Tourmalin

Tourmaline là một loại khoáng vật silicat vòng. Tourmaline là loại đá bán quý và trang sức có nhiều màu sắc khác nhau.

Tourmalin
Tourmalin Schorl
Thông tin chung
Thể loại	Khoáng vật silicat
Công thức hóa học	(Ca,K,Na,[])(Al,Fe,Li,Mg,Mn)3(Al,Cr, Fe,V)6(BO3)3(Si,Al,B)6O18(OH,F)4[1][2]
Hệ tinh thể	Ba phương
Nhận dạng
Màu	Hầu hết có màu đen, nhưng có thể biến đổi từ nâu, tím, lục, hồng hoặc mang hai màu hồng và lục.
Dạng thường tinh thể	song song và kéo dài. Trụ hình kim, đôi khi tỏa tia. Khối, hạt phân tán (trong granit).
Cát khai	Không
Vết vỡ	Không phẳng, vỏ sò nhỏ, giòn
Độ cứng Mohs	7–7,5
Ánh	Thủy tinh, đôi khi nhựa
Màu vết vạch	Trắng
Tỷ trọng riêng	3,06 (+,20 -,06)[1]
Mật độ	2,82–3,32
Láng er	Thủy tinh[1]
Thuộc tính quang	Khúc xạ kép, một trục (-)[1]
Chiết suất	nω = 1,635–1,675, nε = 1,610–1,650
Khúc xạ kép	-0,018 đến -0,040; đặc biệt khoảng 0,020 nhưng trong đá sẫm mày nó có thể lên đến 0,040[1]
Đa sắc	trung bình đến mạnh[1] Tourmalin đỏ: xác định; đỏ sẫm, đỏ nhạt Tourmalin lục: Mạnh; lục sẫm, vàng lục Tourmalin nâu: xác định; nâu sẫm, nâu nhạt Tourmalin lam: Mạnh; lam sẫm, lam nhạt
Tán sắc	0,017[1]
Huỳnh quang	đá hồng—đỏ rất yếu đến tím trong song dài và song ngắn [1]
Phổ hấp thụ	bước sóng hấp thụ mạnh nhất 498 nm, và hấp thụ hoàn toàn song đỏ cho đến 640 nm trong đá lam và lục; đá đỏ và hồng hấp thụ 458 và 451 nm cũng như trong quang phổ lục [1]
Tham chiếu	[3]

Địa chất

Tourmaline có mặt trong đá granit và granit pegmatit và trong các đá biến chất như schist và đá hoa. Các tourmaline giàu lithi và Schorl thường được tìm thấy trong granit và granit pegmatit. Các tourmaline giàu magie, dravit, có mặt hạn chế trong schist và đá hoa. Tourmaline là một khoáng vật bền và có thể được tìm thấy một ít trong sa thạch và cuội kết, và một phần trong ZTR index đối với các trầm tích phong hóa cao.

Nhóm tourmaline

Các nhóm tourmaline phổ biến là:

• Nhóm Schorl:
  • Đen nâu đến đen—Schorl
• Nhóm Dravit: ở khu vực Drave của Carinthia
  • Vàng sẫm đến đen—dravit nâu
• Nhóm Elbait: đặt tên theo đảo Elba, Ý
  • Đỏ đến đỏ hồng (ở Rubellus)
  • Indicolit: Lam nhạt đến lam lục Brazil
  • Verdelit: màu ngọc lục bảo ở Brazil
  • Achroit: không màu (trong tiếng Hy Lạp "άχρωμος" nghĩa là "không màu")

Thành phần hóa học của nhóm tourmaline

Các khoáng vật trong nhóm tourmaline là một trong những nhóm khoáng vật silicat phức tạp nhất. Thành phần của nó thay đổi trong khoảng rộng do sự thay thế đồng hình (dung dịch rắn), và công thức chung của nó có thể được viết như sau:

XY₃Z₆(T₆O₁₈)(BO₃)₃V₃W,

với:^[4]

• X = Ca, Na, K, ៛ = vacancy
• Y = Li, Mg, Fe²⁺, Mn²⁺, Zn, Al, Cr³⁺, V³⁺, Fe³⁺, Ti⁴⁺, vacancy
• Z = Mg, Al, Fe³⁺, Cr³⁺, V³⁺
• T = Si, Al, B
• B = B, vacancy
• V = OH, O
• W = OH, F, O

Tinh thể elbait lớn màu hồng trên thạch anh, Mỏ Cryo-Genie, San Diego Co., California, Hoa Kỳ.

