Remove ads
Cecile Cilliers (* 24 Mei 1933, Franschhoek – 16 Junie 2018) was ’n Afrikaanse vryskutjoernalis en skrywer. Die skrywer Madeleine van Biljon is haar suster. Sy is hoofsaaklik bekend vir haar rubriek- en essaybundels, maar publiseer onder meer 'n kinderversebundel en ook 'n verskeidenheid godsdienstige boeke. Cecile is deurlopend betrokke by die N.G. Kerk en is die eerste nie-predikantsvrou wat tot vise-voorsitter van die Sinodale Komitee verkies word. Benewens haar behartiging van die Christen Netwerk Televisie se program Fokuspunt, bied sy ook saam met haar suster, Madeleine van Biljon, die televisieprogram Boeksusters op KykNET aan.
Cecile Cilliers | |
|---|---|
| Gebore | Anneke Cecile Pretorius 1933 |
| Sterf | 16 Junie 2018 |
| Nasionaliteit | Suid-Afrika |
| Beroep | Skrywer, joernalis |
| Eggenoot | John Cilliers |
| Kinders | Amalie, Abraham en Jan |
| Ouer(s) | Braam Pretorius, Madeleine Roux |
Remove ads
Vroeë lewe en herkoms
Anneke Cecile Pretorius is in 1933 op Franschhoek gebore as tweede jongste van vier kinders. Die bekende skryfster Madeleine van Biljon is een van haar susters. Sy het nog ’n suster, Rouxline (wat hulle Polla noem), en ’n broer, Nicholaas. Abraham Johannes (Braam) Pretorius, haar pa (gebore 10 Mei 1900 op Rustenburg, is tydens haar geboorte ’n klerk in die landdroskantoor en haar ma is Madeleine Roux. Haar pa word later senator en is die persoon wat die langste as landdros in Suid-Afrika gewerk het. As gevolg van sy beroep as landdros trek die gesin heelwat rond.
Opleiding
Cecile begin haar skoolopleiding in die Paarl, waarna sy in Johannesburg na die Laerskool Jan Celliers gaan. Haar hoërskoolopleiding was op Montagu, waar sy matrikuleer. Na haar matriekjaar word haar pa Johannesburg toe verplaas en sy skryf in vir ’n sekretariële kursus aan die Tegniese Kollege. Sy besef egter dat hierdie nie vir haar ’n aantreklike loopbaan bied nie en spandeer dan ’n jaar om die huishouding waar te neem. Dan skryf sy in by die Universiteit van Pretoria waar sy ’n B.A.-graad verwerf met Afrikaans-Nederlands, Engels, Duits, Frans en Kunsgeskiedenis as vakke.
Gesinslewe
Sy ontmoet haar toekomstige man, die geoloog John Cilliers, by die Universiteit van Pretoria, en hulle trou op 2 Februarie 1954, direk nadat sy haar finale jaar voltooi het. Hulle het drie kinders, Amalie, Abraham en Jan. Al drie emigreer later met hulle gesinne, Amalie in 1995 na Amerika, Jan na Engeland en Abraham in Australië.
Weens John se werk op die myne is die eerste sewe jaar van hulle getroude lewe maar baie rof. Aanvanklik bly hulle in ’n sinkhuis aan die Weskus, waar John toesig hou oor diamantprospekteerdery en daarna is hulle na Koegasbrug aan die Oranjerivier, sowat sestig kilometer van Prieska af. Hier in die Kalahari bly hulle in ’n woonwa. Hiervandaan gaan hulle na Penge in die Oos-Transvaal, waar hulle in ’n woonwa bly met ’n aangeboude vertrek van Kimberley-klip. In hierdie tyd verloor sy twee babas. In die Noordweste by Pomfret in die Kalahari vra die mynbestuurder haar om ’n eenmanskool te begin om te verhoed dat die werkers reeds van graad een af hulle kinders koshuis toe moet stuur. Sonder formele opleiding onderrig sy elf kinders van graad een tot standerd vyf in hierdie skool, wat later meer as 200 kinders sou hê. Hierna huur hulle ’n woonstel in Joubertpark in Johannesburg om ’n tuiste te hê wanneer hulle so rondtrek in die veld. In 1961 word haar man by die maatskappy se hoofkantoor in Johannesburg aangestel en koop hulle ’n huis in Linden, waar sy bly tot na haar man se dood.
