From Wikipedia, the free encyclopedia
Fresko is 'n tegniek van muurskildering wat op vars ("nat") kalkpleister aangewend word. Water word gebruik as 'n middel om die droëpoeierpigment met die pleister te laat bind en wanneer die pleister hard word, word die skildering 'n integrale deel van die muur. Die woord "fresko" (Italiaans: affresco) is afgelei van die Italiaanse byvoeglike naamwoord fresco, wat "vars" beteken. 'n Ander tegniek is fresco-secco, waar die verf aan droë pleister aangewend word om skildering in fresko aan te vul.
.jpg)
Die freskotegniek word reeds sedert die oudheid gebruik en word nou verbind met Italiaanse Renaissanceskildering.[1][2] Die woord "fresko" word soms verkeerdelik gebruik om te verwys na enige muurskildering, ongeag die pleistertegnologie of bindmiddel. Dit dra gedeeltelik by tot die misverstand dat die meeste muurskilderings op nat kalkpleister aangewend is.
Selfs in oënskynlik buon fresco- ("ware vars")-tegnologie was die gebruik van aanvullende organiese materiale algemeen.[3]
Buon fresco-pigment word teen kamertemperatuur met water gemeng en op 'n dun laag nat, vars pleister aangewend wat die intonaco (van die Italiaanse woord vir pleister) genoem word. Vanweë die chemiese samestelling van die pleister word 'n bindmiddel nie benodig nie, want die pigment wat net met water gemeng word, sal in die intonaco intrek, wat die medium word wat die pigment bevat. Die pigment word deur die nat pleister geabsorbeer; ná 'n paar uur word die pleister droog vanweë 'n reaksie met die lug: Dit is die chemiese reaksie wat die pigmentdeeltjies in die pleister fikseer.
In buon fresco-skildering word 'n rowwe onderlaag, die arriccio, aan die hele deel aangewend wat geverf moet word en vir 'n paar dae laat staan om droog te word. Baie kunstenaars skets hulle skilderye op hierdie onderlaag, wat nooit gesien sal word nie, in 'n rooi pigment bekend as sinopia. Later is nuwe tegnieke ontwikkel om die papiersketse op die muur af te druk. As die skildering oor 'n bestaande fresko aangebring word, word die oppervlak rof gemaak vir 'n beter klouvermoë. Op die dag waarop die skildering geverf word, word die intonaco aangewend aan die deel van die muur wat na verwagting dié dag voltooi sal word. Dié deel word die giornata ("dag se werk") genoem.
'n Buon fresco is moeilik om te skep weens die tyd waarin die pleister droog word. 'n Laag pleister word gewoonlik binne 10 to 12 uur droog; die kunstenaar sal ná 'n uur begin verf en ophou sowat twee uur voordat die pleister droog is. Dit beteken daar is sewe tot nege uur waarin hy kan werk. As 'n giornata droog is, kan geen verdere werk plaasvind nie en die ongeverfde intonaco moet verwyder word voordat die volgende dag se werk kan begin. As 'n fout gemaak word, kan dit ook nodig wees om die hele intonaco vir daardie deel te verwyder of om dit later a secco te verander. 'n Groot komponent van die proses is die karbonering van die kalk, wat die kleur in die pleister fikseer en verseker die fresko bly vir volgende generasies bewaar.[4]
'n Tegniek in die gewilde fresko's van Michelangelo en Raphael was om inkepings in sekere dele van die pleister te skraap terwyl dit nat was om die illusie van diepte te vergroot of klem op sekere dele te lê. Sommige kunstenaars gebruik dié metode vir die oë van mense, en dit laat die oë dieper en meer peinsend lyk. Michelangelo het die metode gebruik om die sentrale figure in sy fresko's te "omlyn".
'n Secco of fresco-secco-skildering word op droë pleister aangewend (secco beteken "droog" in Italiaans). Die pigmente het dus 'n bindmiddel nodig, soos eier, gom of olie, om die pigment aan die muur te fikseer. Dit is belangrik om te onderskei tussen a secco-werk wat bo-op buon fresco aangebring word (dit was standaard van die Middeleeue af) en werk wat heeltemal a secco op 'n skoon muur aangebring word.
Buon fresco-werke is gewoonlik duursamer as enige a secco-werk wat bo-op aangewend word, omdat a secco-werk langer hou as die pleister grof is, terwyl ware fresko's 'n gladde muur benodig.
