Assurbanipal

Assurbanipal of Asjsjoerbanipal (Akkadies: Aššur-bāni-apli, "Assur is die skepper van ’n erfgenaam"; 668 – c. 627 v.C.)^[1] was ’n koning van Assirië. Hy was die seun van Esarhaddon en die laaste sterk heerser van die Nieu-Assiriese Ryk.^[1] Hy is bekend vir sy versameling van ’n groot hoeveelheid wigskrifdokumente vir sy koninklike paleis by Nineve.^[2] Die versameling, bekend as die Biblioteek van Assurbanipal, is nou in die Britse Museum.

Assurbanipal
Koning van Assirië
Assurbanipal op ’n jagtog, ’n reliëf uit Nineve.
Bewind	668 – c. 627 v.C.
Volle naam	Aššur-bāni-apli (Akkadies)
Gebore	685 v.C.
Gesterf	627 v.C.
Voorganger	Esarhaddon
Opvolger	Ashur-etil-ilani
Vader	Esarhaddon

Assurbanipal as hoëpriester.

In die Bybelboek Esra word hy Asenappar genoem en die Romeinse historikus Justinus identifiseer hom as Sardanapalus.^[3]

Lewe

Assurbanipal se pa was Esarhaddon, die jongste seun van Sanherib, wat die erfgenaam geword het nadat die kroonprins, Ashur-nadin-shumi, deur rebelle as leenman van Babilon afgesit is.

In 672 v.C. is kroonprins Sin-iddina-apla, die oudste seun en aangewese opvolger van Esarhaddon, dood terwyl die tweede oudste seun, Shamash-shum-ukin, die koning van Babilon sou word. Assurbanipal, wat die jongste was, het dus die kroonprins van Assirië geword, maar hy was baie ongewild in die hof en onder die priesters. Kontrakte is aangegaan met vooraanstaande Assiriërs, lede van die koninklike familie en buitelandse heersers om hul lojaliteit aan die kroonprins te verseker.

Esarhaddon is in 669 v.C. skielik dood terwyl hy Egipte wou binneval^[4] en Assurbanipal het hom in Assirië opgevolg.

Militêre veldtogte

Hoewel Assurbanipal eindelik gewild was as koning, is hy bekend vir sy wreedheid teenoor sy vyande. Op sommige beelde sit hy ’n hondeketting deur die kakebeen van ’n verslane koning en laat hom soos ’n hond in ’n hok bly.^[5]

Hy het nie net die troon geërf nie, maar ook die voortdurende oorloë teen Egipte en Koesj/Nubië. Hy het in 667 v.C. ’n leër teen hulle gestuur wat die Nubiese koning van Egipte, Taharqa, naby Memphis verslaan het. Ná Taharqa se dood in 664 v.C. het sy nefie en opvolger, Tantamani, Bo-Egipte binnegeval en Thebe sy hoofstad gemaak. Assurbanipal het Egipte weer aangeval en verslaan, en Thebe geplunder.

Assirië was teen dié tyd die grootste ryk wat daar nog in die wêreld was. Dit het gestrek van die Kaukasus in die noorde tot Noord-Afrika in die suide, en van die Oos-Middellandse See in die weste tot Sentraal-Iran in die ooste. Die heersers van Babilonië, die Chaldeërs, Mede, Perse, Egipte, Elam, Goetium, Frigië, Mannea, Aramea, Urartu, Lidië, Silisië, Kommagene, Fenisië, Israel, Juda, Samarra, Moab, Edom, Nabatea, Arabië, die Nieu-Hetiete, Nubië, Skitië, Kimmerië, Armenië en Siprus was aan hom onderdanig en daar was min probleme tydens sy bewind.^[6]

Spanning het egter tussen Assurbanipal en sy broer Shamash-shum-ukin in Babilonië ontstaan en in 652 v.C. het Babilon in opstand gekom. Hul bondgenote teen Assiriese heerskappy was onder andere die Chaldeërs, Arameërs, Goeteërs, Arabiere en Nabateërs. Shamash-shum-ukin het amptelik verklaar dat Assurbanipal net die goewerneur van Nineve en dus sy onderdaan is.^[7] Die Assiërs het egter die Babiloniërs verslaan toe hulle aanval. Shamash-shum-ukin is dood en die stad het oorgegee.

Die einde van Assirië

In die laaste dekade van Assurbanipal se bewind was daar vrede in Assirië, maar die land het begin agteruitgaan weens ooruitbreiding, ’n gebrek aan geld uit die verwoeste kolonies en te min soldate om die orde in die groot ryk te handhaaf.

Ná Assurbanipal se dood in 627 v.C. is hy deur Ashur-etil-ilani (626 – 623 v.C.) opgevolg. Burgeroorloë sou Assirië egter eindelik tot ’n val bring. Ashur-etil-ilani is in 623 v.C. deur ’n generaal van die troon afgesit wat ook tot koning van Babilonië verklaar is. Te midde van verdere burgeroorloë het leenstate ophou heffings betaal en eindelik was Assirië so swak dat ’n alliansie van Babiloniërs, Chaldeërs, Mede, Perse, Skitiërs en Kimmeriërs dit tussen 616 en 605 v.C. verslaan het.

Verwysings

1. Datums volgens die Assiriese Koningslys, Assyrian kinglist
2. Ashurbanipal in die Encyclopædia Britannica
3. Marcus Junianus Justinus. "Epitome of the Philippic History of Pompeius Trogus" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 September 2019. Besoek op 14 Augustus 2015. His successors too, following his example, gave answers to their people through their ministers. The Assyrians, who were afterwards called Syrians, held their empire thirteen hundred years. The last king that reigned over them was Sardanapalus, a man more effeminate than a woman.
4. Northen Magill, Frank; Christina J. Moose; Alison Aves; Taylor and Francis (1998). Dictionary of World Biography: The ancient world. pp. 141–142.
5. Luckenbill, D.D. Ancient Records of Assyria and Babylonia II. p. 314.
6. Georges Roux – Ancient Iraq
7. Steiner and Ninms, RB 92 1985

Eksterne skakels

• Assurbanipal Geargiveer 30 September 2007 op Wayback Machine
• Webtuiste van die Biblioteek van Assurbanipal Geargiveer 9 Julie 2008 op Wayback Machine
• Historiese Prisma-inskripsies van Assurbanipal
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Assurbanipal.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia