely". Washington Post. p. A01.
11. (en) Pincus, Walter. "Violence in Iraq Called Increasingly Complex". Washington Post, 17 November 2006.
12. "Iraq War" (PDF) (in Engels). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 2 April 2019. Besoek op 18 November 2012.
13. "Operation Iraqi Freedom" (in Engels). iCasualties. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Oktober 2018. Besoek op 24 Augustus 2010.
14. "Home and Away: Iraq and Afghanistan War Casualties". CNN (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Oktober 2019. Besoek op 30 Maart 2010.
15. (en) http://www.defenselink.mil/news/casualty.pdf
16. (en) "Forces: U.S. & Coalition/POW/MIA". CNN. Besoek op 22 Februarie 2011.; "With Withdrawal Looming, Trails Grow Cold For Americans Missing In Iraq", New York Times, 22 Mei 2011, bl. 6.
17. "Casualty" (PDF) (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 14 Augustus 2015. Besoek op 18 November 2012.
18. (en) "Casualties in Iraq".
19. (en) iCasualties.org (was lunaville.org). Benicia, California. Patricia Kneisler, et al., "Iraq Coalition Casualties" Geargiveer 21 Maart 2011 op Wayback Machine
20. (en) http://siadapp.dmdc.osd.mil/personnel/CASUALTY/oif-total.pdf Geargiveer 2 Junie 2011 op Wayback Machine
21. "U.S. Department of Labor — Office of Workers' Compensation Programs (OWCP) – Defense Base Act Case Summary by Nation" (in Engels). Dol.gov. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2020. Besoek op 15 Desember 2011.
22. T. Christian Miller (23 September 2009). "U.S. Government Private Contract Worker Deaths and Injuries" (in Engels). Projects.propublica.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 November 2018. Besoek op 23 Oktober 2010.
23. (en) Moore, Solomon; OPPEL Jr, RICHARD A. (24 Januarie 2008). "Attacks Imperil U.S.-Backed Militias in Iraq". The New York Times.
24. (en) Greg Bruno. "Finding a Place for the 'Sons of Iraq' - Council on Foreign Relations". Cfr.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Desember 2016. Besoek op 26 Desember 2011.
25. (en) Press release (28 Oktober 2003). "New Study Finds: 11,000 to 15,000 Killed in Iraq War; 30 Percent are Non-Combatants; Death Toll Hurts Postwar Stability Efforts, Damages US Image Abroad" Geargiveer 17 Oktober 2006 op Wayback Machine. Project on Defense Alternatives (via Common Dreams NewsCenter). Besoek op 2 September 2010.
26. (en) Conetta, Carl (23 Oktober 2003). "The Wages of War: Iraqi Combatant and Noncombatant Fatalities in the 2003 Conflict — Project on Defense Alternative Research Monograph #8". Project on Defense Alternatives (via Commonwealth Institute). Besoek op 2 September 2010.
27. (en) "Amnesty: Iraq holds up to 30,000 detainees without trial". CNN. 13 September 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Oktober 2010. Besoek op 6 Januarie 2011.
28. "Iraq Body Count" (in Engels). Iraq Body Count. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Mei 2020. Besoek op 14 Desember 2011.
29. "Iraq War Logs: What the numbers reveal" (in Engels). Iraq Body Count. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 April 2020. Besoek op 3 Desember 2010.
30. (en) Associated Press, 14 Oktober 2009
31. (en) "Iraq Family Health Survey" New England Journal of Medicine 31 Januarie 2008

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.