Die bykomende a secco-werk is gebruik om veranderings aan te bring en soms om klein besonderhede by te voeg, maar ook omdat nie alle kleure in ware fresko's werk nie; net sommige pigmente werk chemies in die baie alkaliese omgewing van vars kalkgebaseerde pleister. Veral blou is 'n probleem, en die lug of blou dele van klere is dikwels a secco bygevoeg.[5] Die blou kleurstof is dikwels van asuriet vervaardig en dit kan chemiese veranderings ondergaan.[6]
'n Derde metode is mezzo-fresco. Dit word op 'n amper droë intonaco aangewend – ferm genoeg om nie 'n duimafdruk te laat nie – wat beteken die pigment penetreer die pleister net gedeeltelik. Teen die einde van die 16de eeu is dit grootliks deur buon fresco vervang.
.jpg)
Die eerste bekende Egiptiese fresko is in Graftombe 100 by Hiërakonpolis ontdek. Dit dateer van omstreeks 3500-3200 v.C. Dit bevat die toneel van 'n "meester van diere", 'n man wat teen twee leeus veg, asook individuele gevegstonele en Egiptiese en buitelandse bote.[7][8][9][10] Die antieke Egiptenare het baie grafte en huise geverf, maar daardie muurskilderings is nie fresko's nie.[11]
'n Ou fresko van Mesopotamië is die Inhuldiging van Zimri-Lim (moderne Sirië), van die vroeë 18de eeu v.C.
Die oudste buon fresco-werke dateer van die eerste helfte van die 2de millennium v.C. tydens die Bronstydperk en is aangetref onder die Egeïese beskawings, meer presies die Minoïese beskawing van die eiland Kreta en ander eilande van die Egeïese See. Die bekendste hiervan, die Bulspringfresko, beeld 'n heilige seremonie uit waarin individue oor die rug van groot bulle spring. Die oudste Minoïese fresko's wat bewaar gebly het, word aangetref op die eiland Santorini (in klassieke tye bekend as Thera), uit omstreeks 1640-1600 v.C.
Hoewel ander, soortgelyke fresko's op ander plekke om die Middellandse See ontdek is, veral in Egipte en Marokko, is hulle oorsprong onseker. Sommige kunshistorici glo freskokunstenaars van Kreta is dalk na verskeie plekke gestuur as deel van 'n handelsuitruiling. Die algemeenste vorm van "fresko's" was Egiptiese muurskilderings in graftombes, waarvoor die a secco-tegniek gewoonlik gebruik is.
Fresko's is ook in antieke Griekeland geverf, maar min van die werke het bewaar gebly. In Suid-Italië, by Paestum, wat 'n Griekse kolonie van die Magna Graecia was, is 'n graftombe met fresko's uit tot 470 v.C. in Junie 1968 ontdek. Dié fresko's beeld tonele uit van die lewe en gemeenskap van antieke Griekeland en bevat waardevolle historiese getuienis. Een wys 'n man wat by 'n simposium lê, terwyl 'n ander 'n jong man wys wat in die see duik. Etruskiese fresko's van die 4de eeu v.C. is in die graftombe van Orkus in Italië ontdek.
Die ryklik versierde Thraciese fresko's van die graftombe van Kazanlak dateer van die 4de eeu v.C. Dit is 'n Unesco-wêrelderfenisgebied.
Romeinse muurskilderings, soos dié by die manjifieke Villa dei Misteri (1ste eeu v.C.) in die ruïnes van Pompeji, en ander by Herculaneum is in buon fresco voltooi.
Christelike fresko's uit die laat Romeinse Ryk van die 1ste-2de eeu is ontdek in katakombes onder Rome, en Bisantynse ikone is ook gevind in Siprus, Kreta, Efese, Kappadosië en Antiogië. Romeinse fresko's is op die klam pleister aan die mure gedoen, sodat die skilderye deel van die mure, en dus eintlik gekleurde pleister, is.
Danksy 'n groot aantal antieke grottempels wat uit rots gekap is, het waardevolle antieke en vroeë Middeleeuse fresko's op meer as 30 plekke in Indië bewaar gebly.[12]
Die fresko's aan die plafon en mure van die Ajantagrotte is tussen omstreeks 200 v.C. en 600 n.C. geverf, en dit is die oudste bekende fresko's in Indië. Dit beeld die Jataka-verhale uit, oor die bestaan van die Boeddha in vorige lewens as bodhisattva. Ander plekke met waardevolle antieke en vroeë Middeleeuse fresko's sluit in die Bagh-, Ellora-, Armamalai-grotte en die Badami-grottempels. Fresko's is met verskeie tegnieke geverf, insluitende tempera.