Verdere studie en loopbaan
Nadat die jongste van die drie kinders skool toe is, studeer sy verder en behaal die B.A. Honneurs-graad aan die Universiteit van die Witwatersrand. Haar M.A.-graad behaal sy met lof aan die Randse Afrikaanse Universiteit onder leiding van professor F.I.J. van Rensburg met ’n studie oor ’n gedig van N.P. van Wyk Louw en haar doktorsgraad (D.Litt. et Phil.) behaal sy aan dieselfde universiteit met dieselfde promotor vir ’n verhandeling oor Die verhouding bron: kunswerk. In hierdie tyd gee sy vir meer as twee jaar klas in Afrikaans by die Wits-sentrum vir voortgesette studie en by die Parktown Convent, asook Afrikaanse klasse by die Argus-groep se joernalistieke skool vir kadetverslaggewers.
Na 1976 begin haar loopbaan as toespraakmaker. Mevrou Bridget Oppenheimer vra haar ná die Soweto-onluste om met die stigting van die organisasie Vroue vir Vrede te help met die doel om deur beter kontak tussen vroue van alle bevolkingsgroepe begrip vir mekaar te kweek, kommunikasie te bevorder en vir vroue ontwikkelingsgeleenthede te skep. Later word sy verkies as lewenslange erepresident van hierdie organisasie. Tydens die hoogverraadsaak teen Breyten Breytenbach getuig sy vanuit ’n literêre standpunt ter versagting van vonnis en verduur daarna ontsettende kritiek van sommiges uit Afrikanerkringe. In 1981 versoek Beeld haar om ’n weeklikse rubriek te skryf, wat sy daarna vir ’n geruime tyd doen onder die titel Beeld-Deurloop.
In 1986 word sy aangewys as die eerste nasionale direkteur van Studietrust, ’n organisasie wat onderwyshulp aan behoeftige leerlinge van alle rasse, maar veral swart kinders, verskaf. Haar fokus is om geld in te samel en skakelwerk te doen en in hierdie kapasiteit skakel sy met onderwysinstansies en maatskappye en ander organisasies plaaslik en in die buiteland. Na John se vroeë uittrede reis hulle baie deur die land, gewoonlik op die rug van ’n besoek aan ’n plek waar sy ’n toespraak moet hou. Sy is deurentyd vryskutskrywer en joernalis wat benewens die rubriek verskeie boekresensies vir koerante skryf.
Op kerkgebied stem sy in toe die Vrouediens van Suid-Transvaal haar vra om redaktrise van hulle kwartaalblad Suidsender te word. Later word sy tot die Uitvoerende Komitee van die Vrouediens verkies met Leer en Aktuele Sake as haar opdrag en sy is die eerste nie-predikantsvrou wat tot vise-voorsitter van die Sinodale Komitee verkies word. In 1997 word sy verkies tot leier-ouderling van die Andrew Murray-gemeente en in 1998 is sy die eerste vrou wat tot die Algemene Sinodale Kommissie van die NG Kerk verkies word. Sy lewer ook ’n stewige bydrae tot die vrouekursusse wat deur die Sentrum vir Voortgesette Teologiese Opleiding (SEVTO) aan die Universiteit van Pretoria aangebied word en behartig Christen Netwerk Televisie se program Fokuspunt wat elke Sondagmiddag op M-Net uitgesaai is.[1]
Sy is in 1999 saam met haar suster Madeleine van Biljon aanbieder van die televisieprogram Boeksusters op KykNet. Na haar man se dood in 1995 verkoop sy die huis in Linden en trek daarna na ’n wooneenheid op ’n landgoed in Johannesburg, waarna sy in 2003 na Vishoek in die Kaap trek. Sy is hier op 16 Junie 2018 in haar slaap oorlede.
