Ախալցխա
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ախալցխա (վրաց.՝ ახალციხე, թարգմանաբար՝ նոր ամրոց, հին անունները՝ «ლომსია» - "Լոմսիա" և "Խիսկա"), քաղաք Վրաստանի հարավում, Ախալցխայի շրջանի շրջկենտրոն, Սամցխե-Ջավախքի մարզի վարչական կենտրոն։
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ախալցխա (այլ կիրառումներ)
Քաղաք | |||||
---|---|---|---|---|---|
Ախալցխա | |||||
վրաց.՝ ახალციხე ադրբ.՝ Axalsıx ադրբ.՝ Axaltsixe ռուս.՝ Ахалцих | |||||
| |||||
Երկիր | Վրաստան | ||||
Մխարե | Սամցխե-ՋավախքՍամցխե-Ջավախք | ||||
Շրջան | Ախալցխայի | ||||
Հիմնադրված է | 12-րդ դար թ. | ||||
Այլ անվանումներ | Լամսիա, Խիսկա | ||||
ԲԾՄ | 1029±1 մետր | ||||
Պաշտոնական լեզու | վրացերեն | ||||
Բնակչություն | ▼16 955 մարդ (2022)[1] | ||||
Ազգային կազմ | վրացիներ 71,71 %, Հայեր 26,71 %[2] | ||||
Կրոնական կազմ | Վրաց ուղղափառ եկեղեցի 77,12 % Հայ Առաքելական եկեղեցի 17,61 % Կաթոլիկ եկեղեցի 2,68 %[3] | ||||
Տեղաբնականուն | ախալցխեցի | ||||
Ժամային գոտի | UTC+4 | ||||
Փոստային դասիչ | 0800[4] | ||||
Պաշտոնական կայք | akhaltsikhe.gov.ge | ||||
| |||||
2009 թվականի պաշտոնական տվյալներով քաղաքի բնակչության թիվը 19,2 հազար մարդ է[5]։ 1993 թվականի դրությամբ Ախալցխայում հայերը կազմում էին բնակչության 62,8 %-ը, 2005 թվականին՝ 45 %-ը[6]։ Ըստ 2002 թվականի պաշտոնական մարդահամարի տվյալների Ախալցխայի շրջանում բնակվում է 46,134 մարդ, որից 16,879-ը (36,6 %)՝ հայեր[7]։
Հիմնադրվել է 12-րդ դարի առաջին կեսին, տեղակայված է Փոցխով գետի վրա (Կուր գետի վտակ)։ Քաղաքով անցնում են Բաթում, Բորժոմ, Ախալքալաք գնացող մայրւղիները։
XIV դարից առ XVI դարի 80-ական թվականներին Ախալցխան Սամցխե-Ջավախք տարածաշրջանի մշակութային, քաղաքական և տնտեսական կենտրոնն էր, Ջակելի տոհմի աթաբեկների նստավայր։ 1579 թվականին քաղաքն ընկնում է Օսմանյան կայսրության իշխանության տակ, 1628 թվականից քաղաքը դառնում է Օսմանյան կայսրության Ախալցխայի նահանգի (թուրքերեն՝ Ahıska) կենտրոնը։
1829 թվականի Ադրիանապոլսի հաշտության արդյունքում Ախալցխան միացվել է Ռուսական կայսրությանը։