Die Sigiriya-fresko's is in Sigiriya in Sri Lanka ontdek. Dit is tydens die bewind van koning Kashyapa I (477-495) geverf. Die algemene siening is dat dit vroue van die koning se hof uitbeeld wat as hemelse nimfe blomme na die mense onder hulle strooi. Hulle toon 'n ooreenkoms met die Guptastylskilderye wat in die Ajantagrotte van Indië ontdek is.
Die skildertegniek wat hier gebruik is, is bekend as fresco lustro. Dit verskil van ware fresko's deurdat 'n ligte bindmiddel of gom gebruik is. Dit maak die skilderye duursamer, wat bewys word deur die feit dat hulle 1 500 jaar lank bewaar gebly het, al was hulle aan die elemente blootgestel.[13]
Baie fresko's is in die laat Middeleeue en Renaissance geskep, veral in Italië, waar die meeste kerke en baie regeringsgeboue steeds daarmee versier is. Dié verandering het saamgeval met die reëvaluering van muurskilderings in die liturgie.[14] Ook in Denemarke is kerkmuurskilderings, of kalkmalerier, algemeen in die Middeleeue gebruik. Dit kan steeds gesien word in sowat 600 Deense kerke, sowel as in kerke in die suide van Swede, wat in dié tyd Deens was.[15]
Noord-Roemenië (historiese streek Moldawië) spog met sowat 'n dosyn geverfde kloosters wat binne en buite heeltemal met fresko's bedek is. Hulle dateer van die laaste kwart van die 15de eeu tot die tweede kwart van die 16de eeu. Die merkwaardigstes is die kloosters van Voroneţ (1487), Arbore (1503), Humor (1530) en Moldoviţa (1532). Suceviţa, wat van 1600 dateer, verteenwoordig 'n laat terugkeer na die styl wat sowat 70 jaar tevore ontwikkel is. Die tradisie van geverfde kerke het elders in Roemenië tot in die 19de eeu voortgeduur, maar het nooit dieselfde omvang bereik nie.[16]
Henri Clément Serveau het verskeie fresko's geverf, insluitende een van drie by ses meter vir die Lycée de Meaux, waar hy voorheen 'n student was. Hy het in 1937 die Pavillon du Tourisme versier by die Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne (Parys).[17]
Die Foujita-kapel in Reims, wat in 1966 voltooi is, is 'n voorbeeld van moderne fresko's. Die binnekant is deur Tsuguharu Foujita geverf met godsdienstige tonele. In 1996 het die Franse regering dit as 'n historiese monument aangewys.
Relatief min fresko's is sedert die 1960's geskep, maar daar is 'n paar belangrike uitsonderings.
Die Amerikaanse kunstenaar Brice Marden se monochrome werke wat in 1966 die eerste keer by die Bykertgalery in New York vertoon is, is geïnspireer deur fresko's en "deur te kyk hoe messelaars stukadoormure pleister".[18]
Intussen het David Novros, 'n Amerikaanse skilder, 'n praktyk van 50 jaar rondom die tegniek ontwikkel. In 1968 het Donald Judd vir Novros aangestel om 'n werk te skep by 101 Spring Street, New York, kort nadat hy die gebou gekoop het.[19] Dit was Novros se eerste ware fresko, en hy het dit in 2013 gerestoureer.
Nog 'n Amerikaanse skilder, James Hyde, het in 1985 die eerste keer fresko's ten toon gestel in die Esther Rand-galery in Thompkins Square Park. In die dekades daarna het Hyde met verskeie soorte harde steunmateriale vir pleister geëksperimenteer. In 1991 het hy by die John Good-galery in New York sy debuut met 'n ware fresko gemaak op 'n enorme blok Styrofoam. Holland Cotter van die New York Times het die werk beskryf as “die beliggaming van sommige van die individuele elemente wat moderne skilderye skilderye gemaak het”.[20] Hoewel Hyde met ander mediums ook werk, het sy fresko's op Styrofoam sedert die 1980's 'n belangrike deel van sy werk behels.[21] Die fresko's is al deur die hele Europa en VSA ten toon gestel.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