27 khoáng vật trong nhóm được Hiệp hội Khoáng vật học quốc tế công nhận

Chromium-dravite	NaMg3Cr6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Darrellhenryit	NaLiAl2Al6Si6O18(BO3)3(OH)3O
Dravit	NaMg3Al6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Elbait	Na(Li1.5,Al1.5)Al6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Feruvit	CaFe2+3(MgAl5)Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Fluor-buergerit	NaFe3+3Al6Si6O18(BO3)3O3F
Fluor-dravit	NaMg3Al6Si6O18(BO3)3(OH)3F
Fluor-elbait	Na(Li1.5,Al1.5)Al6Si6O18(BO3)3(OH)3F
Fluor-liddicoatit	Ca(Li2Al)Al6Si6O18(BO3)3(OH)3F
Fluor-schorl	NaFe2+3Al6Si6O18(BO3)3(OH)3F
Fluor-tsilaisit	NaMn2+3Al6Si6O18(BO3)3(OH)3F
Fluor-uvit	CaMg3(Al5Mg)Si6O18(BO3)3(OH)3F
Foitit	៛(Fe2+2Al)Al6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Luinait-(OH)	(Na,៛)(Fe2+,Mg)3Al6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Magnesio-foitit	៛(Mg2Al)Al6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Olenit	NaAl3Al6Si6O18(BO3)3O3OH
Oxy-chromium-dravit	NaCr3(Mg2Cr4)Si6O18(BO3)3(OH)3O
Oxy-dravit	Na(Al2Mg)(Al5Mg)Si6O18(BO3)3(OH)3O
Oxy-schorl	Na(Fe2+2Al)Al6Si6O18(BO3)3(OH)3O
Oxy-vanadium-dravit	NaV3(V4Mg2)Si6O18(BO3)3(OH)3O
Povondrait	NaFe3+3(Fe3+4Mg2)Si6O18(BO3)3(OH)3O
Rossmanit	៛(LiAl2)Al6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Schorl	NaFe2+3Al6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Tsilaisit	NaMn2+3Al6Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Uvit	CaMg3(Al5Mg)Si6O18(BO3)3(OH)3OH
Vanadio-oxy-chromium-dravit	NaV3(Cr4Mg2)Si6O18(BO3)3(OH)3O
Vanadio-oxy-dravit	NaV3(Al4Mg2)Si6O18(BO3)3(OH)3O

Một danh mục tên gọi đã qua sửa đổi của nhóm tourmalin được xuất bản năm 2011.^[5][6][7]

Tham khảo

1. Gemological Institute of America, GIA Gem Reference Guide 1995, ISBN 0-87311-019-6
2. Mindat tourmaline group Accessed ngày 12 tháng 9 năm 2005. This website details specifically and clearly how the complicated chemical formula is structured.
3. “Tourmaline”. WebMineral. Truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2010.
4. Hawthorne, F.C. & Henry, D.J. (1999). "Classification of the minerals of the tourmaline group". European Journal of Mineralogy, 11, tr. 201–215.
5. Darrell J. Henry, Milan Novák, Frank C. Hawthorne, Andreas Ertl, Barbara L. Dutrow, Pavel Uher, and Federico Pezzotta (2011). “Nomenclature of the tourmaline-supergroup minerals” (PDF). American Mineralogist. 96: 895–913. doi:10.2138/am.2011.3636. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 13 tháng 4 năm 2014.Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (liên kết)
6. Erratum: American Mineralogist (2013), 98, trang 524.
7. Frank C. Hawthorne and Dona M. Dirlam. "Tourmaline: Tourmaline the Indicator Mineral: From Atomic Arrangement to Viking Navigation." Elements, tháng 10 năm 2011, 7, (5): 307–312, doi:10.2113/gselements.7.5.307.