Remove ads
Kinderverse
Haar eerste publikasie is die kinderversebundel Ek wonder, wat sy skryf terwyl sy skoolhou.
Rubriek- en essay bundels
Twee versamelings van haar rubrieke word later in boekvorm gepubliseer onder die titels Kokkewiet op Donderdag en Reënboogmense, reënboogland. Beide hierdie bundels is gekeur en saamgestel deur F.I.J. van Rensburg. Kokkewiet op Donderdag toon haar saaklike benadering en nugtere, soms omstrede, kyk na sake. Uit die rubrieke blyk haar liefde vir die natuur, haar land en haar medemens van alle kleure. Reënboogmense, reënboogland se titel verwys na die benaming vir Suid-Afrika en sy mense wat na aanleiding van ’n benaming van biskop Desmond Tutu algemeen posgevat. Soos die titel aandui skets sy die veelkleurigheid van Suid-Afrika en sy mense en vang hulle emosies akkuraat vas. Soms is sy humoristies, soms vermanend, maar altyddeur loop die draad van geloof in die Skepper, die land en sy mense. Haar essays wat tussen 1987 en 1992 in De Kat verskyn, word gebundel onder die titel Katswink. Hierin besin sy oor die oorgang van ’n ou na ’n nuwe Suid-Afrika.
Versamelbundels
Sy maak ’n bydrae tot die boek As almal ver is, waarin Suid-Afrikaners vertel van hulle mense wat nou ver is en ander wat geëmigreer het van hulle wedervaringe in die vreemde vertel. Haar werk word in versamelbundels opgeneem, insluitende Borde borde boordevol en Vuurslag, beide saamgestel deur Hennie Aucamp.
Godsdienstige skryfwerk
Sy publiseer ook verskeie boeke met ’n godsdienstige strekking. Begenadigde vroue het as onderwerp ses begenadigde vroue in die Bybel wat ’n verskil gemaak het. Hierdie vroue is Abigail, wat genade ontvang het om ’n vredemaker te wees; Mikal, wie se kinderloosheid binne groter genade gelê het; Tamar, wat die genade ontvang het om die reg in eie hande te neem; Rispa, Ragab en Ester.
Jy’s veelkantig, vrou met die subtitel Geïntegreerd en God-gesentreerd: ’n ander kyk na die drie Spreuke-vroue het as tema die Wyse Vrou van Spreuke 1, die Bose Vrou van Spreuke 7 en die Ideale Vrou van Spreuke 31. Sy publiseer ook drie bundels met godsdienstige dagstukke, te wete Dagboek vir die vrou 2000: 366 dagstukke van opwinding, hoop en verwagting, Dagboek vir die vrou wat hunker na die bron van hoop en vrede en Uit sy oorvloed: 365 dagstukke oor God se oorvloedige sorg.
Remove ads
Die Tuks Alumni Vereniging vereer haar in 2011 met die Laureaat-toekenning.[2] Sy is ook ’n ereburger van Biesiesvallei in die Noord-Kaap.
Werke wat uit haar pen verskyn sluit in:[3]
| Jaar | Publikasies |
|---|---|
| 1957 | Ek wonder |
| 1992 | Kokkewiet op Donderdag |
| 1994 | Katswink |
| 1995 | Reënboogmense – Reënboogland |
| 1998 | Ma’s het engelvlerke |
| 1999 | Dagboek vir die vrou 2000: 366 dagstukke van opwinding, hoop en verwagting |
| 2001 | Begenadigde vroue |
| 2003 | Jy’s veelkantig, vrou |
| 2004 | Jy’s veelkantig, vrou |
| 2007 | Magspel |
| 2008 | Uit sy oorvloed: 365 dagstukke oor God se oorvloedige sorg |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads